Tíminn - 13.07.1966, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 13. júlí 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
íTamkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og indriði
G. Þoi'steinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gísl^son. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
husinu, símar 18300—18305. Skrifstofur. Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands — 1
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
„Nýtt tímabil í
vegafr amkvæmdum ‘4
Svo hljóSar yfirskriftin yfir forustugrein Morgunblaðs-
ins í gær. Margir voru þeir, sem glöddust, þegar þeir
sáu þessa fyrirsögn. Loksins, loksins skildi ríkisstjórnin,
að með hinni hratt vaxandi umferð var óverjandi að
búa við ófremdarástandið á vegunum lengur, og hefði
nú ákveðið að gera stórátak til að koma þessum mikil-
væga þætti þjóðlífsins í viðunandi horf!
En brúnin þyngdist á mönnum, er þeir hófu lestur
greinarinnar, því að þar sagði svo orðrétt:
„Það er hins vegar ljóst, að meðan hinar miklu fram-
kvæmdir við Búrfell og í Straumsvík standa yfir, verður
erfitt af efnahagslegum ástæðum, og einnig vinnuafls
vegna að hefja slíkar framkvæmdir, en sjálfsagt er að
hefja nú þegar undirbúning að því, að þær geti hafizt
jafn skjótt og þessum stórframkvæmdum lýkur að þrem-
ur árum liðnum”.
,,Nýja tímabilið í vegaframkvæmdunum”, sem aðal-
málgagn ríkisstjórnarinnar boðar nú, er því ekki nýtt
myndarlegt átak, heldur þriggja ára stöðvun varanlegra
vegaframkvæmda, og þó öllu heldur 4 ára stöðnun, því
í sumar verður ekki unnið að lagningu neins vegar með
varanlegu slitlagi.
Það má segja, að ríkistjórnin ætli ekki að gera það
endasleppt í vegamálunum. Hún hefur sífellt lagt meiri
og meiri gjöld á umferðina, og með vaxandi umferð hafa
tekjurnar af henni vaxið gífurlega, en stóran hluta af
þessum fúlgum hefur ríkisstjórnin tekið og sett í eyðslu-
hítina í stað þess að leggja féð óskipt til vegamála. Síð-
an 1959 hefur ríkissjóður þannig tekið hvorki meira né
minna en 2.200 milljónir króna af tekjum af umferð-
inni umfram það, sem lagt hefur verið til vegagerðar.
Fyrir þá upphæð hefði verið unnt að leggja malbikaðan
veg norður til Akureyrar og austur að Þjórsá! Er þar
miðað við kyjstnaðinn af lagningu Keflavíkurvegarins.
Fram að 1959 lagði ríkissjóður vegagerðinni til meira fé
en nam tekjunum af umferðinni, og sést af því hver öfug-
þróun hefur orðið í tíð núverandi stjórnar.
í framhaldi af þessari frammistöðu boðar ríkisstjórn-
in. svo „nýtt tímabil í vegaframkvæmdum”, sem er
þriggja ára stöðnun til viðbótar!
Morgunblaðið segir, að þetta nýja tímabil stöðnunar
í vegaframkvæmdum hefjist nú af efnahagslegum ástæð-
um og vegna vinnuaflsskorts, meðan álframkvæmdirnar
standi yfir. Er nú svo komið, að Morgunblaðið er farið
að reikna álævintýrið enn dýrara og meira áfali fyrir
framfaramál og atvinnuvegi þjóðarinnar en Framsóknar-
menn gerðu, er þeir rökstuddu afstöðu sína gegn álsamn-
ingnum.
Varanlegri vegagerð hefur fleygt fram erlendis, og eru
notuð þar stórvirk tæki, sem krefjast mjög lítils vinnu-
afls, en leggja vegi á ótrúlega skömmum tíma. Nokkur
slík tæki eru nú til í landinu, en þau liggja ónotuð. Það
eru hreinar falskenningar, að starfræksla slíkra tækja,
er mjög lítils vinnuafls krefjast við að leysa eitt mesta
nauðsynjamál í íslenzku þjóðfélagi sé verðbólguaukandi
eða auki á spennuna í efnahagslífinu. Það er nær sann-
leikanum að halda því fram, að starfræksla slíkra tækja
dragi úr vinnuaflsþörfinni á skömum tíma, því að tölu-
verðan mannafla þarf til að halda malarvegunum við.
Það þarf að gera við sömu hvörfin ár eftir ár, en lítið sem
ekkert viðhald þarf á vegum með varanlegu slitlagi.
