Tíminn - 10.07.1966, Qupperneq 5

SUNNUDAGUR 10. julí 1966
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Tækniskólinn
Miklar vonir eru bundnar við hinn nýja Tækniskóla.
Mikill hörgull er á tæknifræðingum, en hlutverk þeirra
í þeirri tæknibyltingu, sem ríður á, að verði í íslenzkum
atvinnugreinum, er mjög mikilvægt. Of mikið sinnuleysi
hefur ríkt um þennan nýja og mikilsverða þátt í íslenzk-
um skólamálum. og þarf að hlúa betur að skólanum og
tenga hann íslenzku skólakerfi.
Skólinn átti því láni að fagna, að valinn var mjög
hæfur og atorkusamur maður til að veita honum for-
stöðu, Ingvar Ingvarsson, verkfræðingur. Við slit skól-
ans nú fyrir skömmu lét skólastórinn þess hins vegar
getið, að hann hefði sótt um lausn frá starfi af persónu-
legum og fjárhagslegum ástæðum. Ber að harma hvarf
Ingvars Ingvarssonar frá skólanum, því að allir ljúka
upp einum munni um ágæti starfs hans. Lausnarbeiðni
Ingvars er almennt skilin sem mótmæli gegn því sinnu-
leysi, sem um málefni skólans hefur ríkt hjá æðstu yf-
irvöldum skólamála, og þeim vanefnum, sem skólanum
er ætlað að starfa við.
Þessi skóli hefur ekki verið settur í tengsl við
skólakerfið. Er brýn nauðsyn að koma upp sérstökum
deildum í gagnfræðaskólum, er útskrifuðu nemendur
með rétti til setu í Tækniskólanum á sama hátt og lands-
próf veitir nú réttindi til menntaskólanáms. Að þessu
hefur engin gangskör verið gerð enn, en á ríður, að frá
þassum málum verði gengið fyrir haustið. íslenzkir
gagnfræðingar hafa ekki þá menntun til að bera, sem
gerir þeim kleift að hefja nám í tækniskóla og vantar
þar nokkuð á. Tækniskólinn verður því að starfrækja
undirbúningsdeild fyrir væntanlega nemendur. Er þetta
skólanum til trafala auk þess, sem augljóst er, að stytta
mætti námstíma tæknifræðinga um eitt ár, ef þeir fengju
nægjanlegt undirbúningsnám í 3. og 4. bekk gagnfræða-
skóla.
Að Tækniskólanum er þannig búið með húsnæði, að
hann hefur enga vaxtarmöguleika. Úr því verður að
bæta og það þolir enga bið. Nú kennir skólinn aðeins til
fyrri hluta prófs í tæknifræðum, en að því þarf að stefna
að skólinn geti áður en mörg ár líða útskrifað tæknifræð-
inga í helztu sérgreinum. Skólinn hefur nú samninga við
nokkra tækniskóla á Norðurlöndum og í Þýzkalandi um
að taka við nemendum, sem lokið hafa fyrri hluta prófi
frá skólanum, en óvíst er, hve lengi þessir skólar geta
tekið við öllum þeim, sem hér ljúka fyrri hluta prófi.
Fjöldi nemenda, sem nema við þessa skóla fer ört vax-
andi með hverju ári, en þeir eru að sjálfsögðu fyrst og
fremst miðaðir við að anna þörf fyrir tæknifræðinga í
hverju landi fyrir sig og eftirspum atvinnufyrirtækja á
tæknifræðingum fer ört vaxandi.
Það er víða pottur brotinn í íslenzkum skólamálum,
og mörg þau verkefni, sem bíða úrlausnar. Tækniskól-
inn er þó án efa sá þáttur skólamálanna, sem brýnast
er að efla og tengja með eðlilegum hætti binu almenna
skólakerfi. Það mál má ekki dragast úr hömlu, og er hér
með skorað á menntamálaráðherra að taka nú þegar til
hendinni.
Þegar nýir og brýnir þættir eru teknir inn í skóla-
kerfið, ríður mjög á, að rétt og myndarlega sé á málum
tekið í upphafi, því að mistök í upphafi eru hættulegri
en þau, sem síðar verða.
