Vísir - 18.07.1975, Page 6

6
Vísir. Föstudagur 18. júli 1975.
VÍSIR
Útgefandi:' Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi:, Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Slðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjaid 700 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasöiu 40 kr.eintakið. Blaðaprent hf.
Blaða- og flokkaölumsa
Frétt Vísis i gær um rikisstyrki til stjórnmála-
flokka og flokksblaða hefur að vonum vakið
mikla skelfingu framkvæmdastjóra Sjálfstæðis-
flokksins og ráðuneytisstjóra fjármálaráðuneyt-
isins. Fréttin sannaði nefnilega, að hinum svo-
kölluðu dagblaðastyrkjum hefur i laumi að veru-
legu leyti verið breytt i styrki til stjórnmálaflokk-
anna.
Frétt Visis var i rauninni litið annað en birting
á ljósriti af útreikningum, sem nú hefur komið i
ljós, að gerðir voru i fjármálaráðuneytinu. Þetta
ljósrit er meginsönnunargagn málsins, hvað sem
framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins kallar
rangt og alrangt.
Um nokkurra ára skeið hafði tiðkazt, að rikið
keypti annars vegar ákveðinn fjölda eintaka af
hverju dagblaði til dreifingar i sjúkrahús, ráðu-
neyti og skyldar stofnanir og hins vegar styrkti
það blöðin beint með jafnri fjárupphæð til þeirra
allra.
Þetta var gert undir þvi yfirskini, að hið opin-
bera væri að hamla gegn blaðadauða á íslandi og
tryggja viðgang prentfrelsis i landinu. Margir ef-
uðust um, aðtilgangurinn væri svona fagur, enda
hefur smám saman komið i ljós, að stjórnmála-
flokkarnir hafa sjálfir verið að ná tökum á þessu
fé.
Eins og fram kemur i ljósritinu hefur hinni
sameiginlegu nefnd stjórnmálaflokkanna undir
forustu framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins
nú endanlega tekizt að leggja niður hina beinu
dagblaðastyrki og breyta þeim i ráðstöfunarfé
stjórnmálaflokkanna.
Enda má túlka sem dulbúna hótun þau ummæli
framkvæmdastjóra Sjálfstæðisflokksins i morg-
un, að ekki hafi verið teknar neinar ákvarðanir
um skiptingu þeirrar fjárhæðar, sem kemur beint
i hlut Sjálfstæðisflokksins, tæpar 2 milljónir
króna, hvort henni yrði varið fremur til Morgun-
blaðsins en Visis eða á einhvern annan hátt.
Alténd er flokkurinn samkvæmt ljósriti ráðu-
neytisins þegar búinn fyrir nokkru að veita við-
töku rúmum þriðjungi fjárhæðarinnar. Visir
telur, að þetta fé hafi að verulegu leyti runnið til
Morgunblaðsins sem greiðsla fyrir „auglýsinga-
þjónustu”.
Rikið kaupir 450 eintök af Visi. Þar með eru upp
talin viðskipti Visis og rikisins i hinu flókna
styrkjakerfi flokka og blaða. Fjárveiting rikisins
til norsku fréttastofunnar NTB kemur Visi ekki
við, þvi að hann notar þá þjónustu ekki, enda
hefur hann ráð á að kaupa sjálfur betri frétta-
þjónustu frá Reuter og AP.
Framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins má
Visis vegna nota tvær milljónirnar eins og honum
þóknast. Ekki kærir Visir sig um þær. Það er gott
fyrir dagblöð að geta verið laus við ölmusu af
hálfu rikisins. Og enn betra er að geta verið laus
við ölmusu af hálfu stjórnmálaflokka. Hvort
tveggja feykir brott þeirri eiturmollu, sem fylgir
pólitiskri samábyrgð og spillingu.
Visir vill miklu fremur reiða sig á mikinn og ört
vaxandi lesendahóp sinn. Þaðan koma þær tekj-
ur, sem Visir vill byggja á. Enda hefur blaðið haft
góða afkomu i mörg ár og siðustu tvö árin betri
afkomu en nokkurt annað dagblað á íslandi.
—JK
KOMASAMAN í
MARKIFTIR 18
ÁRA KAPPHLAUP
Það, sem gerir þessa sameigin-
legu Apollo-Soyuzgeimferð Banda-
rikjamanna og Rússa svo athyglis-
verða, eru timamótin, sem hún
markar i átján ára sögu gervihnatta
og geimskota. Eða sem báðar
þessar þjóðir vona, að hún marki.
Til þessa hafa þessi tvö stórveldi
farið hvort sina eigin götu i geim-
rannsóknum og geimferðatækni. Öll
þessi átján ár hafa þau verið i þind-
arlausu kapphlaupi hvort við annað.
Það var kapphlaupið um að verða
fyrstur til að koma manni út i
geiminn. Það var kapphlaupið um
að verða fyrstur til tunglsins. Og svo
framvegis.
En þau pólitisku friðmæli, sem Bandarikja-
mönnum og Sovétmönnum hafa farið á milli á
undanförnum árum, hafa leitt til þess, að þeir
tóku loks höndum saman um eina geimferð. Þeir
slógu saman i púkk þeirri tækni og þekkingu, sem
átján ára reynsla hefur fært hvorum um sig.
