Vísir - 27.08.1975, Blaðsíða 6

6
Vlsir. Miðvikudagur 27. ágúst 1975
VÍSIR
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Ritstjóri: Þorsteinn Pálsson
ftitstjórnarfulltrúi:, Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
y Ritstjórn: Slöumúla 14. Slmi 86611. 7 llnur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent h.f.
Krókur á móti bragði
Hinar griðarlegu hækkanir á oliuverði hafa
valdið mörgum þjóðum þungum búsifjum. Þau
straumhvörf, sem oliubyltingin hefur valdið,
hafa einnig haft áhrif á islenzkt efnahagslif. Við
stöndum þó að ýmsu leyti betur að vigi en margar
aðrar þjóðir. Okkur á að vera i lófa lagið að setja
krók á móti bragði með þvi að hraða fram-
kvæmdum við beizlun innlendrar orku.
óhætt er að fullyrða, að við höfum brugðizt rétt
og skynsamlega við þessum vanda með þvi að
leggja höfuáherzlu á orkumálefni. Með efnahags-
ráðstöfununum sl. vor var mörkuð skýr og af-
dráttarlaus stefna i þessum efnum. Á hinn bóginn
verðum við að gæta þess að fara ekki um of geyst
i sakirnar, þvi að framkvæmdir á þessu sviði
verður að reisa á traustum grunni.
Mestu máli skiptir, að markvisst sé stefnt að
þvi að draga úr innflutningi á hinni rándýru er-
lendu orku. Reykvikingar hafa i áratugi, ásamt
fáeinum öðrum byggðarlögum, notið þeirrar sér-
stöðu að geta hitað upp hús með heitu og ódýru
vatni. Að undanförnu hafa staði yfir framkvæmd-
ir við hitaveitu viða um land — og annars staðar
hafa farið fram itarlegar rannsóknir á hitaveitu-
möguleikum.
Hafnfirðingar standa nú á timamótum i þess-
um efnum, þar eð um þessar mundir er verið að
tengja fyrstu húsin i bænum við hitaveitu. Þetta
er merkur áfangi i sögu eins bæjarfélags og veld-
ur raunverulega straumhvörfum. Hér er um um-
fangsmiklar framkvæmdir að ræða, sem reistar
eru á samkomulagi Hafnarfjarðar, Garðahrepps
og Kópavogs við Hitaveitu Reykjavikur um lögn
og rekstur hitaveitu i þessum sveitarfélögum.
Samstarf sveitarfélaganna á þessu sviði er eitt
út af fyrir sig markvert. Hitt skiptir þó meira
máli, að þúsundir manna fá nú keypta ódýra inn-
lenda orku tilupphitunar. Eins og verðlagi á hita-
veituvatni er nú háttað nemur kostnaður við að
hita upp hús með hitaveituvatni aðeins f jórðungi
þeirrar upphæðar, sem kostar að kynda hús með
oliu. Hér er um gifurlegan verðmun að ræða.
Kostnaður við oliukyndingu i Hafnarfirði hefur
verið áætlaður 400 milljónir króna á ári. Á hinn
bóginn er talið, að upphitun með heitu vatni muni
aðeins kosta 100 milljónir króna.
Lagning hitaveitunnar er þvi ekki aðeins stór-
kostleg kjarabót fyrir þá, sem hennar verða að-
njótandi, heldur dregur hún verulega úr gjald-
eyriseyðslu. Það er þvi til mikils að vinna, að
áfram verði haldið á þessari braut. Þó að um-
beðnar hækkanir á hitaveituverði yrðu leyfðar,
yrði það ekki nema þriðjungur af kostnaði við að
hita upp hús með oliu.
í ljósi þessara staðreynda gegnir það furðu, að
stjórnvöld skuli hafa teflt framkvæmdum af
þessu tagi i tvisýnu með þvi að þverskallast við
réttmætum óskum um verðhækkanir á heitu
vatni. Það er alröng stefna að berjast gegn verð-
hækkunum með þeim hætti. Verðhækkanir eru
einfaldlega ekki alltaf af hinu illa. Við spörum
ekki með þvi að halda áfram að kynda með oliu,
sem er fjórum sinnum dýrari en hitaveituvatnið.
Þetta er nauðsynlegt að hafa I huga.
Hornsteinn
flugbrúar-
innar til
V-Berlínar
leggst í eyði
H i n n heim sf rægi
Tempelhof-f lugvöllur
Vestur-Berlinar verður um
þessi mánaðamót lokaður
flugumferð. Þar munu hér
eftir draugarnir fá að leika
lausum hala i risavöxnum
flugskýlunum og flug-
stöðvarbyggingunni.
Slðustu tvö flugfélögin, sem enn
eru eftir, Pan American World
Airways og British Airways, eru
að tygja sig til brottfarar af
Tempelhof og yfir á nýja Tegel--
flugvöllinn, sem er norðvestur af
borginni.
Tegel var gerður á fimm árum
og kostaði 450 milljónir marka
(eða 29 þúsund milljónir kr.)
Hann var fullbúinn til notkunar
f árslok 1974, og hefur þriðja vest
ræna flugfélagið, Air France,
þegar komið sér þar fyrir.
Þegar Panam og BA hafa
farið að fordæmi Air France,
stendur Tempelhof alveg
ónotaður, nema hvað bandariski
flugherinn mun hafa þar aöstöðu.