JOSEPH ALSOP:
Oanægjan i Kína virðist miklu
útbreiddari en menn áttu von á
Kínversk íhlutun í styrjöldinni Víetnam enn ósennilegri en áður
Vlð BER einstöku sinnum í
þrumuveðri að leiftur eldingar
rýfur næturmyrkrið og lýsir
upp landslagið í kring. Fyrir
bregður í svip mönnum, sem
berjast upp á líf og dauða, aðr-
Lr falla særðir á kné og enn
aðrjr eru að standa á fætur til
þess að halda áfram að berjast.
Svo hylur myrkrið allt þetta
aftur í einu vetfangi.
Þetta er ekkert sérstaklega
lei'kræn eða ýkt lýsing á því,
xvemig athugendur Kína-mál-
efna sjá ástandið eins og það
er í dag í Kína meginlands
ins, gegn um sjónauka sína,
sem vitaskuld eru alls ófull
nœgjandi. f fyrsta lagi eru hin
minnstu umbrot í Kína ávallt
hanmleikur á heimsmælikvarða
í öðru lagi er svo að sjá að
Kínaveldi, sem áður stóð ein-
Ihuga um Mao Tse-tung logi nú
allt í sífelldum og áframhald-
andi uppþotum.
Sú staðreynd, að uppþotin
balda enn áfram, er ef til vill
furðulegust í sjálfu sér. Engum
þurfti að koma á óvart þó að
augljóslega hnignandi heilsa
Mao Tse-tungs leiddi til bar-
áttu um viðtöku valdanna eftir
hans dag, jafnvel áður en að
íil jarðarfarar kom á vegum
ríkisins. Hitt er heldur ekki
að undra, að fyrsta skrefið væri
stigið af hálfu þeirra, sem berj-
ast fyrir hagkvæmum skynsem-
is-kommúnisma. Guð einn veit,
hve óþolinmóðir þeir hljóta að
hafa verið orðnir.
Hitt ætti heldur ekki að
vekja neina furðu, þó að „af
leitir, „nútíma endurskoðunar
sinnar“ yrðu fyrir gagnárás —
og það með góðum árangri að
því er virðist — hinnar gall-
hörðu fyikingar sem þeir veita
forystu Teng Hsiao-ping og Lin
Piao marskálkur, yfirmaður
hersins. En þegar búið var svo
ið hrekja „nútíma endurskoð-
anarsinnana" úr vigi sínu í
itjórn Peking-borgar hefði átök
inum átt að vera lokið að öllu
vjálfráðu.
EN ÞBSSU er síður en svo
fjrir að fara, og hinir furðu-
legustu menn halda ótrauðir
áfram að takast á með dæma-
lausum hætti. Taka má sem
dæmi Kuang Ya-ming, forstöðu
mann herskólans í Nanking.
Hann hdf störf í áróðursdeild
flokksins og var orðinn for-
stöðumaður tveggja háskóla áð
ur en hann var hækkaður i
tign og fluttur til Nanking.
Hann er með öðrum orðum
framgjarn maður.
Svo átti að víkja nokkrum
haskólakennurum í Nanking
frá starfi fyrir endurskoðunar
stefnu og borgaralegar hneigð-
ir. Samkvæmt útvarpi héraðs-
ins helt Kuang forstöðumaður
háskólans „fjölmennan fund“
flokksforustunnar í háskólan-
um og „reyndi að b]inda“ hana
með „bellibrögðum". Daginn
eftir að þessi fundur var hald-
inn, eða 2. júní, lýsti Kuang
yfir, að „aðstæður til gagnárás
ar væru ágætar.“ Búið væri
„að bæla niður sex klukku-
stunda stjórnarbyltingu,“ sagði
hann og skipaði svo fyrir, að
endurskoðunarsinnuðu háskóla-
kennararnir væru aftur látnir
taka við störfum.
Þegar hér var komið sögu
hlaut hinn ískyggilegi Kuang
makleg málagjöld hjá héraðs-
nefnd flokksins, sem svipti
hann umsvifalaust forstöðu há
sikólans í Nanking.Svipuð dæmi
um tilraunir til mótþróa og síð-
an þvingun til hlýðni hafa
gerzt í fjölmörgum öðrum hér-
uðum að því er fregnir herma.
