Vísir - 07.10.1975, Qupperneq 6

6
VÍSIR. Þriðjudagur 7. október 1975.
VÍSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri og ábm:
Ritstjóri frétta:
Fréttastjóri erl. frétta:
Augiýsingastjóri:
y Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Davið Guömundsson
Þorsteinn Pálsson
Árni Gunnarsson
Guðmundur Pétursson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Sfðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent nl.
Breskar hótanir
Yfirlýsing Croslands umhverfismálaráðherra
breta fyrir siðustu helgi hefur eðlilega vakið bæði
reiði og gremju hér á landi. Yfirlýsingin varpar
óvenju skýru ljósi á þráhyggju bresku stjórriarinn-
ar. En jafnframt gefur hún til kynna að jafnaðar-
manna stjórnin i Bretlandi ætli gjörsamlega að
horfa framhjá hinum nýju viðhorfum i hafréttar-
málum i samskiptum sinum við islendinga.
Við ákvörðun islensku rikisstjórnarinnar um út-
færslu fiskveiðilögsögunnar i 200 sjómilur sýndum
við verulega sanngirni með þvi að opna möguleika á
viðræðum um hugsanlegt bráðabirgðasamkomu-
lag. öllum aðilum hlaut þó að vera ljóst, að slikar
viðræður hlytu að byggjast á breyttum aðstæðum i
hafréttarmálum. Viðræður um hugsanlegt bráða-
birgðasamkomulag við aðrar þjóðir um tak-
markaðar skammtimaveiðiheimildir geta aðeins
byggst á þeim grundvelli að við höfum ótviræðan
rétt samkvæmt alþjóðlegum réttarreglum til þess
að færa út fiskveiðitakmörkin.
Yfirlýsing breska jafnaðarmannaráðherrans er
álvarleg hótun i garð islendinga. Hún er einnig gott
dæmi um tvöfeldni bresku stjórnarinnar i máli
þessu. Á hafréttarráðstefnu Sameinuðu þjóðanna
hafa hretar tekið þátt i umfangsmiklu starfi við
mótun nýrra hafréttarreglna. Frá þvi i vor liggur
fyrir unpkast að hafréttarsáttmála þar sem gert er
ráð fynr 200 sjómilna efnahagslögsögu.
Bretar hafa ekki getað staðið i vegi fyrir þeirri al-
þjóðlegu framvindu, sem átt hefur sér stað á þessu
sviði. Og þeir hafa jafnvel eigin hagsmuna að gæta i
þessum efnum. Þegar hins vegar kemur að sam-
skiptum við islendinga er skorinort lýst yfir þvi að
bretar telji sig eiga fiskveiðiréttindi upp að 12 mil-
um við strönd íslands. Þetta er fáheyrð ósvifni, sem
islensk stjórnvöld hljóta að svara mjög kröftuglega.
1 þessu sambandi er rétt að itreka enn nauðsyn
þess að auka og efla kynningar- og upplýsingastarf
á erlendum vettvangi. Við verðum að koma sjónar-
miðum okkar á framfæri erlendis, ekki einvörðungu
á ráðstefnum og einkafundum, heldur lika og ekki
siður i fjölmiðlum. Það er nánast brostlegt þegar
ráðherrar og virt blöð i Bretlandi geta haldið þvi
fram að við séum að kippa stoðunum undan at-
vinnulifi þar i landi án þess að andsvör komi fram
af okkar hálfu.
Við höfum sjaldan eða aldrei haft jafn sterka
stöðu við landhelgisútfærslu eins og nú. Mótun
nýrra hafréttarreglna hefur gengið okkur mjög i
haginn á allra siðustu árum. Eigi að siður var skyn-
samlegt að opna möguleika á samningaviðræðum
eins og islenska rikistjórnin hefur gert.
