Vísir - 06.01.1975, Side 6

6
Vhir. Mánudagur 6. janúar 1975.
vísir
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannessöii
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Síðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasölu 35 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Minni ríkisgeiri
Áður en alþingi gekk endanlega frá fjárlögum
hins nýbyrjaða árs komu fram nýjar spátölur frá
Þjóðhagstofnuninni um þróun efnahagsmála á
árinu. í þeim tölum kemur fram, að veltan i
þjóðarbúinu verði töluvert meiri i krónum talin
en áður hafði verið gert ráð fyrir. Þetta jafngildir
þvi, að skatttekjur rikisins yrðu töluvert meiri en
reiknað var með i upphaflega fjárlagafrum-
varpinu.
Rikisstjórn og alþingi brugðu á það ráð að
hækka skattvisitöluna og miða við 51% tekju-
aukningu manna i stað 45%. Þessi aðgerð gerir
skattbyrði manna minni en ella hefði verið, og
örlitlu minni en hún var i fyrra. Þá var skatt-
byrðin 16,6% af tekjum manna, en nú á hún að
verða 16,5%, ef sveitarfélög innheimta útsvör
með fullu álagi, en annars lægri.
Samt er gert ráð fyrir, að rikið fái meiri tekjur
en upphaflega frumvarpið gerði ráð fyrir. Þvi
miður féllu þingmenn fyrir þeirri freistingu að
verja þessu fé til margvislegra þarfa, sem ekki
var sáluhjálparatriði að uppfylla endilega á
þessu ári. Æskilegra hefði verið að auka fremur
greiðsluafgang rikisins, enda fer vel á sliku,
þegar mikil spenna er i efnahagslifinu.
Hjá sumum viðbótarútgjöldum frá upphaflega
frumvarpinu varð þó ekki komizt. Sú breyting, að
rikissjóður fjármagni endurgreiðslu spariskir-
teina að fullu úr eigin vasa og ekki með útgáfu
nýrra skirteina, var bráðnauðsynleg til að firra
þvi, að rikissjóður lenti þegar i upphafi i,vita-
hring i skuldabréfaútgáfu sinni.
Einkum þó hafa rikisstjórn og þingmenn orðið
að taka tillit til þess, að viðskilnaður Magnúsar
Kjartanssonar við orkumálin er miklu verri en
menn töldu áður. Þetta hefur greinilega komið i
ljós i sifelldu rafmagnsleysi og rafmagns-
skömmtunum i stórum landshlutum og vaxandi
keyrslu rándýrra oliurafstöðva. Hönnun og
virkjun innlendra orkuvera dróst úr hömlu á
valdatima Magnúsar og peningum aftur á móti
sóað i tilgangslitla raflinu á Norðurlandi.
Komið hefur i ljós, að ástandið i orkumálunum
er orðið svo slæmt, að hin nýja rikisstjórn á ekki
annars úrkosti en halda áfram með Norður-
landslinuna suður, þótt það sé dýrasta lausnin á
orkuskortinum. Það er einfaldlega ekki timi til að
biða eftir þeim virkjunum, sem verið er að undir-
búa.
Þetta ástand hefur leitt til þess, að alþingi
hefur orðið að taka stóraukið tillit til orkuþró-
unarinnar i meðferð fjárlagafrumvarpsins.
Hefur svigrúmið á þessu sviði verið aukið um
nálega einn milljarð frá upphaflega frum-
varpinu. Endurspeglar þetta vel þann forgang,
sem orkumálunum er veittur og verður að veita.
Mikilvægasta vörnin fyrir hækkun fjárlaganna
i meðförum alþingis er þó sú, að sú hækkun
hindrar ekki, að rikisgeirinn minnki i þjóðar-
búskapnum. í nokkur ár hefur það verið áhyggju-
efni, hvernig rikisgeirinn hefur magnazt á
kostnað annarra geira þjóðarbúskaparins. Nú
hefur þessu tafli verið snúið við, þrátt fyrir mikla
hækkun fjárlaga i krónutölum. í fyrra var hlutur
rikisins af þjóðarbúinu 29,1%, en fer samkvæmt
fjárlögunum niður i 28% á þessu ári.
