Vísir - 28.05.1975, Síða 6

6
Visir. Miövikudagur 28. mai 1975
vísir
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Rjtstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Slöumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands.
! lausasölu 40 kr.eintakiö. Blaöaprent hf.
Öskubuskur
efnahagslífsins
Verzlun og iðnaður hafa gersamlega orðið und-
ir i baráttu þrýstihópanna um völdin i landinu.
Þessar greinar eru öskubuskur hins islenzka
efnahags- og fjármálakerfis.
Einkum á þetta við um verzlunina, enda telur
fjöldi manna hana vera óþarfan millilið i þjóðfé-
laginu. Þrýstihópum landbúnaðar og sjávarút-
vegs hefur tekizt að grunnmúra það sjónarmið i
kennslubókum skólabarna, að fái kaupmaður
vöru á átta krónur og selji aftur á tiu krónur, þá
„græði” hann tvær krónur.
Mikið vatn hefur þvi runnið til sjávar siðan
sjálfstæðisbarátta Jóns Sigurðssonar forseta var
einkum barátta fyrir verzlun og verzlunarfrelsi.
Iðnaðurinn ér hins vegar öskubuskan i hópi
vöruframleiðslugreinanna. Eins og verzlunin fær
hann að sjálfsögðu ekki styrki, útflutningsupp-
bætur og niðurgreiðslur á illseljanlegar vörur
eins og landbúnaðurinn fær.
Iðnaður og verzlun fá ekki sjálfkrafa fyrir-
greiðslu stofnlánasjóða og afurðalánasjóða eins
og landbúnaður og sjávarútvegur fá. Sjóðir iðn-
aðarins eru of veikburða til að vera sjálfvirkir og
verzlunin hefur enga lánasjóði fengið.
Þar á ofan eru lánakjör iðnaðarins óhagstæðari
en lánakjör annarra vöruframleiðslugreina, og
verzlunin þarf að sæta almennum vixlamarkaði.
Athyglisvert er, að árum saman hefur fjárfest-
ing i iðnaði, að frádregnum fiskiðnaði og álveri,
verið minni en fjárfesting i landbúnaði. Sama er
að segja um verzlunina.
Þessi staðreynd sýnir, hvernig litt arðbærum
forréttindagreinum tekst að soga til sin fjármagn
og láta það fara i súginn frá þjóðhagslegu sjónar-
miði.
Eina tækifærið, sem iðnaðurinn fær i hinu
flókna fyrirgreiðslukerfi rikisvaldsins, er, þegar
\ hann getur tengt hagsmuni sina hagsmunum
þrýstihóps byggðastefnunnar. Ef iðnfyrirtæki eru
stofnuð i dreifbýlinu, geta þau fengið stofnlán,
annars vart eða ekki.
Þess vegna einkennist islenzkur iðnaður i of
miklum mæli af vanhugsuðum atvinnubótaiðnaði
úti á landi, — iðnaði, sem ekki getur staðið undir
sér og verður að lifa á byggðastefnunni.
Alvöruiðnaður Islendinga býr við fjármagns-
svelti og verður að taka þátt i þvi með sjávarút-
vegi að halda uppi árlegu milljarðatapi þjóðar-
búsins á rekstri landbúnaðar i landinu.
Iðnaður og verzlun hafa þvi ekki fengið að þró-
ast með eðlilegum hætti hér á landi. Velgengni
atvinnugreina fer hér á landi ekki eftir þjóðhags-
legu gildi þeirra, heldur eftir tangarhaldi þeirra á
alþingismönnum og stjórnvöldum.
Þetta er meginmunurinn á islenzku efnahags-
lifi og efnahagslifi nágrannaþjóðanna.
Ósigur iðnaðar og verzlunar i baráttunni um
fyrirgreiðslur og fjármagn er enn bagalegri fyrir
þá sök, að hagfræðingar stjórnvalda vita, að
þessar greinar verða á næstu áratugum að taka
við öllum þorra hins unga fólks, sem kemur úr
skólunum og út á vinnumarkaðinn.
Alþingi og rikisstjórn komast þess vegna ekki
hjá þvi að endurskoða hið gerspillta f jármögnun-
ar- og fyrirgreiðslukerfi sitt og koma i staðinn á
jafnrétti atvinnuvega.
—JK
HVAÐ
VARÐ
UM
RAUÐA
DANNA?
Rauöi Danni I fylkingarbrjústi
stúdenta I Parls I mal 1968.
Illlllllllll
hS.ÍÍSM
UMSJÓN: G.P.
Vegna réttarhaldanna
fyrirhuguðu yfir Baad-
er-Meinhof-forkólfunum
— sem reyndar hefur nú
verið frestað — beindist
athygli manna um álf-
una til Stuttgart.
Hér á siðunni voru
sögð deili á sakborning-
unum á dögunum og
þess getið, hvernig And-
rés Baader, annar for-\
kólfanna, sem flokkur-
inn dregur nafn sitt af,
varð ungur fyrir áhrif-
um þeirrar vinstrihreyf-
ingar, sem breiddist út
meðal stúdenta í
Evrópu.
Eins og franska stjórnarbylt-
ingin brauzt út i Paris og flæddi
þaðan síöan út á landsbyggðina
og út um flest lönd álfunnar,
þannig varð vakning meðal stúd-
enta vlða um lönd I kjölfar mai
1968-hreyfingarinnar, eins og
stúdentaóeirðirnar I Paris voru
kallaðar.