TÍMINN s
Ritstjórnargrein úr ',The Economist": |
feivælaskortur vofir yfir öliu
mannkyni á næstu áratugum
Vinnsla matvæla úr olíu og jarðgasi gefur góðar vonir
rHÉTTOKÍGRTWÖRLD'
i<1960
1970
1990
1990
2000
Þetta línurit sýnir hvernig fæSuskortur mannkyns mun vaxa á

í JÁRNUM stendur, hvort
regnið komi nægilega snemma
í ár til þess að forða Indverj
urn frá fæðusfeorti annað árið
í röð. Fyrir fáum mánuðum
sultu menn á stónim landsvæð
um í Afríku og þar áður reynd
ust hvorki Kínverjar né Sovét
menn þess megnugir að brauð
fæða þjóðina og keyptu að korn
vöru í svo rfkum mæli, að of
framleiðslubirgði,. Norður-
Amerílkumanna eru þrotnar.
Birgðir verða óþægilega litlar í
ár og landbúnaðarráðherra
Bandaríkjanna hefir varað við
því, að ef til vill þurfi að tak-
marka útflutning hveitis.
Þurrkar hafa gengið í Kansas
og uppskera Bandaríkjamanna
kann því að verða hálfri þriðju
milljón smálesta minni en gert-
var ráð fyrir, þrátt fyrir meiri
sáningu en áður Þetta, ásamt
líkum á lélegri uppskeru í Kína
Vesfcur-Evrópu, Norður-Afriku
og miklum hluta Asíu, gerir
meira en að vega upp á móti
auknum uppskeruhorfum í
Sovétríkjunum. Horfur á jafn
vægi eru því tvísýnar.
Og hvað er svo aðhafzt?
• 10—15 hundraðshlutar mann
kynsins fá stöðugt of lítið að
borða og svelta stundum heilu
hungri. Um 30 af hundraði eru
vannærðir, en samtímis deyr
allstór hundaðrshluti úr úrkynj
unarsjúkdómum, sem eiga ræt
ur að rekja til ofáts. En þó
fer því fjarri, að ofát þeirra sé
orsök að hungri annarra. Allt
fram að þessu hefir meginvand
inn síður fólgizt í framleiðslu
en dreifingu matvæla- Matar-
forðinn hefir ekki verið á
réttum stöðum. En nú er forð
inn í heild að ganga til þurrðar
og því verður að gera víðtœkar
tilraunir til allsherjar aukning
ar á matvælaframleiðslunni í
heiminum. Og þá kemur að
spurningunni: Hvers konar mat
á að framleiða?
LÍNURITIÐ sem hér fy'gir,
sýnir í grófum dráttum, hve
mikið brestur á, að einstakling
urinn meðal hinna vannærðu
þjóða geti fengið 2400 hitaeinig
ar. Þefcta er eigi að síður mun
minna en tíðkast á Vesturlönd
um, eða 3000 hitaeiningar. Hér
er samt sem áður reiknað með,
að landbúnaðarframleiðsla,
bæði hjá hinum vannærðu þjóð
um og Vesturiandabúum, haldi
áfram að aukast jafn ört og að
undanförnu, en heita má að
aukningin hafi haldið í við
fólksfjölgunina-
Horfurnar eru ekki glæsileg
ar. Eftir fjögur eða fimm ár
verður vöntunin orðin það mikil
að fæðu vantar algerlega handa
100—150 millj'ónum manna. Til
þess að fæða þennan íjölda
þyrfti 50 milljónir smálest.a af
hveiti, eða sem svarar uppsker
unni á meginlandi Norður-
Ameríku árið sem leið-
Annað hvort verður því að
auka til muna landbúnaðarfram
leiðsluna á Vesburiöndum, eða
auka fjárfestingu í landbúnaði
vanþróuðu þjóðanna i miklu
stærri mæli en nokkurn tima
hefir verið reynt áður. En báð
ar þessar ráðstafanir eru svo
fjárfrekar, að uppsikeran yrði
að líkindum mi’klu dýrari en
svo, að fólkið, sem á að njóta
hennar, hafi efni á að kaupa
hana.
EN TIL eru önnur óvenju-
legri úrræði, sem byrjað er
að athuga. Fiskveiðar eru enn
að mestu byggðar á aðferðum,
sem eru eldri en boginn og ör-
in. Veiðarnar fara fram eins og
gerðist meðal ættbálkanna í
öndverðu. Hópur manna leggur
af stað í leit að veiði, sem stund
um finnst og stundum efeki.
