Tíminn - 19.05.1966, Blaðsíða 7

TÍIVHNN
FIMMTXJDAGUR 19. maí 1966
7
t
TD vinstrl, sjást nokkrir þeirra peninga. sem vorn nm borð I Le Chamean, en L r. er Alex Storm, sem fann fjársjóðinn.
FJÁRSJÓÐUR Á HAFSBOTNI
Eitt eiiifðaraugnablík starði
ég á hrúgurnar af dökkgráu
silfurpeningunum, ég þorði
tæplega að trúa því, að þeir
væru þarna. Hið erfiða, þolin
móða og hættulega starf síð-
ustu mánuðanna hafði skyndi-
lega borið árangur. Þarna fyr-
ir neðan mig, dreift yfir klett-
óttan sjávarbotninn, lá fjár-
sjóðurinn úr Le Chameau.
Ég synti rtær botninum, gegn
um ískalt vatnið, og lét straum-
inn bera mig yfir þúsundir
mynteininga. Mér létti, við
höfðum ekki eytt tíma okkar
til einskis, við vorum ekki þeir
„kolbrjáluðu leitarmeim fjár-
sjóða,“ sem menn héldu okkur
yfirleitt vera.
Þá sá ég skært gullleitt leift-
ur á milli grárra peninga, og
ég fann fögnuðinn streyma um
líkamann: Gull! Ekkert í skjöl-
unum hafði gefið vísbendingu
um, að gull hefði verið um
borð í Le Chameau! Ég tók
í hendi mér einn gullpening
og hélt honum fast upp að köf
unargleraugunum mínum.
Hann var minni og þynnri en
Shillings-peningur, en mun
þyngri. Vangamydin af Lúð-
vík XV var jafn greinileg og
daginn, sem myntin var sleg-
in. Hinu megin á myntinni
stóð ártalið 1725 — árið, sem
Le Chameau söbk.
Ég safnaði nokkrum „louis-
dorum“ saman og snéri mér
við til þess að gefa félaga mín-
um, Dave MacEachern, merki.
En hann hafði augljóslega fund
ið annan hluta fjáisjóðsins,
hann kom syndandi í áttina
til mín og veifaði örmunum
með miklum látum. Við tók-
umst í hendur og brostum svo
breitt, að við fast að því missb
um munnstykkin. Síðan synt-
um við upp 21 meters djúpt
vatnið til „Marylyn B 11“ og
sögðum Harvey Macleod. félaga
okkar, fréttirnar.
Harvey horfði á peningana.
sem við höfðum kastað á dekk-
ið, leit síðan til himins og tók
að syngja hástöfum lagið úr
..Goldfinger"
Sökk á neðansjávarskeri.
Saga Le Chemeau hófst í
júlí 1725, þegar þetta 600
tonna skip sigldi frá Frakk-
landi og stefndi i átt til Louis
bourg-virkisins í Nova Scotia.
Um borð voru 310 farþegar,
auk áhafnar, búfénaðar, púð-
urs, vopna, byssukúlna í sekkj-
um og ýmislegs annars — og
um 300.000 „livres“ í mynt til
þess að greiða mála franskra
hermanna I Kanada.
Aðfaramótt 26. ágúst nálg-
aðist skipið, í miklum brim-
sjó, Louisbourg á austurströnd
Kap Breton-eyjarinnar við
Nova Scotia. Lóðsinn var reynd
ur maður að nafni Cheviteau.
Hann hafði áður farið þama
um, og þekkti þessa klettóttu
og stórhættulegu strönd. Af ein
hverri ástæðu ákvað hann að
leita til hafnar í stað þess að
halda sig á rúmsjó þar til
storminn lægði.
Klukkan hálf fjögur um nótt
ina vöknuðu skipsmenn af mis-
jafnlega væmm svefni við brak
og bresti. Le Chameau hafði
rekist á sker, sem var að hluta
til neðansjávar, um 1200 metra
frá ströndinni. Þetta sker, sem
síðan hefur borið nafnið Cha-
meau-kletturinn, reif skipið frá
stefni til skuts.
Le Chameau valt mjög á hlið
inni og hvolfdi síðan. Á nokkr-.
um mínútum höfðu allir um
borð, menn og dýr, drukkn-
að. Engum var bjargað, því það
var ekki aðeins ofsarok, heldur
er hitinn á þessum stöðum
sjáldan meiri en 5—6 gráður,
jafnvel um mitt sumar.
