Tíminn - 10.07.1966, Blaðsíða 8

8_
I"
TIMLINN
SUNNUDAGUR 10. júlí 1966

Við ána Ituri, átta mílur suð
ur af Nia Nia í norðaustur
Kongó, hafði uppreisnar-
her veitt stjórnarhersveit
um, sem í voru 600 Kongó
menn og 100 hvítir málaliðar,
fyrirsát.og buldi skothríðin á
þeim. Skyndilega flugu þrjár
flugvélar af B-26 gerð yfir
frumskóginn og köstuðu
sprengjum til þess að ryðja
braut í gegnum raðir upp-
reisnarhersins fyrir stjórnar
hersveitirnar, sem Bandarík
in studdu.
Flugmennirnir voru Kúbu-
menn, andstæðingar Castrós,
reyndir hermenn frá innrás-
inni í Svínaflóa á Kúbu, þrem
árum áður, árið 1961, það var
látið líta svo út, að einkafyrir
tæki í Flórlda stæði straum af
kostnaði við starf þeirra. Flug
virkjarnir voru evrópskir vél-
fræðingar, sem höfðu ve-
ið ráðnir cftir auglýsingu í
Lundúnablöðunum. Banda
rískir stjórnarerindrekar og
aðrir borgaralegir embættis-
menn skipulögðu ferðina.
Ábyrgðarmaður, fjárhalds-
maður og framkvæmdar
stjóri flugleiðangursins var
Leyniþjónustan. Hve fljótt og
árangursrikt henni tókst að
mynda-flugher í Kongó, hafði
úrslitaáhrif á afskipti C.I.A.
þar.
Stjórnmálaleiðtogar Banda
ríkjanna voru ávallt ábyrgir
fyrir aðferðum C.I.A. og fögn
uðu þeim.
Það voru þessir stjórnmála
menn. sem ákváðu að gera
Leyniþjónustuna að stjórn-
málalegu og hernaðarlegu verk-
færi í málum Kongó, eftir ár-
anguíslitið starf utanríkisþjón
ustunnar í fimm ár. Það var
aðeins innan hear, sem ráða
menn Hvíta hússins, utanrík
isráðuneytið og Pentagos gátu
fundið menn, sem voru færir
Oleg Penkovsky
um að stöðva myndun komm-
únistastjórnar og koma á
stjórn vinveittri Bandaríkj-
unum og láta hana halda völd
um.
Áhrifa C.I.A. á stefnu Banda-
ríkjanna gætir mjög í stóru og
smáu, á degi og óttu. Hún
safnar ekki aðeins upplýsingum
heldur metur hún þær og veg-
ur. Hún skipuleggur ekki að
eins víðtækar aðgerðir heldur
stöðvar aðgerðir andstæðing-
anna.
Það er ekki einungis að C.I.
A. vinni gegn Sovétríkjunum
heldur vinnur hún gegn starf-
semi kommúnistaflokka utan
Sovétríkjanna.
Þegar austrið og vestrið fóru
að glíma um völd í hinni víð
áttumiklu og vanþróuðu Kongó
árið 1960, eftir að Kongó hafði
komist undan yfirráðum Belga,
breyttist lítilfjörleg skrifstofa
C.I.A. í Leopoldville í raun-
verulegt sendiráð á einni nottu
og smækkaða eftirlíkingu af
hernaðarmálaráðuneytinu.
Þetta var ekki gert til að
keppa við sendiráð Bandaríkj-
anna og hermálaráðunauta held
ur til að notfæra sér leynd og
undirróðursstarfsemi C.I.A. í
hinni ólgandi baráttu milli
margra andstæðra afla.
Leyniþjónustan hafði við
ekkert að styðjast, vegna þess
að Belgar höfðu bannað Banda-
ríkjamönnum að hitta kongóska
embættismenn. Þá sendi C.I.A.
njósnara til Kongó til að kynna
sér allt um stjórnmál landsins,
styðja líklega leiðtoga og
styrkja þá fjárhagslega, svo að
þeir kæmust til valda og gera
þá þannig háða sér.
