Tíminn - 12.06.1966, Page 6

SUNNTJDAGUR 12. jóní 19««
TÍMINN
SÉRA ÁRELÍUS NÍELSSON:
Einlhver hafði sagt mér, að
CJlervaux, staðurinn frægi, þar
sem hinn heilagi Bernharður
breytti hryllilegu og skugga-
legu ramingjabæli með aðstoð
helgilbræðra sinna, í einn yndis
legasta friðarreit fegurðar og
yndis, væri innan landamæra
stórhertogadæmisins Luxem-
bourg.
En þar eð mér hefur aldrei
verið annað hugstæðara en sú
hugsjén og viðleitai að skilja
alls staðar eftir ofurlitið betra
og fallegra, þegar farið var en
komið, gera alla viðkomu- eða
dvalarstaði ■ auðugri að gróandi
lífi, þá hefur mér alltaf orðið
hei'lagur Bemharður frá Bjarta
dal ein hugstæðasta persóna
kirkjusögunnar. En Clervaux
þýðir á ísSenzku Bjartidalur.
Og er það ekki í rauninni hug-
sjón kristins dóms, guðsríkis-
hugsjónin í hnotskurn, að
breyta þessum skiuggadal
harma og ræningjabæli grimmd
ar, haturs og heimsku, sem
verðld okkar verður svo ótrú-
lega mörgum, ótrúlega oft, í
friðaTheim fegurðar og ðryggis.
En nóg um það. Ég var ailt
í einu koanlnn upp í flugvél
frá brezka eminum, British
Eagle á Lundúnaflugvelli og
lagður af stað til að leita að
Œervaux. Ekfci var það nú al-
veg kvíðalaust, því að maður-
inn er nú og verður ailtaf hálf-
gerður heimalningur úr íslenzk
um áratagum. Og þennan upp-
stigningardag hafði hann ein-
mitt í huga að heimsækja Cler-
vaux ásamt einhverjum fleiri
af Loftleiðingum, sem dvelja
í Ljósuborg en það mundi Lux
emlbourg heita á íslenzku. Og
nú var mér umsvifalaust og af
miklum fögnuði og myndar-
skap boðið með í fönna. Og
þennan sæla vordag átti ég
sannarlega eftir að sannfærast
um, hvað það er, sem gerir
Loftleiðir að slíku stór7eldi í
ofckar máium, sem það reynist.
En það er hötfðingslund, fóm-
fýsi, lipurð og háttvísi, byggt
á hornsteinum trúmennsku og
ættjarðarástar, sem kann þó
kjörorð brautryðjandans:
„Aldrei að víkja," öllu öðm
betur. Og hvað hefur nú fflug-
fé-lögunum fremur breytt fs-
landi úr slkuggadal einangrun
ar og fásinnis í bjarfadal víð-
sýnis og frelsis í leiftrandi
glimu við stórve-ldi auðs og
frægðar Mkt og íslenzku bónda
synimir kepptu við konunga
og prinsa við hirðir stórmenna
fyrir mörgum öldum og höfðu
sigur' fyrdr metnað og dreng-
lund, sem þanið var á yztu
þröm, en án allrar uppgjafar.
Sigurður lót mig raunar strax
ráða í það, að sá CHervaux, sem
við heimsæktum þennan dag,
mundi því miður varla vera sá
heilagi staður, sem við hefðum
lært um í Ken n araskólanum
Klaustrið í Clervaux.
DAGSTUND I UOSU-
BORG OG BJARTADAL

um afdal. En samt átti að
reyn-a.
Áreiðanlega hafa einhverjat
helgar vættir ekki staðið fjarri
þessari ætlun, þvi að um leið
og ég geng fram efitir flugvél-
inni og huga að heppilegu sæti,
og allt sem íslenzkt var virðist
í álíka fjarlægð og tunglið, kem
ég auga á mann, sem virtist
bera kunnuglegt yfiihragð. En
stundum kemur nú fyrir, að
menn eiga tvifara á ólíkleg-
ustu stöðum og kotakrakki eins
og ég er ekkert óskapiega
mannglöggur. Sam-t var ekki
um að villast, þetta breiða enin,
þessi bláu augu, þessir sléttu,
miklu vangar, í einu orði sagt,
þetta höfðinglega höfuð og
þessi fyrirferðarmikla persóna
get ekki tilheyrt neinum öðr-
um en íslendingnum Sigurði
Ma-gnússyni frá Loftledðum.
