Vísir - 15.10.1974, Qupperneq 6

L
Vísir. Þriðjudagur 15. október 1974
VÍSIR
tJtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulitrúi:
Fréttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Slmi 86611
Siöumúla 14. Slmi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
1 lausasölu 35 kr. eintakið. Blaöaprent hf.
Hvatt til óbilgirni
Enginn efast um pólitiskt mikilvægi verkalýðs-
samtaka i vestrænum rikjum. Verkalýðsleið-
togar bregðast misjafnlega við ábyrgðarmiklu
hlutverki sinu. 1 ýmsum rikjum láta þeir flokks-
sjónarmið ráða gerðum sinum. Annars staðar
meta þeir þróun mála með hagsmuni heildarinn-
ar i huga. Eitt skýrasta dæmið um flokkshollustu
verkalýðshreyfingarinnar er i Bretlandi. Hins
vegar er málum þannig háttað til dæmis i Vest-
ur-Þýzkalandi, að þar láta verkalýðsleiðtogar
flokkssjónarmið ekki ráða ferðinni. öllum er
ljóst, að efnahagslif Vestur-Þjóðverja stendur
mun traustari fótum en Breta.
Harold Wilson og samherjar hans i Verka-
mannaflokknum fóru ekkert dult með tengsl sin
við verkalýðsleiðtogana i nýlegri kosninga-
baráttu sinni. Raunar var þungamiðjan á stefnu-
skrá Verkamannaflokksins yfirlýsing um það, að
landinu skyldi stjórnað með nánu samstarfi rikis-
stjórnar og verkalýðshreyfingar. Andstæðingar
Wilsons bentu á, að i þessu fælist ekki annað en
að hagsmunum mikils hluta þjóðarinnar yrði ýtt
til hliðar við stjórn rikisins. Nú hefur Wilson
meirihluta á þingi með aðeins 39.3% kjósenda á
bak við sig.
Verði verkalýðssamtök og önnur hagsmuna-
félög of flokkspólitisk i baráttu sinni, leiðir það
óhjákvæmilega til mjög óeðlilegrar togstreitu
innan þjóðfélagsins. Einkum getur ástandið orðið
alvarlegt, ef verkalýðsfélögin skipa sér i
stjórnarandstöðu og telja sér trú um, að hlutverk
þeirra sé það eitt að fella rikjandi þingræðis-
stjórn. Slik barátta endar yfirleitt með þvi, að
hagsmunum launþega er fórnað á pólitiskum vig-
velli.
Segja má, að það sé erfitt fyrir verkalýðs-
foringjana að rata hinn gullna meðalveg. Of
mikið umburðarlyndi við stjórnvöld getur svipt
þá trausti umbjóðenda þeirra, launþeganna. Of
mikil óbilgirni sviptir þá hins vegar trausti
þeirra, sem standa utan raða samtaka þeirra.
Óbilgirni, sem leiðir til öngþveitis, getur komið
öllum á kaldan klaka.
Andstæðingar rikisstjórnar Geirs Hallgrims-
sonar halda þvi fram, að hún sé andvig laun-
þegum og verkalýðshreyfingunni.
1 stjórnarandstöðu eru Alþýðuflokkurinn og
Alþýðubandalagið komin i kapphlaup um áhrif
innan verkalýðshreyfingarinnar. 1 þeirri bar-
áttu er reynt að æsa verkalýðshreyfinguna gegn
rikisstjórninni. Þjóðviljinn segir „..hagsmunir
verkalýðssamtakanna og þar með pólitisk af-
staða þeirra hlýtur eð vera andstæð núverandi
rikisstjórnkaupsýslustéttanna. Á sama hátt fóru
hagsmunir verkalýðsins og afstaða Alþýðu-
bandalagsins saman i vinstristjórninni — og svo
er enn”.Það er greinilegt hvert stefnir. Alþýðu-
bandalagið ætlar að nota itök sin í verkalýðs-
hreyfingunni til flokkspólitiskrar baráttu.