C.I.A., fann fljótlega Joseph
Mobutu, Victor Nendaka and
Albert Ndele, af því að hún
var fær um að safna upplýsing-
um úr öllum áttum í flýti og
kaupa heimildir. Hún hafði nóg
eyðslufé án aðhalds, sem aðrar
stjórnarstofnanir hafa: Þessir
menn urðu forseti landsins,
vegamálaráðherra og bánka-
stjóri landsbankans, og jók það
virðingu manna á framsýni og
aðferðum Bandarikjamanna.
Áhrif C.I.A. eru slík, að
Leyniþjónustan var ásökuð um
morðið á Patrice Lumumba.
Fréttaritarar, sem voru í
Kongó eru sannfærðir um, að
C.I.A. átti engan þátt í morð-
inu, þótt hún ætti virkan þátt
í að koma Cyrilla Adoula til
valda um tíma sem eftirmanni
Lumumba.
Sagt er, að peningar og gljá-
andi amerískir bílar hafi ráðið
úrslitum að Adoula komst til
valda. Það var einfaldlega boð-
ið hærra í njósnara Rúss-
lands, Tékkóslóvakíu, Egypta-
lands og Ghana, begar ekki var
hægt að blekkja þá.
Fyrir forsetakosningar höfðu
keppinautar frá leyniþjónust-
um austurs og vesturs nærri
því hrasað um hvern annan,
þegar þeir geistust inn og út
úr heimilum þingmanna til að
hafa áhrif á þá. Daginn, sem
nafnakallið fór fram, sátu full-
trúar Bandaríkjanna og Tékkó
slóvakíu rétt hjá hvor öðrum
á svölum þinghússins með lista
yfir nöfn þingmanna. f hvert
sinn, sem þingmaður. sem
hafði lofað öðrum þeirra stuðn
ingi reyndist hafa svikið hann,
þá veifaði hann sigri hrósandi
til mótstöðumannsins. Að lok-
um vann Adoula með fjögra at
kvæða meirihluta.
Það þarf meira til en peninga.
. Á Kongótímabilinu sögðu
menn, að áður fyrr hefðu þeir
haldið, að hægt ^æri að leysa
erfið stjórnmálavandamál með
peningum einum en nú sæu
þeir, að tii þess þyrftu þeir
miklu margslungnari aðferðir
og endingarbetri áhrif.
Verkahringur C.I.A. óx óð-
fluga.
Þegar Moise Tsjombe haíði
komist aftur til valda í Kongó,
vegna áhrifa Bandaríkjamanna,
varð Bandaríkjamönnum Ijóst,
að þeir þörfnuðust stra vopna,
flugvéla, peninga og bíla tii
að vernda stjórnina í Leopold
ville, sem var þeim hlynnt.
Þetta starf var í verkahring
varnarmálaráðuneytisins, en til
að íhlutun Bandaríkjanna yrði
ekki of augljós og að verkið
yrði fljótt og vel unnið, þá
leitaði stjórnin aftur til C.I.A.
Leyniþjónustan hafði réttu
samböndin. Hún þekkti Kúbu
menn í Miami og færni þeirra
sem flugmanna. Hún hafði þá
aðstöðu að geta ráðið þá, útbú-
ið þá og greitt þeim.
Moise Tsjombe
Hún gat ráðið 20 brezka
vélaviðgerðarmenn án opin-
berra afskipta og lagt til sér-
fróða herfræðinga úr eigin röð-
um eða fengið til þess Banda-
ríkjamenn á sérsamningi.
Ennfremur fundu nokkrir
njósnarar C.I.A. sig tilneydda
til að fara í leiðangur til að
hjálpa málaliðsmönum frá
Suður-Afríku og Rhodesíu. Ut-
anríkismálaráðuneytið þrœtti
fyrir það I fyrstu, en krafðist
síðan að Bandaríkjamenn héldu
sig frá bardögunum.