Enda var þetta hann. Og sem
við höfðum horft hvor á annan
u-m stund báðir jafnundrandi,
hljómaði íslenzkan yfir flest
önnur tungumál þarn-a í enska
eminuim á leiðinni yfir Erma
sund.
Síðustu klukkustundirnar
hafði hann stokkið á mfflli stór
borga Vestur-Evrópu líkt eg
af einní smalaþúfunni á aðra
einhvern vordagin.n þegar
hann var fjáxhirðir vestur í
Miklaboltshreppi fyrir nokkr-
hjá Ásmundi biskupi endur
fjrir löngu. Sá dalur væri
miklu -austar og líklegt var,
þótt sú saga gerðist löngu á
undan þeirri ríkjaskipan, sem
nú gildir í þessum hluta Evr-
ópu. En hvað um það, þessi
Clervaux væri mjög fallegur
staður og eiginlega einn af sýn
ishornum þeirra sigra, sem ba-
þólsfca kirkjan hefði unnlð á
þessari öld trúarvingls og upp-
lausnar í h-elgum breddum.
Ég vildi nú samt helzt halda
í skikfkjulaf míns Bemharðar,
sem lengst og lótum við því
málið útaætt í bili.
Flugivélin nálgaðist óðfluga.
áfangastað. Land hjúpað græn-
um litum vorsins í öllum hugs-
anlegum og óhugsanlegum tfl-
brigðum breiddi úr sér fyrir
neðan okkur. Skógar, ak-rar,
en-gi. Húsin iíkt og óskipuleg-
ar spilaborgir, sem litdir dreng-
ir haf-a sofnað frá á stofugólf-
inu. Engin fjöll, og samt eru
þetta Ardennafjöll, sem við
lærðum um í landafræðinni
forð-um, kollótt, gróin, aðeins
hæðir vaxnar sikógi og grasi
með óreglulegum gffljum hér og
þar, giljum, sem kölluð eru
d-alir, en minna fremur á
hvamma og heiðardrög. Eitt
þessara gilja er Bjartidalur.
Þegar komið er tffl jarðar á
flugveffli Luxembourg, mæta
tveir menn til móttöku, án
þess þó að vita beint u-m komu
okkar íslendinga í þetta sinn.
Þeir heita báðir Einar, annar
norskur, hinn íslenzkur, báðir
affltaf viðbúnir, ef Loftleiðir
gætu einhverja aðstoð veitt, og
innan stundar bætist í hópinn
ein fegurðardisin þeirra með
flugfreyjuheiti Ragnheiður Bri-
em.
Það kemur í ljós, að þarna
er eiginlega íslenzkt landnám,
ofurlitil nýlenda íslenzka flug
starfsins með 20—30 manns í
starfi undir forystu eða stjórn
Einars Ólafssonar, sem nú er
í skyndi ráðinn bíistjóri tffl
ferðarinnar „norður I fjöllin"
þennan dag. Þama eru húsa-
kynni Loftleiða öffl hin nýtízku
legustu og vekja athygli fyrir
hagkvæmni og þokka. Við er-
um fjögur í Loftleiðabílnum.
Hinn norski Einar verður eftir
á flugstöðinni.
Nú er tími til að ffliuga þetta
land og þessa þjóð, sem við
höfum stöðugt fyrir augiím,
meðan bíllinn brungr norður
fjöllin, sem i augum íslend-
ingsins eru engin fjöffl.
Sigurður Magnúss-on er haf-
sjór af fróðleik um Luxembourg
og Einar Ólafsson hefur d.valið
þar hálft annað ár, en Sigurð-
ur um langan tíma fyrstur ís-
lendinga líklega bæði fyrr og
síðar til að kynnast öfflum að-
stæðum.
Stórherto-gadæmið Luxem-
bourg er 2587 ferkílómetrar að
stærð eða um fertugasti part-
ur af stærð íslands. En þetta
er frjósamt land á okkar mæli-
kvarða, líklega hver blettur hæf
ur til ræktun-ar, þótt langt sé
frá að það hafi verið afflt rætot-
að ennþá. íbúar landsins eru
328 þús. Þeir eru að útliti og
uppruna sambland af Frökkum,
fremur lágvaxnir og gldir en
bjartari á hörund en Frakkar
yfirleitt. Þetta fólk virðist ákaf
lega glaðlegt og áhyggj-ulaust.
Hvarvetna er kliður af hlátri
og masi eins og í barnahópi,
þar sem inn er komið, jafnvel
þótt þar séu ekki nem-a fáeinar
manneskjur.
