Vísir - 06.10.1975, Qupperneq 8

8
Visir. Mánudagur 6. október 1975
SHBDR
685.000
il öryrkja CA KR. 505.0C
CA KR.
740.000
il öryrkja CA KR. 551.00
CA KR.
825.000.
shodh
110 L
Verd
shqdh
o^IIOH
Verö til öryrkja CA KR. 622.000
Sérstakt
hausttilboð!
BÍLARNIR ERU AFGREIDDIR
Á FULLNEGLDUM BARUM
SNJÓDEKKJUM.
TEKKNESKA BIFREIÐA UMBOÐIÐ
Á ÍSLAND/ H/E
AUOBREKKU 44-46 KÓPAVOGI SÍMI 4260(3
þó nokkuð
fyrir peningana!
ATHUGIÐ BARA VERÐIN
Húsbyggjendur
EINANGRUNARPLAST
Getum afgreitt einangrunarplast á Stór-'
Reykjavikursvæbib meb stuttum fyrir-
vara.
Afhending á byggingarstab.
HAGKVÆM VERÐ.
GREIÐSLUSKILMALAR
Borgarplast hf.
Borgarnesi
Sími 93-7370
Helgar- og kvöldslmi 93-7355
Sparið
óþægindin
í vetur!
ÖRYGGISATRIÐI
ERU
YFIRFARIN í
VETRARSKOÐUN
SKODA
VERÐ KR:
5.900
SKODA VERKSTÆÐIÐ
AUÐBREKKU 44-46 KÓPAVOGI
SÍMI 42604
Um verðtryggingu
sparifjór og
fjórskuldbindingo
Á fáu hafa menn
grætt meira á mörgum
umliðnum árum, en að
fá lánað fé. Almenning-
ur þekkir þetta mjög
vel. Menn fá lánaða
peninga til allskonar
fjárfestinga, eignirnar
hækka siðan stórkost-
lega i verði, en skuld-
irnar, sem sköpuðu
verðmætin, greiðast
niður með sömu krónu-
tölu.
Það rétta hefði vissulega ver-
ið það, að visitölutryggja allar
skuldir og innistæðurfyrir löngu
þvl að á meðan menn eygja
þann möguleika mestan til
gróða, að skulda, þá er freist-
ingin fyrir hendi til þess, að
eyðileggja þá undirstöðu, sem
gjaldmiðillinn hvilir á. Um
þettahöfum viðskýrdæmi: Iðn-
aðurinn i landinu er að sjálf-
sögðu alls góðs maklegur, ekki
siður en aðrar atvinqjigreinar
þjóðarinnar, en á þessu ári hafa
verið birt nokkur viðtöl við for-
ustumenn hans i þessu blaði, og
,á sama hátt hafa verið ritaðir
nokkrir leiðarar I blaðið um
það, að krónan okkar væri of
hátt skráð. Ekki geri ég ráð fyr-
ir þvi, að eigendum islenskrar
krónu þyki gengi hennar of hátt,
og sjálfum þykir mér þjóðar-
stoltið hafa sett heldur mikið of-
an, þegar ég hefi greitt 133 is-
lenska aura fyrir einn auman
danskan fimmeyring.
tslenskur iðnaður, sem telja
má að nokkru á bernskuskeiði,
hefir að miklu leyti verið byggð-
ur upp fyrir lánsfé, sem hann
hefir, eins og aðrir, losnað við
að endurgreiða nema að hluta.
Það er ekki hægt að gera
kröfu tilokkar iðnaðar, að hann
standi jafnfætis við mestu iðn-
aðarþjóðir heims, eins og Jap-
ani og Vesturþjóðverja, en þess-
ar þjóðir hafa þó búið við sterk-
ustu myntir heims til þessa.
Enginn bóndi vill
hala fyrh' kú
Fyrir nokkru var haldin hér
ráðstefna bændasamtakanna,
og að sjálfsögðu rædd þar hags-
munamál stéttarinnar. 1 ein-
hverju blaði sá ég frásögn af
þvi, að krafist var, að lán til
bænda væru hvorki visitölu- eða
gengistryggð. Þó ætlast stéttin
vafalaust til þess, að geta fengið
lán áfram. Engann bónda þekki
ég, sem mundi vilja lána mér
bestu kúna, sem hann á i fjós-
inu, til nytja fyrir mig, og svo
þegar ég slátraði henni, þá.fengi
hann ekki af henni nema hal-
ann.
Þvi minnistég hér á þessi tvö
dæmi, að mikill háski er á ferð,
þegar fulltrúar stórra stétta i
landinu lita á það sem sjálf-
sagðan hlut, að þeim sé afhent
sparifé almennings til afnota,
án þess að þeir þurfi að endur-
greiða það nema að mjög litlu
leyti. Ég held nú, að þessum
mönnum sé ekki ætlandi það, að
styðja við bakið á krónunni okk-
ar.
Bankarnir
Þá er næst að minnast nokkr-
um orðum á bankana.
Eftir aðalfundi sumra þeirra,
hefir þess verið getið i blöðum,
að þeir væru óánægðir með út-
gáfu rikisins á spariskirteinun-
um, vegna þess, að slik verð-
bréfa-útgáfa rýrði möguleika
bankanna til að lána út fé. Þetta
gefur tilefni til nánari athugun-
ar.