Sú röksemd fær ekki staðizt, að núverandi
rikisstjórn sé eðli sinu samkvæmt andvig hags-
munum launþega. Á bak við rikisstjórn Geirs
Hallgrimssonar standa 67,6% kjósenda. Kaup-
sýslustéttin er orðin fjölmenn, ef hún telur svo
marga. Staðreyndin er sú, að Alþýðubandalagið
er að hvetja verkalýðsleiðtoga sina til óbilgirni,
sem aðeins leiðir til ófarnaðar.
Edward Heath kemur af siöasta stóra kosningafundinum, sem hann hélt fyrir kosningarnar. Var hann
haldinn IGravesend skammt fyrir utan London. Frá þessum fundi er sagt i meöfylgjandi grein.
SÍÐASTA ||W
BARÁTTA
HEATHS OG WILSONS
Edward Heath hefur að
öllum líkindum háð síðustu
kosningabaráttu sína sem
leiðtogi íhaldsf lokksins.
Hann hef ur f jórum sinnum
leittflokksinn í kosningum
gegn Harold Wilson. Bar-
áttu þeirra um forsætis-
ráðher raembættið og
meirihluta á þingi hefur
þrisvar lokið með sigri
Wilsons, þar af tvisvar á
þessu ári.
1 forsætisráöherratið sinni var
Heath sakaður um stefnufestu og
ósveigjanleika. Andstæðingar
hans segja, að árangur stefnu
hans hafi skýrast komið fram um
slðustu áramót, þegar átökin
milli rikisvaldsins og verkalýðs-
hreyfingarinnar lömuðu allt at-
vinnulif i Bretlandi. t kosn
ingabaráttunni, er lauk með
sigri Verkamannaflokksins á
fimmtudag, reyndi Heath að
skapa sér nýja mynd meðal
þjóðarinnar. Hann boðaði þjóðar-
einingu og hét þvi að nota meiri-
hluta á þingi til að mynda stjórn
með þátttöku annarra en flokks-
manna sinna.
Sú mynd hefur ávallt verið
dregin upp af Heath, að hann sé
ekki maður fólksins. Þessari
mynd var einnig reynt að breyta i
Öosningabaráttunni núna. A
fundum sinum viðsvegar um
Bretland flutti hann inngangs-
ræðu, en svaraði siðan
spurningum fundarmanna.
Þannig komst hann I mun nánari
tengsi við kjósendur en Wilson,
sem kom inn á miðja fundi, flutti
ræðu sina og héltsiöan út, áður en
fundi var lokið.
Ég átti þess kost að sitja
kosningafundi með þeim báðum.
Andrúmsloftiö var svipað að þvi
leyti, að fundarmenn hylltu
leiðtoga sina ákaft. Jafnframt
var boðað til fundanna á
svipaðan hátt, eða þannig að
þeir komust inn, sem
höfðu sérstök boðskort. Á þann
hátt er tryggt, að enginn trufli
ræður leiðtoganna með köllum og
hrópum. Ræðupúltin voru böðuð i
sjónvarpsljósum og meginkjarn-
inn i ræðunum ætlaður allri þjóð-
inni.
Fundurinn með Wilson, sem ég
sótti, var haldinn i Town Hall
Birmingham. Fundarmenn voru
um tvö þúsund. í upphafi sungu
menn baráttusöngva við undir-
leik bióorgels. Voru tvö lög sungin
áður en ræðuhöldin byrjuðu.
Fyrsta hálftimann töluðu nokkrir
frambjóðendur i 12 kjördæmum
Birmingham. Undir miðri ræðu
eins þeirra stóð fundarstjórinn
upp og tilkynnti komu Wilsons.