Allt viðmót þess mótað af
kurtei-si og góðvffld, en þó hæfi-
legu hlutleysi gagnvart gestin-
um.
Annars hvað þetta vera mjög
sérkennileg þjóð, laus við all-
an þjóðernisrembing og hroka
og eru þar ólíkir nágrönnum-
sínum Þjóðverjtun.
Sé spurt, hvað-a mál þeir
tali, þá er svarið: Við tölum
aðallega þýzku og frönsku og
bæði þau mál eru kennd jöfn-
um höndium í öllum skólum.
Auk þess ta-la margir ensku.
En sín á milli talar fólkið
hvorki frönsku né þýzku heldur
vesturfranska mállýzku, lúxem-
búrgsbu, en hún er ekki kennd
í skólum og varla rituð, nema
í laumi. Og eiginlega þykir
fólkinu hálf-gerð minnkun að
þessu máli sínu og pukrar með
það, að sögn í viðurvist út-
lendinga. Við fslendingar könn
umst við svipað, þegar fínast
þótti að tala dönsku hér á ár-
um áður. Ósk-andi að ekki fari
svo með emskuna bráðum.
En samt er nú þetta bók-
menntalausa tungumál eigin-
lega hið eina sem gjörir Lúx-
emborgara að þjóð, ásamit
þúsund ára sögn, þar sem land
þeirra var að vissu leyti virkið
í vestai. En það var einnig svo
í síðustu styrjöld. Og því til
sönnunar eru kirkjugarðar eða
grafreitir þar sem þúsundir
un-gra manna, útlendra og inn-
lendra hafa fengið hinztu hvílu.
Og yfir þessum bílómetaa löngu
blómskreyttu leiðum hvílir ein
hver stemning unaðar og hryll-
ings í senn, sem engin orð ná.
Skyldum við eiga eftír að eign
ast sfflka reiti? Hve len-gi held-
ur g-uðleg náð verndarhönd
sinni yfir íslandi? Annars eru
Lúxemborgarar sagðir mjög
taúrækið fólk, katólsk-ara sjálf-
um páfanum og oft, eru þar
helgigöngur jafnvel á staætúm
úti með mikiffli viðhöfn.
En einmitt hið tiltölulega ný-
stofnaða stórklaustar í der-
vaux sjón sögu rfkari um hvað
hægt er að gera í trúarlegum
efnum á þessari öld, ög hjörta
eru með sem undir slá. Stofn-
anir nýrra klaustaa tfflheyra nú
að mesta löngu liðnum öldum.
Ekki yrði sagt, að þessi litla
þjóð sé hrædd við íhlutan og
samskipti h-inna stærri og þjóð-
emiskenndin virðisit ekki ákaf-
lega heit á mælikvarða okkar
íslendinga t.d. sem eigum ekki
heitari ágreiningsefni en kísffl-
gúrverksmiðju og alumíníum-
vinnslu að ógleymdu amerfekn
sjónvarpi. Það ganga af því
sögur, að útvarp og sjónvarp í
Lúxembourg sé ei-ginlega að
mesta rekið af Frökkum og
eitthvað er sérstafct við flug-
reksturinn lika. Samningar um
allt þetta gerðir við góða ná-
granna með hagnað fyrir heima
menn í aðra hönd. Og fyrir
nokkru hafði auðhringurinn am
eríski Goodyear gjört samn-
inga við Belgíumenn um starf-
rækslu og aðstöðu þar. En eiitt-
hvað stóð á Belgum að láta
land af hendi, því að þar er
land þéttsetnara nokkrum öðr-
um stað í Evrópu. Þá sáu Lux-
emborgarar sér leik á borði og
sögðu: Við sbulum gefa ykkur
land undir gúmbarðaframlleiðsl-
una og ganga að öðru leyti inn
í samningana. Við viijum eÍQ-
mitt svona framleiðslu hjá okk-
ur. Kanarnir gleypta við þessu
og nú standa gráar langbygg-
ingar með stóru letai Goddyear
á fleiri en einum stað með
framandi svip til að byrja með
í þessu græna Landi gróandans.
Og svo lifir þessi litla þjóð
þarna með sitt felumál og
sinn stórhertoga og • sínar
gömlu hallir og hlær áhyggju-
laus móti komandi degi. Já,
sinn er siður í landi hverju.
Eftir röskan standarakstur,
raunar ekki beinusta leið, en
þó um landið endilangt að heita
má stönzum við á brefckubrún
líkt og komið væri niður á