Vísir - 09.08.1975, Side 8

Tilkynning
til launagreiðenda er hafa í
þjónustu sinni starfsmenn með
skróð lögheimili í Vestmannaeyjum
, Samkvæmt heimild i 7. tölulið 103. gr.
reglugerðar nr. 245/1963, er þess hér með
krafist, af öllum þeim er greiða laun
starfsmönnum með skráð lögheimili i
Vestmannaeyjum, og ekki hafa þegar
skilað skýrslu um nöfn viðkomandi starfs-
manna ásamt nafnnúmeri, heimilisfangi
og gjalddaga launa, að gera það nú þegar.
Athygli er sérstaklega vakin á, að beitt
verður heimild i fyrrgreindri reglugerð
þannig að vanræki launagreiðandi skyldur
sinar samkvæmt ofangreindu eða vanræki
hann að halda eftir af launum samkvæmt
kröfu verða gjöld launþegans innheimt
hjá atvinnuveitandanum svo sem um eig-
in skuld væri að ræða.
Bæjarfógetinn i Vestmannaeyjum.
FATASKAPAR
Hafið þér kynnt yður fataskápana frá
Stíl — Húsgögnum?
Ef svo er ekki en yður vantar rúmgóðan fataskáp, þá höf-
um við skápinn sem passar, þeir passa hvar sem er og eru
fyrir hvern sem er.
Léttir í flutningi og
auðveldir í uppsetningu
Sendum um allt land.
Komið, hringið eða skrifið eftir nánari upplýsingum.
Stíl — Húsgögn
Auðbrekku 63, Kópavogi.
Simi 44600.
Lager og
skrifstofuhúsnœði
til leigu að Ármúla 21,
Vatnsvirkinn hf.
Simi 15223.
Storf við kvikmyndir
Laust er frá og með 1. september starf
aðstoðarmanns i safninu. Verkefni eru út-
lán og viðhald kvikmynda, skrásetning og
fleira. Starfið er i 15. launaflokki opin-
berra starfsmanna. Skriflegar umsóknir
með upplýsingum um aldur, menntun og
fyrri störf sendist safninu sem fyrst.
Fræðslumyndasafn rikisins
Borgartúni 7
PASSAMYIVDIR
teknar i litum
tilftiútiar strax I
harna & f lölsftsyldu
LJOSMYNDIR
AUSTURSTRÆTI 6 S.12644
Vísir. Laugardagur 9. ágúst 1975
GERÐUR EÐA
OIDTMANN?
Fyrir skömmu voru settir upp
vegíegir gluggar eftir Gerði
heitina Helgadóttur i nýrri
kirkju i Ólafsvik sem virðast eff
ir ljósmyndum að dæma vera
hin mestu listaverk. Eiga þeir
skilið rækilega umfjöllun sem
verður þó að biða betri tima.
Uppsetningu glugganna önnuð-
ust að venju hinir viðfrægu
handverkssnillingar Oidtman
bræður i Linnich, i Þýskalandi,
en þeir unnu með Gerði allt frá
þvi hún gerði gluggana fyrir
Skáiholtskirkju 1959 og fram til
dauðadags hennar.
Þeir ólafsvikingar voru að
vonum ánægðir með verkið og
hafa nú ákveðið að láta setja
fleiri steinglerglugga i kirkjuna.
Samdist þeim svo við þá Oidt-
man bræður er þeir voru staddir
hérlendis við uppsetninguna á
gluggum Gerðar, að þeir mundu
hanna þá glugga sem eftir væru
i kirkjunni i stil listakonunnar.
Allt þetta hefur verið i fréttum
og engar athugasemdir hafa
verið gerðar við samning þenn-
an.
En hér ber að gæta margs. 1
fyrsta lagi komum við hér inn á
það vandamál hvað gera skal
við verk listamanns sem
skyndilega fellur frá að þeim
óloknum. Þetta er skylt þeim
vanda sem blasti við fornleifa-
fræðingum á 19. öld, er þeir voru
að flytja griskar og rómverskar
styttur til safna um alla Evrópu.