Þetta er spor i rétta átt og er væntanlega for-
máli að enn stærra skrefi að ári liðnu.
—JK
HARKALEG
FRAM-
GANGA
LÖGREGLU
Síðustu ár munu varpa
nokkrum skugga á sögu
lögreglunnar í Vestur-
Þýzkalandi. — Þeir í
Þýzkalandi segja það að
vísu um laganna verði þar,
að oftast hafi þeir hendur í
hári þeirra, sem þeir eltast
við, en hvort sá sé þá hinn
rétti seki, það er svo önnur
saga.
Það er að verða nokkuð langur
listi atvika, sem komið hafa þvi
orði á vestur-þýzku lögregluna,
að hún sé nokkuð gróf i starfi.
Sumir taka svo til orða, að hún sé
„gikkóð” og allt of fljót til byss-
unnar.
„Eldri „slys” lögreglumanna i
starfi undirbjuggu jarðveginn.
Vandræðin byrjuðu i rauninni i
júni 1972, þegar lögreglan i Stutt-
gart skaut i misgripum skozkan
kaupsýslumann, Iain MacLeod,
til bana með vélbyssu, þar sem
hann var staddur i ibúð sinni þar i
borg.
Þetta var um það leyti, þegar
Baader-Meinhof-bófaflokkurinn
gekk laus, og höfðu nokkrir
lögregluþjónar látið lifið eða
hlotið örkuml i viðureign við
bankaræningjana, sem einskis
svifust. Voru þvi lögreglumenn i
Þýzkalandi eins og hengdir upp á
þráð, þegar þeir gengu að starfi
sinu.
Þetta þótti skiljanlegt að vissu
marki, og þegar lögreglan
hreinsaði sjálf MacLeod af öllum
grun um glæpsamlegt atferli og
harmaði mistökin, var henni ekki
legið mjög lengi á hálsi fyrir
óhappið.
En á eftir hefur fylgt fjöldi
„óhappa”, sem varpað hafa rýrð
á álit þýzkra lögreglumanna.
Það væri rannsóknarefni fyrir
sálfræðinga að ganga úr skugga
um, hvaða áhrif það hafði á
hugarfar þýzku lögreglunnar,
blóðbaðið við ólympiuleikana i
Múnchen i september 1972. —
Skæruliðar „Svarta september,”
samtaka meðal Palestinuaraba,
áttu þar hlut að máli, eins og
menn rekur eflaust minni til.
Féllu ellefu israelskir iþrótta-
menn, fimm skæruliðar Araba og
einn lögreglumaður i skot-
bardaganum á flugvelli FUrsten-
feldbruck.
Einstaka maður sakaði vestur-
þýzku lögregluna um afglöp i
starfi, þegar hún hóf skothrið á
hryðjuverkamennina, en að lok-
inni fljótlegri rannsókn lýsti
dómsmálaráðherra þvi yfir, að
lögreglan hefði tekið „eðlilega og
yfirvegaða áhættu”.
Þessum sömu gagnrýnisrödd-
um þykir það þvi ekki vera nein
tilviljun, að i kjölfarið hefur fylgt
fjöldi viðburða, þar sem lög-
reglan hefur gengið fram með —
að þeirra mati — hrottaskap. í
mai i fyrra varð sérstök lögreglu-
deild, sem sett var gagngert á
laggirnar til höfuðs hryðjuverka
mönnum eftir Múnchenblóðbaðið,
24 ára leigubilstjóra að bana með
vélbyssuskothrið. Maðurinn hafði
ekkert saknæmt á samvizkunni,
eftir þvi sem bezt er vitað.
Þessi deild er skipuð 115 sjálf-
boðaliðum, sem eru til taks,
hvenær sólarhrings sem vera vill,
til þess að þjóta á staðinn, ef
hryðjuverkamenn kynnu að láta
til skarar skriða.
Hún var stofnuð eftir að
Arabarikin og Israel gagnrýndu
vestur-þýzk yfirvöld fyrir að hafa
ekki hindrað blóðbaðið á
ólympluleikunum.