FJARRI fer því, að endan-
leg þröngvun til hlýðni sé hið
óvæntasta við þessa umtöluðu
atburði. Hitt er í raun og veru
miklu furðulegra, að mótþró-
anum skuli enn vera haldið
áfram á þessu óvænlega stigi
viðureignarinnar.
Ýmis fleiri atriði benda til
að átökunum innbyrðis sé
hvergi nærri lokið, enda þótt
Teng Hsiao-ping og fylgismenn
hans hafi bersýnilega tögl og
hagldir eins og sakir standa.
Til dæmis var reiknað með því,
að búið væri að koma hinu op-
inbera málgagni „Dagblaði al-
þýðu“ á rétta línu að nýju, eft-
ir þrálátar stimpingar (Þegar
tilvitnanir í hugleiðingar Mao
voru látnar koma í staðinn fyr
ir veðurfregnirnar). En svo
gerðist hið sama enn einu sinni
á þessum síðustu tímum og
kínverskir lesendur verða varir
við áberandi mun áherzluatriða
í flokksblaðinu og blaði hers-
ins, “Dagblaði frelsisins," sem
er yfirleitt miklu strangara og
hvassyrtara.
Vegna ótölulegs fjölda dæma
á borð við þetta eru níu af
hverjum tíu hinna gleggri at-
hugenda — bæði innan ríkis-
stjórnar og utan — þeirrar
skoðunar, að enn sé endanlega
útkoman í Kína óviss.
TVENNT er það, sem sér-
staklega þarf að taka til athug-
unar í þessu sambandi. Hið
fyrra er, að jafn vitrir og
glöggir kannendur og Lucian
Pye prófessor við Tæknistofn-
unina í Massachusetts hafa
ávallt þótzt sjá fyrir tímabil
sérstakrar Mao-hollustm, sem
eins konar síðustu andvörp ríkj
andi skipun-ar, áður en kín-
versku þjóðinni tækist að end
urmóta kerfi kommúnismans
og samræma það venjum sin-
um, þörfum og hæfileikum.
Vera má að við séum einmitt
núna að virða fyrir okkur fálm
kenndar upphafsumleitanir
þessa tímabils.
Hið síðara er að síðan að
bætt var að mestu fyrir stærstu
áföll „hjns mikla stökks fram
á við," hefur enginn glöggur
athugandi, sem það nafn ber
með nokkrum rétti, nokkurn
táma séð fyrir neitt svipað
því, sem nú er að gerast áður
en faðir Mao fellur frá. Óeirð-
imar virðast hafa dunið yfir
allt of snemma, löngu áður en
að ríkisjarðarförinni kœmi, eða
meðan að Mao er enn fær um
að gegna störfum að minnsta
kosti sem lifandi tákn. Og um-
brotin halda enn áfram, þrátt
fyrir það, að gagnárás harð-
línumannanna hefur í raun og
veru tekizt að því er bezt verð-
ur sáð.
Öllum glöggum athugendum
ber saman um, að þessi miklu
einkenni erfiðleika og átaka
innan Kína geri kínverska íhlut
un í styrjöldina í Víetnam enn
ólíklegri en hún áður var,
og hefur hún þó aldrei verið
sennileg. Þetta er auðvitað mik
ilvægt atriði. En þýðing þess-
arra víðtæku átaka í Kína fyrir
komandi tíma er þó jafnvel enn
mikilvægari.
f bráð getur hvað sem er
gerzt, jafnvel eitthvað jafn brjál
æðiskennt og endurtekin til-
raun til mikils „stökks fram á
við.“ En þegar horft er langt
fram í tímann virðist svo sem
umfang óeirðanna og útbreiðsla
á þessu stigi táfcni, að þau öfl,
sem krefjast mikílla breytinga
I Kínaveldi Maos, séu það sterk,
að þau hljóti næstum að reyn-
ast ósigrandi að lokum. Og sé
þessi ráðning rétt má með
sanni segja, að atburðirnír, sem
nú eru að gerast, séu örlaga
ríkir.