Menn leita nú á hraðskreiðari
og þolbeti? skipum en forfeð-
urnir, sem notuðust við liolaða
trjáboli, og gengur því betur
að finna torfurnar, en netið
og öngullinn eru enn tvö
aðal veiðarfærin. Sóunin í
fleygðum, dauðum fiski á mið
unum er óskapleg. Örtröðin af
ofveiði stofna sem áður voru
sterkir, svarar alveg til fram-
ferðis hirðingaflokka í Afríku,
sem þrautbeittu hinar grænu
sléttur unz þær urðu örfoka,
og er álasað mjög fyrir.
Þarna er um tvö úræði að
velja. Aflann mætti auðveld-
lega þrítugfalda ef seldar vœru
aðrar stærðir og fleiri tegundir
fiska en nú er gert, og aflinn
hefir í raun og veru tvöfaldazt
síðan 1960. Fjöldi hákaria allt
að þremur smálestum að
þyngd eru á sveimi í öllum
höfum og eru ágætur matur, ef
maður forðast eðlisgróinn óhug
út af því, hvað (eða hvsrn)
þeir kunni nú að hafa etið. í
Kenyu og Suður-Afríku eru há
kariar að verða verulegur
hlutí almennrar fæðu, og mest
er um vert, að þetta er mjög
eggjahvíturík fæða.
En þegar til lengdar lætur
verður að nytja sjóinn með
ræktun að minnsta kosfi með
eins vísindalegum aðferðum og
beitt er við landbúskap, sjá
fiskinum fyrir valinni fæðu og
rækta samkvæmt áætlun, eins
og byrjað er á hjá Norðurlanda
búum, og gæta þess síðan að
skerða ekki stofninn svo að
viðhaldinu sé hætta búin. Þetta
er hægara sagt en gert, að
minnsta kosti að þvi er tekur tU
þess að fá fiskiimennina til sam
starfs. En þegar þess er minnst,
að höf þekja tvo þriðju hluta
af yfirborði jarðar, er verkefn
ið við að breyta höfunum í
vökvabýli alveg óhemjumikið
og takmörk möguleikanna ná-
lega óiþekkt.
EINNIG eru möguleilíar á
óvenjulegum búskap á landi. Ef
blönduðum veiðidýrum er
beitt á kjarrgróðursvœði í
Afríku getur fermflan gefið af
sér um 43 smálestir af kjöti,
á móti rúmum 20 smálestum ef
þar er beitt evrópskum naut-
gripum og aðeins 7 smálestum
ef Masai-nautum er beitt þar.
Munurlnn stafar að mestu af
því að blönduð veiðidýr leggja
sér til munns nálega allar teg
undir gróðursins en nautgripirn
ir eta einkum eina tegiund.Veiði
dýrin eru ekki aðeins æt, heldur
góm^æt, ónæm fyrir tsetse-flug
unni og kjötið þrungið eggía-
hvítu.
Skipulögð ræfetun vatnahesta
hefir gefið mjög góða raun í
Uganda. Víða annars staðar hef
ir reynzt erfiðleikum bundið að
slátra fjallstórum fílum langt
inni í myrkviðinum, margar míl
ur frá vegi eða kælitækjum, og
koma kjötinu óskemmdu á
maikað. Þetta takmarkar veru
lega útbreiðslu veiðidýraræiktun
ar. En aðferðin laðar að ferða
menn og liggur því í augum
uppi, að hún muni þykja gimi
leg.
í brezku Guiana er þeirri hent
ugu aðferð beitt að rækta sæ-
kýr í straumvötnum, varna því,
að þau fylltist af gróðri um
leið og sækýrnar fóðrast vel
og verða vænar til frálags. Þar
sem veiðidýr þrífast en landið
er of magurt fyrir venjulega
jarðrækt er ræktun þeirra til
mikills hagræðis og hafa Skot
ar fært sér þetta nokkuð í nyt,
einkum á eyjum, þar sem hirtir
þrífast betur en nokkur önnur
dýr. En þessi lausn nœr aðeins
til hins magra lands.
getur að vísu bætt stór-
lega úr svæðisbundnum fæðu-
stoorti, en ekki verður með
sanni sagt, að ræktun veiðidýra
geti valdið neinni byltíngu í
matforðaástandi heimsins,
Framhald á bls. 15. 3