Margar voru þær skaddaðar,
höfuð, fætur og hendur vantaði
og er þeir limir ekki fundust,
tóku þeir gjarnan það ráð að
láta þeirra tima myndhöggvara
bæta þeim við, svo stytturnar
yrðu sem næst þvi sem þær upp-
runalega voru. Thorvaldsen
vann m.a. við slikar „endurbæt-
ur” á ferli sinum. En nú hefur
tiðarandinn breyst og flestir
gervilimir veriö fjarlægðir af
þessum styttum. Ástæðan er sú
að við nútimamenn höfum lært
að virða handbragð og persónu-
leika einstaklingsins i lista-
manninum, þótt hann sé eins
fjarlægur okkur i tima, og nafn-
laus, eins og þessir grisku og
rómversku listamenn. Þótt sárt
sé aö sjá þessar styttur
skemmdar, höfuð- og handa-
lausar, — þá er enn sárara aö
sjá þær endurtúlkaðar af nú-
tima listamönnum sem sjaldan
vita nákvæmlega hvernig stytt-
urnar voru I sinni upprunalegu
mynd, og það er I raun hroki
gagnvart þessum gleymdu
listamönnum að ætla sér að
„ljúka” verkum þeirra.
Þetta hefur gilt 120. aldar list,
meö örfáum undantekningum.
Það hefur enginn látið sér detta
i hug aö „ljúka” þeim skissum i
leir sem myndhöggvarinn Rod-
in lét eftir sig, þótt samningur
hafi verið gerður við hann um
tiltekið verkefni meöan hann
liföi. Verkin eru maðurinn og
þegar hann deyr er ekki hægt að
bæta við verk hans, nema hann
hafi látið eftir sig nákvæm og
ákveðin fyrirmæli og Itarlegar
teikningar þar aö lútandi.
Hvaö snertir nútima lista-
menn koma aö sjálfsögöu fjár-
munir inn I spiliö, fólk eöa stofn-
anir hafa pantaö verk og e.t.v.
greitt mikinn hluta þeirra fyrir-
fram.
En hér verður Dauðinn aö
hafa siðasta orðið eins og venju-
lega og væntanlegir kaupendur
eiga þá rétt á að fá peninga sina
til baka úr dánarbúi eða þá hiö
ókláraöa listaverk. Annað væri
siðferðilega rangt.
Nú er ekki aö efast um snilld
þeirra Oidtman bræðra og
tryggð þeirra viö Gerði Helga-
dóttur. Handverk þeirra á is-
landi ber þeim fagurt vitni. Og
það þarf heldur ekki að lá ólafs-
vikingum þótt þeir hafi viljað fá
gluggana sina á réttum tima, og
eftir Gerði.
En eins og kemur skýrt fram i
viðtali við Ludovicus Oidtman i
Morgunblaðinu (1. ágúst), þá
hafði Gerður ekki lokið við
þessa glugga áður en hún lést og
„var ekki á staðnum til að skera
MYNDLIST
eftir Aðalstein
Ingólfsson
úr um túlkunina”. En þeir
Oidtman bræður töldu sig
þekkja Geröi svo vel sem lista-
mann að þeir komust „að sam-
eiginlegri niðurstöðu um það
hvað hún heföi viljað” og eru
vissir um að „gluggarnir eru
framleiddir I hennar anda”.
Þessi ummæli má túlka á tvo
ólika vegu, sem tryggð við lista-
konuna og jafnframt ómeövit-
aðan hroka gagnvart lista-
mannseðlinu. Það þekkir enginn
góðan listamann svo vel að hann
geti skorið úr um túlkun á verki
hans að honum látnum, þótt
hann hafi unnið með honum i 15
ár, eins og I þessu tilfelli. Það
kemur einnig fram i viðtalinu
við Lucovicus Oidtman aö
Gerður átti það til að deila um
einstök atriði við hjálparmenn
sina á verkstæðinu.