Þáverandi ráðherra, Hans-
Dietrich Genscher, sagði
fréttamönnum, að þessi
lögreglusveit mundi varast að
láta MacLeod-atvikið endurtaka
sig. „Sveitin hefur verið sérstak-
lega skóluð til þess að átta sig á
þvi, hversu alvarlegt hvert tilvik
er, og mennirnir valdir þannig, að
við treystum hverjum og einum
til þess að guggna ekki undir
álaginu,” sagði hann.
1 ágúst siðastl. særði lögreglu
þjónn i Múnchen 44 ára gamlan
bifvélavirkja, Blasius nokkurn
Hoffmann, þegar hann skaut
Hoffman sex skotum. Hoffmann
átti að hafa ógnað nágrönnum
sinum með skammbyssu, en það
reyndist eftir á eitthvað málum
blandað.
I september kvaddi kaupsýslu-
maður einn i Múnchen lögregluna
til, þegar þjófabjalla tók að
glymja i ibúðinni hans. Hafði
hann haglabyssu sina um hönd til
varnar gegn hugsanlegum inn-
brotsþjófum, þegar hann opnaði
fyrir lögreglunni. Lögreglu-
mennirnir misskildu þennan
vopnaburð og skutu hann sjálfan i
misgripum. Heppni réð þvi, að
hann slapp særður.
Samkvæmt vestur-þýzkum
lögum þá eru lögregluþjónar ekki
einir embættismanna um að hafa
rétt til þess að bera byssur við
störf. Það hefur oft verið
islenzkum farmönnum undrunar-
efni, þegar hafnsögumenn stiga
um borð i skip þeirra, að sjá þá
gyrta skammbyssum. Lögreglan
á járnbrautarstöðvunum, hafnar-
lögreglan, fljótalögreglan, flug-
Þýzkir lögreglumenn á skotæfingum.
Lögreglumaöur flytur sig I betri
skotstöðu með hriðskotariffil-
inn.
Einhver vill ekki hleypa iög-
reglunni inn.
Hreinsaö til i götuöeiröum.
Illlllllllll
UMSJÓN: G. P.
vallarlögreglan, landamæra-
verðir og réttarþjónar hafa allir
rétt til vopnaburðar. Fangaverðir
sömuleiðis. Til skotvopna mega
þeir þó ekki gripa nema i siðustu
lög, og eiga þá ekki að stofna lifi
saklausra sjónarvotta eða veg-
farenda i háska.
En framkvæmd löggæzlunnar
er i höndum sveitar og bæjar-
stjórna á hverjum stað. Lög sam-
bandslýðveldisins eru æði viða
túlkuð á misjafna vegu. Sum riki
sambandslýðveldisins hafa laga-
ákvæði, sem heimila lögreglunni
að hætta lifi gisla, ef þeir telja að
ástæður krefjist þess.
Orsakir þessarar „skjóta fyrst
— spyrja á eftir” — afstöðu
lögreglunnar er sennilegast að
rekja eins og sagði i upphafi til
taugaveiklunarinnar, sem
Baader-Meinhof-glæpaflokkurinn
leiddi af sér. Hann hóf hryðju-
verkaferil sinn og glæpaverk
fyrir þvi sem næst fjórum árum.
Var honum eignaður fjöldí
morða, sprengjutilræða og
bankarána, sem framin voru á
við og dreif um Vestur-Þýzka-
land, unz flokkurinn leystist upp,
þegar harðasti kjarninn náðist
1972.
Þótt nokkur samúð hafi verið
með óhöppum lögreglunnar,
meðan svo stóð á, er þolinmæðin
á þrotum hjá þeim gagnrýnustu.
Helmut Botschen, lögreglustjóri i
Bonn, sá sig neyddan til að svara
þessari gagnrýni i nóvember. Lét
hann frá sér fara yfirlýsingu um
málið. Lauk hann henni þeim
orðum, að hann teldi ekki
áhyggjuefni, hve ört fjölgaði
þeim atburðum, þar sem
lögreglan þætti beita of mikilli
hörku.