En utanríkismálaráðuneytið
gladdist yfir hve vel aðgerðir
þeirra heppnuðust, því þeir
misstu engar flugvélar og
skemmdu enga mannabústaði.
Annars staðar.
Á baráttuárunum í Kongó
var C.I.A. jafnframt að smygla
Tíbetbúum inn og út úr Rauða
Kína, fá upplýsingar frá Oleg
Penkovsky ofursta um hernað-
arieyndarmái Ráðstjórnarríkj-
anna njósna um skotvopnaaukn
ingu Sovétríkjanna og afturköll
un herbúnaðar á Kúbu, rann-
saka heimsblöðin og útvarps-
dagskrár, spá um ianglífi mestu
stjórnmálaleiðtoga heimsins,
fylgjas-t með vopnasendingum
og nýjungum i vopnafram-
leiðslu, afla sér upplýsinga,
kynna sér slúðursögur fyrir
forsetann os? allar helztu stjórn
ardeildir.
f öll þessi störf ræður C.I.A.
í þjónustu sína um 15
manns og eyðir um hálfri
billjón dollara árlega.
Aðalbækistöðvamar, heila-
og taugamiðstöð C.I.A., „upp-
lýsingageymsla“ þessarar víð-
áttumiklu leyniþjónustu og að
gerða, er til húsa í nýtízku
átta hæða byggingu við ána
Potamac átta mílur frá Wash-
ington. Umhferfi hennar er
140 ekrur af ræktarlandi og
skóglendi.
í þeasu skógi vaxna umhverfi
sem líkist helzt enskum dádýra
garði vinna um 8.000 starfs-
menn: forstjórarnir, skipuleggj
ararnir og sérfræðingamir. Ef
þeir lifa ekki klausturlífi þarna
þá lifa þeir að minnsta kosti
nokkurs konar háskólalífi með
verkefni sem þeir em að rann-
saka eða áætlanir, sem þeir eru
að undirbúa.
Áður fyrr var C.I.A. í mörg-
um byggingum, sem voru dreifð
ar um Washington. Þ©tta hafði
í för með sér vandamál og
aukin útgjöld.
Upp úr 1950 voru 30 millj.
dollara veittar til nýrra sam-
stæðra aðalbækistöðva. Var
þessi útgjaldaliður skráður
hjá annarri ríkisstofnun ogekki
sagt til hvers peningarnir væru
Nefnd í þjóðþinginu strikaði
út þennan útgjaldalið og vissi
ek'^ttl hvers hann var.
Þegar Allen W. Dulles, sem
þá var æðsti maður C.I.A. kom
aftur 1956, bað hann um 50
milljónir dollara og þjóðþing-
ið veitti honum 46 milljónir
dollara. Hann sagðist ætla að
kaupa 750 ekrur af ríkisjörð
við ána Potamac og sagði, að
„einangran staðarins, útsýni og
skóglendi" mundi veita Leyni-
þjónustunni það öryggi, sem
hún þyrfti.
Þótt þessi gráleita bygging
sé efalaust eins örugg og girð-
ingar, varðmenn, peningaskáp
ar og rafeindatæki geta gert
hana, þá er staðurinn tæplega
leyndarmál. Stórt skilti á Ge
orge Washington Parkway, sem
vísaði veginn til Leyniþjónust-
unnar hefur verið tekið í burtu
en þúsundir manna vita, að
hægt er að komast að aðal-
bækistöðvunum, ef farið er út
af þessum sama vegi, þar sem
nú stendur sðáltið B. P. R.,
„Vegamálaskrifstofan."
Bak við vingjarnlegan varð-
mann við hliðið er stór rétt-
hyrnd by.gging með fjóram álm
um, rimlar eru fyrir gluggum
á jarðhæð, sem era sýnilegt
tákn fyrir það, sem ætlað er,
að sé ósýnileg stafsemi.