Eins og stendur virðist það
þvi liggja ljóst fyrir að glugg-
arnir i Ólafsvik eru eftir Gerði
ogOidtman verkstæðið, en ekki
eftir Gerði eina, og þegar teikn-
ingar hennar verða birtar —
vonandi sem fyrst, getum við
gengið úr skugga um hversu
mikið listakonan á I verkinu á
móti verkstæðinu. Hér er alls
ekki veriö að kasta rýrð á verkið
sjálft, en við og ólafsvikingar
eigum rétt á þvi að vita hver á
hvað.
Þótt deila megi um höfund
þeirra glermynda i Ólafsvikur-
kirkju sem þegar hafa verið
settar upp, þá er samningur
þeirra Oidtmanbræðra og
Ólafsvikinga um viðbótar-
glugga mun alvarlegra mál.
Oidtmanverkstæðiö hefur, eins
og áöur hefur veriö sagt, boðist
til aö gera glugga I „stil Gerö-
ar”, — vegna þess aö þeir
„þekktu hana og verk hennar til
hlitar”, eins og segir i fyrr-
greindu viðtali.
Hér leyfa þeir Oidtmanbræð-
ur sér þá spámennsku að geta
upp á þvi hvernig still Gerðar
myndi þróast, værihún enn á lifi
og hafa jafnframt tekið sér
nokkurskonar „patent” á þeirri
framleiðsiu. Megum við þá ekki
alveg eins búast við þvi að „le
style Gerður” verði boðinn
öðrum aðilum og kirkjum til
kaups á næstu árum?
Allavega yröi sá still ódýrari,
þvi ekki þyrfti að greiða milliliði
fyrir uppdrætti.
En það er einmitt eitt af
höfuöeinkennum góöra lista-
manna að still þeirra breytist
og þroskast stöðugt. Sjáum t.d.
hvernig still Gerðar sjálfrar
breytist frá Skálholtsgluggun-
um til Kópavogsglugganna.
í þessu tilfelli væri eðlilegast
að öðrum islenzkum listamanni
yrði fengið það verk að hanna
þessa afgangsglugga I Ólafsvik,
og hann mundi þá taka fyllsta
tillit til þeirra glugga sem fyrir
væru. Til eru mörg dæmi um
það að slikt „samstarf” hefur
tekist, án nokkurs ósamræmis.
Vonandi bera ólafsvikingar
gæfu til að leiða þetta mál til
lykta á giftusamlegan hátt, —
og sjálfsagt er að fá Oidtman-
bræörum það verkefni að setja
gluggana upp.
i samtalinu i Morgunblaðinu
við Ludovicus Oidtman kemur
það einnig fram að þeir hafa
boðist til að „ljúka” nokkrum
bronsverkum hennar, m.a. fyrir
Hamrahliöarskólann, Sam-
vinnubankann o.fl. Hér ættu
hlutaðeigendur einnig að athuga
sinn gang og fara fram á að fá
að athuga nákvæmlega þær
teikningar og módel sem Gerð-
ur heitin haföi gert I sambandi
við þessi umsömdu verk, og
einnig væri rétt að leita upplýs-
inga um það hvort hún hefur I
erfðaskrá sinni eða öðrum
pappirum minnst á örlög þess-
ara verka. Það þarf að ganga úr
skugga um hvort hún sjálf hefur
verið nægilega ánægð með þau á
þvi stigi sem þau eru á vinnu-
stofu hennar nú og hvort hún
hefur gefiö einum eða neinum
umboð til aö „ljúka” þeim. Það
þarf alls ekki að vera trygging
fyrir þvi að verki sé lokið frá
hendi listamanns, þótt teikning-
ar og nákvæm módel af þvi séu
til staðar. Oft eru slikar teikn-
ingar og módel aðeins fyrsta
skref hans I átt að fullsköpuðu
verki.
Það kaupir að visu enginn
köttinn I sekknum er hann kaup-
ir verk eftir þá Oidtmanbræöur,
—- en það er ekki hið sama og
kaupa verk eftir Gerði Helga-
dóttur.
Ludwig Oidtmann og Heinrich Beyss