Mörgum Berlinarbúanum
verur söknuöur að Tempelhof,
þegar völlurinn lokast. Þar var
lagður grundvöllur að fluglist
Þjóðverja i byrjun aldarinnar. Og
það var Tempelhof-flugvelli aö
þakka að Vesturveldunum tókst
að bægja hungurvofunni frá
borgarbúum með „loftbrúnni”
margfrægu, þegar Sovétmenn
lokuöu öllum aðflutningsleiðum
til borgarinnar. Urðu vestur-
veldin aö halda uppi einhverjum
stórkostlegustu loftflutningum
sögunnar til þess að sjá Berlinar-
búum fyrir matvælum, oliu og
kolum um köldustu vetrar-
mánuðina.
En öðrum veröur það léttir, að
flugvellinum skuli lokað, og munu
þeir ekki sjá eftir oliubrælunni og
vélardyninum, sem vellinum
fylgdi, eða öllu heldur umferðinni
um hann. Tempelhof er nefnilega
i hjarta Berlinar, umkringdur
i b ú ð a r b 1 o k k u m skólum,
sjúkrahúsum og verksmiðjum.
Þó var það ekki af þessum um-
hverfisástæðum, sem lögö voru
drög á siðasta áratug að gerð nýs
flugvallar i hinum dreifbýlli
franska hluta borgarinnar, Tegel.
Flugumferðin til borgarinnar
hefur aukizt með árunum og þótt
umferðin hafi verið svo þétt,
þegar hvað mest reyndi á loft-
brúna, að þar lenti flugvél á
minútu fresti, svo að naumast var
unnt að gera sér i hugarlund
meiri umferð, þá er það aukinn
farþegafjöldi, sem gerði stóra
strikið I reikninginn. Farþegar
þurfa meiri aðstöðu en venjuleg-
ur flutningur eða vörur. Staðsetn-
ing flugvallarins i miðri borginni
takmarkaði stækkunarmöguleik-
ana.
Tegel, sem er eins og
sexhyrningur I laginu, getur tekið
við 14 flugvélum i einu. Þar er
nægilegt rými fyrir bifreiðastæði
og verði einhvern tima ráðizt i
siðari áfanga flugvallarins, þá
getur Tegel afgreitt um 10
milljónir farþega á ári. Eins og
hann er nú, nemur afkastagetan 5
milljónum farþega.
Með Tegel eygir þingið i V-
Berlin möguleika á að láta
drauma sina rætast um, að Berlin
verði aftur krossgata alheims-
flugumferðar, eins og hún var
fyrir strið.
Tempelhof, sem eitt sinn var
sýningarsvæði þýzka hersins,
varð aðalflugvöllur Þýzkalands
1923. Það ár voru á flugvellinum
lOOflugtök og lendingar, farþega-
fjöldinn var 150 og vöruflutning-
urinn valt á 1,300 kilógrömmum.
En brátt varð þarna eins og i
býkúpu og Tempelhof varð
miðdepill alþjóðlegrar flugum-
ferðar. Erilsömustu árin fyrir
strið, 1938 og ’39, komu og fóru um
50erlendar og 40 þýzkar flugvélar
daglega.
Föst póstflugsáætlun hófst 1934
og var flogið til Frankfurt,
Spánar, Afriku og Braziliu á
tveggja sólarhringa fresti. Frá
Tempelhof hófust hin frægu
Focker-Wulf Condorflug yfir At-
lantshafið til New York og frá
Tempelhof byrjaði einnig Tokyo-
flugið.
Byrjað var á gerð flugstöðvar-
byggingarinnar i þeirri mynd,
sem hún er núna, árið 1934, en
henni var ekki lokið fyrr en eftir
strið. Húsið, sem var teiknað eins
og svifandi örn i laginu, átti að
hýsa flugumferðarstjórn Þýzka-
lands, aöalskrifstofur Lufthansa,
skrifstofur erlendra flugfélaga og
flugpóststofuna.
A árum siðari heimsstyrjaldar-
innar notuðu næturflugsmenn
völlinn aðeins til nauðlendinga.
Endalausar sprengjuárásir höfðu
spillt vellinum strax. í
maimánuði 1945 var Rudolf
Böttger, flugvallarstjóra, skipað
að sprengja völlinn og flug-
stöövarbygginguna i loft upp.
Hann neitaði að hlýðnast þeim
fyrirmælum og fyrirfór sér i
staðinn.
Eftir stutt hernám Sovét-
manna, tók bandariski flug-
herinn við flugvellinum i júli 1945,
og 1946 hófst umferð herflugvéla
um völlinn. Fyrsta farþegaflugið
hófst 1951.
Eins og að ofan er getið, þá
reyndi fyrir alvöru á Tempelhof,
þegar Sovétmenn einangruðu
borgina i júni 1948. Eins og
lesendur vita, þá er Vestur-
Berlin þannig i sveit sett, að hún
er 176 km inni á yfirráðasvæði
kommúnista i Austur-Þýzka-
landi.
Þegar kalda striðið hófst með
lokun aðflutninga til V-Berlinar
urðu Bandarikjamenn og Bretar
að sjá borgarbúunum fyrir mat
og hitagjafa. Loftbrúin, sem
komið var á, stóð fram i mai 1949
— í 277.000 flugferðum rúmlega,
fluttu vesturveldin 2.324,257 smá-
lestir af vörum um það 32 km
breiða bil, sem fjórveldin (sigur-
vegarar heimsstyrjaldarinnar)
komu sér saman um 1945.
En eins og sagt var, þá jókst
með árunum farþegafjöldinn,
sem lagði leið sina um Tempel-
hof. 1950 var hann 110.000 en árið
1971 var hann orðinn 6.121.000.
Þegar Vestur- og Austur--
Þýzkaland gerðu með sér sam-
komulag 1972 um frjálsar ferðir
landveginn milli V-Þýzkalands og
V-Berlinar, minnkaði þessi far-
þega straumur flugvallarins ögn.
Hann er talinn vera um 4
milljónir árlega eins og er.
n