Daniel Cohn-Bendit, eins og hann lltur út I dag.
A þessum útifundum og mót-
mælaaðgerðum stúdenta bar
mikið á ungum manni, sem Rauði
Danni var nefndur. Réttu nafni
hét hann og heitir reyndar enn
Daniel Cohn-Bendit.
Rauði Danni var á forsiðum
blaðanna, sem ljáðu stúdenta-
málunum mikið rúm þessa daga.
En þessi þýzki stúdent hvarf fljót
lega I gleymskunnar hit, eftir að
honum hafði verið vlsað úr
Frakklandi, þar sem hann hafði
lagt stund á nám við Parisarhá-
skóla.
Hvað varð eiginlega um þennan
unga ræöusnilling, sem með
fyndni sinni, málsnilld og skipu-
lagshæfileikum bauð frönskum
yfirvöldum birginn?
Edward Behr, dálkahöfundur
NEWSWEEK, dró þetta gleymda
ungmenni aftur fram í dagsljósið
núna nýlega og birti við hann viö-
tal.
Cohn-Bendit er nú þritugur
orðinn, fjölskyldumeðlimur i
kommúnu einni 1 Frankfurt, sem
rekur bókaverzlun, þar sem helzt
eru á boðstólum ýmis fræði og rit
marxismans. Hann hafði setzt að
I Vestur-Þýzkalandi, heimalandi
slnu, eftir að honum var visað úr
Frakklandi.
Behr byrjaði á þvi að spyrja
hann — einmitt I tilefniaf Baader-
Meinhof, sem mörgum finnst
vera eitt afsprengi mai ’68-hreyf-
ingarinnar:
„Hafði mai-'68 raunverulega
einhver varanleg áhrif og afleið-
ingar?”
Rauði Danni: „Vissulega hafði
hún það. Þetta var andartak, sem
sýndi, hvað framtiðin gæti og
mundibera iskauti sér. Þetta var
einn kafli mannkynssögunnar.
Hann leiddi I ljós, hvers fólkið
óskaði og hverju það hafnaði. —
Menn geta ekki skýrt neitt af þvi,
sem markvert hefur skeö siðan I
Frakklandi, án þess að rekja sig
aftur til mai ’68: Verkföllin i LIP-
verksmiðjunum (þegar starfs-
menn úraverksmiðjanna tóku
þær á sitt vald umleið og þeir ótt-
uðust að verksmiðjunum yrði lok-
að og þeim sagt upp), skóla-
vandamálin, jafnvel þau 49% at-
kvæða’, sem Franyois Mitterand
(leiðtogi franskra kommúnista)
fékk I forsetakosningunum 1974.
Mai ’68 ljóstraði upp vandamáli I
þjóðfélaginu, sem gaullistar
kunnu engin svör við, enda fundu
þeir ekki til ábyrgðar gagnvart
þeim.”
Behr: „En drógu vinstrisinnar
ekki lærdóm af þvi, að mai ’68
hjaðnaði alveg niður?”
Rauði Danni: „Það var ósigur
fyrir þá vinstrisinna, sem gátu
einungis dregið vandamálin fram
I dagsljósið, en ekki bent á neina
lausn á þeim. Raunar kom það
lika i ljós, að hugmyndafræði
byltingarsinna stendur sums
staðar veikum fótum.”
Behr: „Segðu okkur þá svona
eftir á, hvað mai ’68 snerist raun-
verulega um.”
Rauði Danni: „Það var tilraun
til þess að tjá sig sjálfur, tilraun
til sjálfsákvörðunar. Eins konar
máti að segja: „Svona viljum við
vera, svona viljum við stunda
okkar vinnu, lifa og elska.” — I
nútimaþjóðfélaginu dynur á okk-
ur boðskapurinn. Sjálf leggjum
við ekkert til. Við veitum aðeins
móttöku. Það þarf söguleg
augnablik til þess að brjóta af sér
þessa aðgerðaleysishlekki og
skapa nýtt ástand. Mai-’68 var
einmitt slikt sögulegt augnablik.”
Behr: „En sumir segja, að mai
68 hafi liðið undir lok vegna þess
að franski kommúnistaflokkurinn
vildi hana feiga.”
Rauði Danni: „Mai ’68 var árás
bæði á auðvaldshyggjuna og á
einstrengingslega hugmynda-
fræði kommúnista. Við fórum
ekki leynt með það, að við vorum
jafnákafir I að uppræta efnahags-
lega uppbyggingu, sem reist var
á gróðasjónarmiðum, og uppræta
skrifstofubákn á borð viö það,
sem ræður rikjum i Sovétrlkjun-
um.”
Behr: „Heldurðu að jarðvegur-
inn sé frjór fyrir aðra mai ’68
hreyfingu?”
Rauði Danni: „Meðal ungs
fólks og meðal allra þeirra i
Frakklandi, sem tóku þátt I at-
buröunum i mai 1968, og áttuðu
sig á þvi, hvers virði það var
þeim.”
Behr: „Finnst þér þó ekki þaö,
sem skeð hefur siðan, hafa veriö
ungu fólki i haginn?”
Rauði Danni: „Það er ég ekki
svo viss um. Litum á sigurinn I
Vietnam. Það átti sér stað mikil
vakning meðal ungs fólks. Mönn-
um fannst sannast, að ef
manneskjurnar óskuðu sér ein-
hvers nógu heitt, þá væri þeim
alltkleift. Og um leið, að undirok-
un kæmi engu I kring.”