Þegar maður leggur peninga i
banka, þá er það gert með þvi
trausti til bankans, að pening-
arnir ávaxtist á eðlilegan hátt,
og að viðkomandi fái sin verð-
mæti aftur þegar hann óskar
þess. Bankarnir geta ekki kraf-
ist þess, og heldur ekki búist við
þvi, að menn komi með fé sitt til
þeirra til þess að verða fátækari
eftir en áður. Bankarnir verða
fyrst og fremst að gæta hags-
muna þeirra, sem hafa trúað
þeim fyrir fé sinu.
Mér finnst að bankarnir i
landinu með Seðlabankann i
fararbroddi, hafi ekki staðið
nógu trúan vörð um þessa hags-
muni almennings.
Að minu áliti hafa þeir haft þá
skyldu, að vera búnir að koma á
verðtryggingu sparifjárins fyrir
löngu, en þó er mér jafnframt
Ijóst, að á þvi eru nokkrir erfið-
leikar.
Skuldari spari-
skirteinanna
Og þá er næst að fara nokkrum
orðum um verðtryggðu spari-
skirteinin, sem rikið hefir gefið
út siðan árið 1964.
Ég ætla fyrst að ræða þá hlið
málsins, sem snýr að rikinu
sjálfu, sem skuldara skirtein-
anna. Mikið af þessum skirtein-
um hefir farið um hendurnar á
minu fyrirtæki, Kauphöllinni,
frá þvi i fyrsta. Ég hefi alltaf
talið og tel enn, að rikið þurfi að
fara varlega i útgáfu þessara
verðbréfa. Ástæðan fyrir þvi er
sú, að skirteinin eru verðtryggð,
og margfaldast þvi fljótlega að
verðmæti þegar peningarnir eru
á hröðu hruni. Ég tel heldur ekki
rétt, að taka lán með þessum
kjörum til skipulagslitilla
framkvæmda. Hitt hefði verið
réttara, að verja andvirði
þeirra til ákveðinna verka, sem
siðan hefðu verið tekin inn á
fjárlög við gjalddaga skirtein-
anna, en ekki að gefa út ný bréf
til innlausnar þeim eldri. Með
þvi að gera það, skapast nokk-
urs konar vitahringur, sem erf-
itt getur verið fyrir rikið að
komast úr.
Égvil taka eftirfarandi dæmi.
Við förum upp i stjórnarráð
og óskum þar eftir að lagður
verði vegarspotti, sem okkur
vanhagar um. Ráðherrann sem
málið heyrir undir svarar þvi
til, að vegur þessi verði lagður
eftir fimm ár, og þá sé hann á
vegaáætlun og verði þá tekinn á
fjárlög. Við bjóðum ráðherran-
um þá að lána rikinu það fé,
sem til þarf til verksins, gegn
þvi, að við fáum sömu verðmæti
eftir fimm ár og þá mundi kosta
að leggja veginn. Þessu boði
getur rikið tekið, þvi við það
skeður þrennt. 1) Við mundum
fá veginn fimm árum fyrr en
ella. 2) útgjöld rikisins mundu
ekki aukast frá áætlun. 3) Við
fengjum okkar verðmæti ó-
skert. Frá sjónarmiði þeirra,
sem skirteinin kaupa er máliö
augljóst: Þetta er eini mögu-
leikinn sem menn hafa til þess
að bjarga þvi sem bjarað verður
ihruninu, ef menn hafa ekki það
mikið undir höndum af reiðufé,
aö þeir geti staðið i stórfram-
kvæmdum, og jafnvel þótt þeir
hefðu það, þá gætu skirteinin
orðið hagfelldari.
Hvers virði eru
peningaseðlarnir?
Þessi skirteini eru bundin i
fimm ár. Þau eru visitölu-
tryggð. Þau gefa 3% I arð fyrstu
árin sem hækkar siðar I 4%. Hér
er I eðli sinu ekki um að ræða
mikla ávöxtun á peningum, en
peningarnir, sem eru bundnir i
skirteinunum, halda gildi sinu.
Þá eru skirteinin skattfrjáls og
framtalsfrjáls, en það er þó
réttara að telja þau fram upp á
seinni timann við innlausn
þeirra. Þeir, sem alltaf halda
illt um aðra, hafa bent á, að hér
sé kjörið tækifæri til skattsvika,
en svo er þó ekki. Skattvaldið á
greiðan aðgang að öllum upp-
lýsingum um þessi verðbréf.
Visitalan, sem að baki bréfun-
um er, er byggingavisitalan.
Endursala á skirteinunum hefir
verið greið.
Þá hefir rikið staðið að útgáfu
verðtryggðra happdrættis-
skuldabréfa. Þau eru bundin i 10
ár og vextir af þeim greiddir i
formi happdrættisvinninga.
Endursala á þeim, er m jög treg.
Að baki þeim er framfærsluvisi-
talan.
Oft hefi ég verið spurður að
þvi hvort rikið muni vera þess
umkomið að endurgreiða þessi
skirteini. Ég vil ekki vera svo
bölsýnn að halda að rikisgjald-
þrot verði hér, en ef svo yrði,
hvers virði eru þá peningaseðl-
arnir? Og hvað er þá með allt
þjóðarstoltið?
Aron Uuðbrandsson.