Ræðumaðurinn hvarf úr ræðu-
stólnum og fundarmenn risu úr
sætum með gifurlegum fagnaðar-
látum. Wilson heilsaði frambjóð-
endunum, sem sátu á palli
umhverfis ræðupúltið. Að þvi
búnu tók hann til máls og talaði i
klukkutima. Hann var mjög
hárðorður um andstæðinga sina
og fjallaði einkum um ástandið i
landinu, þegar kosið var I febrúar
og sagði, að sama ástandiö mundi
skapast, ef Heath kæmist aftur til
valda. Að ræöu sinni lokinni hélt
Wilson á brott en aðrir tóku til
máls.
Ekkert var sungiö á fundinum
með Heath, sem haldinn var rétt
fyrir utan London. Þegar Heath
gekk i salinn, þar sem voru um
700 manns, var hann ákaft
hylltur. Eftir stutta kynningu
fundarstjóra hóf hann ræðu sina.
Hann talaði i rúman hálftima.
Þetta var daginn fyrir kjördag.
Skoðanakannanir bentu til þess,
að Verkamannaflokkurinn mundi
vinna stóran sigur, en um 10%
kjósenda höfðu ekki gert upp hug
sinn. Heath beindi oröum sinum
einkum til þeirra óráðnu. Hann
réðst harkalega að Verkamanna-
fl. og sagði, að næði hann
meirihluta mundi brezku þjóð-
félagi breytt til verri vegar og á
þann hátt, að ekki yrði aftur
snúið. Þjóðnýting og neikvæð
afstaða til Efnahagsbandalags
Evrópu mundu leiða til þess, að
Bretland yrði „fátækt, sósialiskt
og einangrað.” Að lokinni
ræðunni svaraði Heath spurning-
um fundarmanna, sem allar voru
velviljaðar.
Blaðamannafundir flokksleið-
toganna voru einnig með ólikum
blæ. Fundir Wilsons voru form-
legri en Heaths.Hann sat upp á
palli i stórum fundarsal i húsi
flokks sins við Smith Square i
London, þar sem einnig eru
höfuðstöðvar TUC verkalýðssam-
takanna. Blaðamenn báru
spurningar sinar fram i gegnum
magnara, sem þeim voru réttir.
Fundir Heath voru haldnir i
höfuðstöðvum flokks hans, sem
einnig eru við Smith Square,
aðeins tveggja minútna gang frá
skrifstofum Verkamanna-
flokksins. Fundarsalur Heaths
var mun minni, færri komust að
og andrúmsloftið var mun léttara
en hjá Wilson. Menn töluðust við,
án þess að nota hátalarakerfið.
Báðir flokksleiðtogarnir höfðu
samstarfsmenn sina með sér á
fundunum. Við hlið Wilsons sátu
ráðherrar úr stjórn hans. Skiptust
þeir á að sitja fyrir svörum og
gefa yfirlýsingar miðað við þau
málefni, sem til umræðu voru.
Heath hafði menn úr skuggaráðu-
neyti sinu við hlið sér og William
Whitelaw, formann flokksins.
Hann er oftast nefndur sem eftir-
maður Heaths um þessar
mundir. Whitelaw var mjög
hressilegur á blaðamanna-
fundinum og gerði að gamni slnu
með sögum úr kosningabar-
áttunni.
Stóru flokkarnir halda slika
blaðamannafundi á hverjum
morgni. Wilson lagði áherzlu á að
vera alltaf til staðar, en Heath
var aðeins siðustu dagana á
fundum flokks sins. Frjálslyndi
flokkurinn efnir einnig til sllkra
funda. Þeir voru enn með öðru
sniði, þar sem blaðamenn ræddu
við Jeremy Thorpe, leiðtoga
flokksins i gegnum sjónvarp.
Thorpe var þá jafnan staddur i
kjördæmi sinu I Devon, fjarri
London. Thorpe lagði til að leið
togar flokkanna þriggja kæmu
saman til viðræðna i sjónvarpi.
Wilson hafnaði þeirri tillögu.
Kosningabaráttan i Bretlandi
ber svip forsetakosninga i Banda-
rikjunum. Hún mæðir mest á leið-
togum flokkanna. Fjöldi blaða-
manna fylgir þeim og varla er
vitnað til annars en orða þeirra.
BB