Hvort þessi tilraun verður svo til þess, að
áframhaldandi samvinna verði milli þessara
ríkja um geimrannsóknir, sker reynslan ein úr
um. En visindamenn beggja eru bjartsýnir á, að
takist þessi vel, geti Apollo-Soyuzáætlunin orðið
upphafið að umfangsmeira samstarfi, ekki aðeins
á sviði geimvisinda, heldur eins öðrum sviðum
mannlegra samskipta.
Það er oft vani manna á timamótum að horfa
um öxl yfir farinn veg, og ekki er úr vegi i þessu
tilefni að lita ögn yfir helztu áfanga þessarar átján
ára sögu geimrannsókna Rússa og Bandarikja-
manna, meðan þeir fóru einförum. — I stuttri
grein gefst ekki rúm til aðrstikla nema i örfáum
orðum á helztu viðburðum, sem hér skulu þó
taldir upp.
•
4. október 1957: Rússar vinna kapphlaupið um
að koma gervihnetti út i geiminn. Spútnik I fer á
braut umhverfis jörðu.
•
31. janúar 1958: Fyrsta bandarlska gervi-
hnettinum „Könnuði I” skotið á loft.
12. april 1961: Enn reynast Rússar harðari á
sprettinum i kapphlaupinu. Geimfar þeirra,
Vostok I, flytur fyrsta geimfarann, Yuri Gagarin,
á braut umhverfis jörðu.
•
20. feb. 1962: Fyrsta mannaða geimflug Banda-
rikjamanna. John Glenn fetar i fótspor Gagarins.
•
16. júnl 1963: Fyrst kvenna út i geiminn varð
Valentina Tereshkova, sem flaug i 48 stundir I
Vostok 6.
18. marz 1965: Sovézki geimfarinn, Alexei
Leonov, fer fyrstu „geimgönguna”. — Leonov er
nú um borð i Soyuzi.
3. feb. 1966: Sovézka geimfarið Luna 9 lendir
mjúkri lendingu á mánanum. Sendar eru út ljós-
myndir af yfirborði tungls.
27. jan. 1967: Mikill hnekkir geimferðarann-
sóknum. Þrir bandariskir geimfarar farast i eldi i
Apollogeimfari I tilraunum fyrir fyrstu mönnuðu
tunglferð Bandarikjanna.
23.april 1967: Soyuzi skotið á loft til hringferðar
um jörðina. Brotlenti 24. april, þegar fallhlif
bilaði. Með henni fórst Vladimir Komarov, fyrsti
geimfarinn, sem lætur lifið I geimferð.
18. okt. 1967:Sovézka geimfarið Venus IV lendir
fyrstgeimfara mjúkri lendingu á Venusi og sendir
vlsindalegar upplýsingar til jarðar.
Þrjú, sem urðu fyrst I geimferðakapphlaupinu:
Fyrsti kvengeimfari Rússa nælir heiðurspening I
jakkaboðungfyrsta mannsins, sem steig á mánann.
En yfir þeim báðum hangir mynd af fyrsta geim-
faranum, Gagarin.
21. des. 1968: Apollo 8 skotið á loft með þrem
mönnum innanborðs. Fyrsta skiptið, sem menn
fljúga hringinn i kringum mánann.
20. júli 1969: Bandarlkjamenn skara loks
framúr Rússum: Apollo 11 skotið upp og Neil
Armstrong verður fyrstur jarðarbúa til að stiga
fæti á tunglið. Edwin Aldrin fylgir fast á hæla
honum.
19. nóv. 1969: Apollo 12 verður annað geimfar
Bandarikjamanna til að lenda á tunglinu. Eftir
farsæla lendingu i Stormahafi dvelja Charles Con-
rad og Alan Bean 31 klst. á tungli. Þeir flytja með
sér um 100 pund af tunglgrjóti til jarðar.
•
6. júni i97l:Soyuz 11 er tengt við geimstöð, sem
liggur á brautu umhverfis jörðu. En 30. júni
kemur i ljós, þegar geimfarið snýr aftur til jarðar,
að allir þrir geimfararnir hafa látið lifið, þegar
loftþrýstiútbúnaður hafði gefið sig.
25. mai 1973: Fyrsta Skylabferð Bandaríkja-
manna. Þrir geimfarar dvelja 28 daga i rann-
sóknarstöð, sem er á brautu umhverfis jörðu.
•
28. júll 1973: önnur Skylabferðin. Þrir geim-
farar dvelja 85 daga úti i geimnum, en það er
lengsta mannaða geimflugið til þessa dags.
•
23. júni 1975: Tveir rússneskir geimfarar bæta
sovétmetið i geimnum um borð i Saljut 4- geim-
stöðinni, sem Sovétmenn hafa á brautu umhverfis
jörðu. Gamla metið var 30 dagar. — Geimfararnir
eru enn um borð I Saljut, þegar Apollo-Soyuz-
geimferðin stendur yfir.
m) WWM
Umsjóm GP