Af skipulagsástæðum er að-
albækistöðvum C.I.A. skipt í
fjórar deildir. sem hver hefur
sinn fulltrúa. Það er áætlunar-
deild, njósnadeild, vísinda- og
tæknideild og hjálpardeild.
Starf deildanna.
Vísinda- og tæknideildin fylg
ist með tækniþróun í vísindum
og vopnagerð, þar á meðal
kjarnavopnum. Hún rannsak-
ar myndir, sem könnunarflug-
vélar af U-2 gerð og geim-
hnettir taka.
Hjálpardeildin sér um útveg-
un tækja og útreikninga, sam-
göngur og öryggi, þar á með-
al dulmál C.I.A.
Áætlanadeildin og njósna-
Joseph Mobutu
deildin eru grundvöllur Leyni-
þjónustunnar. Þær eru heili og
hendur hennar.
Njósnadeildin sér um að
safna, rannsaka ‘og meta upp
lýsingar úr öllum áttum og
gefa daglega og reglulega leyni
skýrslur um mikilvæg lönd,
fólk eða horfur, fyrir forset-
ann, öryggisnefndina og aðal-
ráðgjafa forsetans. Allar upp-
lýsingar um hernað, stjórnmál,
hagfræði, vísindi og iðnað eru
malaðar í myllu njósnadeild-
arinnar. Ef til vill kemur um
einn fimmti af upplýsingunum,
en ekki endilega þær mikilvæg-
ustu, frá njósnurum erlendis,
en sumir þeirra starfa mjög
leynilega en aðrir ekki. Flest-
ar þessar upplýsingar eru tekn
ar úr erlendum dagblöðum, vís
indaritum, iðnaðarritum, skýrsl
um annarra stióraadeilda, öðr
um leyniþjónustum og erlend-
um útvarpsstöðvum, sem C.I-A-
stöðvar um allan heim fylgjast
með.
Sérfræðingar á öllum sviðum.
Njósnadeildin skiptist niður,
í landfræðileg svæði, þar sem
sérfræðingar á öllum sviðum,
starfa. Þar vinna málamenn,
efnafræðingar, eðlisfræðing
ar, lífeðlisfræðingar, land-
fræðingar, verkfræðingar, geð-
læknar og jafnvel búfræðingar
jarðfræðingar og skógarverðir.
Árangursríkt starf þessara
sérfræðinga er oft undravert,
þegar upplýsingarnar, sem þeir
vinna úr, eru óljósar. Til dæm
is:
Eftir auðfengnum upplýsing
um hafa þeir gert áreiðanleg-
ar rannsóknir á langlífj er-
lendra þjólaleiðtoga.
í einu tilfelli var ekki svo
auðvelt að fá upplýsingar um
heilsufar eins leiðtogans. Þá
stálu menn frá C.I.A. þvagprufu
á sjúkrahúsinu í Vin, þar sem
hinn mikli maður var til lækn
inga, og gerðu eftir henni
merkiiega heilsufarsskýrslu.
Siglingafræðingum C.I.A. var
kunnugt um fyrsta farminn af
sovézkum vopnum á leið til
Kúbu, áður en rússnesku flutn
ingaskipin höfðu siglt út úr
Svartahafinu.
Nokkrir mannfræðingar í að
albækistöðvum C-I-A. starfa að
rannsóknum á litlum þjóðfé-
lögum, en hernaðarlega mikil-
vægum, eins og þjóðflokkum
í fjöllum Laos og Vietnam.
Kona nokkur hefur starfað
alla tíð í Leynibjónustunni við
að safna upplýsingum, rann-
saka þær og gefa skýrslur um
alla varðandi Sukarnó Indónes-
íuforseta, „og ég meina allt,
sagði fréttaritari.

I