Nokkru síðar, þegar skipið
hafði losað sig við þrjú af fjór-
um akkerum sínum, og fall-
byssurnar á efra dekkinu, rétti
það sig við að nýju. Sem sært
dýr reyndi Le Chameau að ná
til strandar. Fallbyssumar á
neðra dekkinu duttu í sjóinn,
og sekkirnir, sem byssukúlum-
ar vom í, féllu til botns gegn-
um götin á skipsskrokknum.
Skipið lenti á enn einu sker-
inu og stjórnborðshliðin losn-
aði frá rest skipsins, og rétt á
eftir rifnaði afturdekkið og
hluti bakborðshliðarinnar frá.
Leifar skipsins rak nokkrar
mínútur í viðbót gegnum hvít-
fryssandi brimið, en síðan
sökk skrokksbotninn og fjár-
sjóðurinn með.
Vitað var, um hvaða skip var
að ræða, þegar leitarmenn
fundu brak úr skipi næsta
morgun, og þar á meðal stafns-
líkan Le Chameau. Einnig fund
ust 180 lík, nokkur án hand-
leggja, fóta eða höfuðs.
Yfirmaður virkisins fól fyrr-
verandi sjóræningja, Pierre
Morpain að nafni, að bjarga
fjársjóðnum í land. En af
ýmsum ástæðum leið heilt ár
áður en Morpain hóf björgun-
artilraunir sfnar.
Misheppnaðar fjársjóða-
leitlr.
Aðferðir hans vom að sjálf-
sögðu fmmstæðar. Hann lét
draga varpakkeri eftir botnin-
um skammt frá skerinu, þar
til það festist i einhverju, og
þá sendi hann kafara niður til
þess að athuga, hvað það hefði
náð í. Þetta hlýtur að hafa
verið ömurlegt köfunarstarf,
því að kafarinn var einungis
„klæddur" í þykkt feitarlag til
vamar gegn kuldanum. Þeir
fundu fallbyssur og akkeri, en
engan fjársjóð. Er leitin hafði
staðið í einn mánuð gafst Mor-
pain upp.
Það liðu hart nær tvær ald-
ir þar til að nýju heyrðist frá
Le Chameau. Árið 1914 rakst
1000 tonna gufuskip, SS Ragna,
á Chameau-klettinn og sökk.
Kafari athugaði flakið fyrir
tryggingarfélagið, og þegar
hann kom upp á yfirborðið,
fullyrti hann, að hann hefði
séð klettalendi á hafsbotninum
þakið peningum. Hann kvaðst
ætla að kafa eftir þeim þegar
hann hefði lokið starfi sínu við
Ragna. En hann fékk ekkert
tækifæri til þess, hann drukkn-
aði skömmu síðar.
Á þriðja tug aldarinnar !eit-
uðu tveir hópar manna að fjár-
sjóðnum, annar fann ekkert,
en hinn hópurinn fann nokkr
ar fallbyssur. Um svipað .sy‘i
fullyrtu tveir fiskimen, sem
▼ora að veiða síld með botn-
vðrpu, að þeir hefðu fengið
poka í netið, og hafi hann ver-
ið svo þungur, að þeir aafi
tæplega getað dregið nótjna
upp. En pokinn rifnaði og inni-
hald hans — silfurpeningar —
féll aftur í hafið eins og sar-
dínutorfa! Þeir höfðu ekkert —
ekki einu sinni tóma pokann
— til þess að sanna frásögn
sána.
Fyrsti silfurpeningurinn.
Ég komst fyrst inn í málið
árið 1961. Tveim áram áður
hafði ég flutzt frá Hollandi til
Kanada, og starfaði nú sem
froskmaður á björgunarskipi
fyrir utan Kap Breton-eyju.
Sumardag einn sigldum við tii
Chameau-klettsins til þess að
líta á nýstrandað skip, sem tal-
ið var, að lægi þar I grennd.
Ég hafði auðvitað heyrt um
Le Chameau, en þetta var í
fyrsta sinn sem ég kafaði í
grennd við skerið.
Ég kom svo til strax auga
á margar fallbyssur og dyngj-
ur af ryðguðum fallbyssukúl-
um. Ég gleymdi mér alveg
þarna niðri, og synti hægt fram
og aftur og á milli hárra klett-
anna I von um að finna önn-
ur merki um þetta gamla skip.
Ég var niðri þar til súrefni
mitt var á þrotum, og þegar
ég kom upp á yfirborðið, vissi
ég með sjálfum mér, að ég
myndi ekki fá sálarfrið fyrr
en ég hefði fundið fjársjóðinn.
Skipstjórinn fékk áhuga á
málinu og ákvað að gefa mér
tíma til nánari rannsókna. í
byrjun virtist það hafa verið
Framhald á bls. 11.