Bretar og vestur-þjóðverjar verða að viðurkenna
að aðstaða þeirra hefur veikst að sama skapi og
okkar staða hefur styrkst. Það hefði orðið þessum
þjóðum til framdráttar ef þær hefðu viðurkennt
þessar staðreyndir og gengið til samninga á þeim
grundvelli. En þvi er ekki að heilsa. Bretar hafa
þegar fengið tveggja ára aðlögunartima innan 50
milna markanna. Þeir hefðu einnig getað tryggt þá
atvinnuhagsmuni sem i húfi eru með nýjum að-
lögunartima innan 200 milna fiskveiðimarkanna.
En þeir virðast nú með þvergirðingshætti ætla að
gera þá möguleika að engu.
Við höfum boðið upp á bráðabirgðasamkomulag á
grundvelli nýrra viðhorfa i hafréttarmálum. Frá
þeim grundvelli hvikum við ekki. Hótanir bresku
jafnaðarmannastjórnarinnar fá þar engu um
breytt.
Umsjón: GP

ÍM HWM
S
::
B
Klofningur
blökkumanna
í Rhodesíu
drepur við-
rœðum ó dreif
Ian Smith forsætisráðherra:
Fær velþeginn frest i bili.
ii
::
::
::
B
::
B
Eftir að góðhjartaðar vel-
gerðarsálir heims hafa séð
drauma sina rætast um sjáif-
stæði og frelsi til handa ný-
lendunum fyrrverandi i Afriku,
hafa þær beint sjónum meir að
ky nþátta misrétlinu í Suður-
Afriku og Rhodesiu.
Þeim er þyrnir i augum að sjá
hvlta minnihlutann sitja þar
einan við stjórn og ráða lögum
og lofum, meðan yfirgnæfandi
meirihluti ibúa landsins,
blökkumenn, er hjásettur.
Vonir, sem vaknað höfðu hjá
fólki um, að lausn fengist á
þessu hjartans máli þeirra með
friðsamlegum viðræðum milli
þjóðernishreyfingar blökku-
manna i Rhodesiu og stjórnar
Ians Smiths, sem hafnar voru,
kulna nú óðum út.
Fyrst bar það við, að slitnaði
upp úr viðræðum þessara aðila
við Viktoriufossa. En siðan bár-
ust þau alvarlegu tiðindi, að
klofningur hefði orðið innan
þjóðernishreyfingarinnar, og
þar væri nú hver höndin upp á
móti annarri.
Þessi klofningur hefur reynst
svo alvarlegur, að svo sýnist
sem hann verði naumast brúað-
ur. Leiðir af þvi, að frekari við-
ræður blakkra og Rhodesiu-
stjórnar frestast um ófyrirsjá-
anlega framtið.
biskupnum stuðning sinn og
efna til sérstaks stuðningsfund-
ar með öðrum aðilum sömu
skoðunar þann 26. október næst-
komandi.
Þarna hefur þvi skipst i tvö
meginhorn samtakanna.
Þeim fjórum blökkumanna-
rikjum, sem ásamtstjórn hvitra
I Suður-Afriku, hafa lagt sig
mest fram að miðla málum
milli þjóðernissinna og stjórnar
Smiths, er nú sá vandi á hönd-
um að velja á milli hvorn þeir
viðurkenni. Nkomo eða
Muzorewa.
Ef ekki takast sættir með
þessum erkifjendum innan
ANC, mun hvór um sig sækja
fast að öðlast viðurkenningu og
stuðning þessara nágrannarikja
i frekari viðræðum við stjórnina
i Salisbury.
Með Muzorewa i útlegð en
Nkomo á heimavettvangi virð-
ist hinn siðarnefndi liklegri um
stundarsakir til að bera sigur úr
.býtum.
Nkomo hefur hingað til þótt
hófsamari og viðsemjanlegri en
t.d. aðalgagnrýnandi og mót-
herji hans.séra Ndabaningi Sit-
hole, fyrrum leiðtogi Zanu, sem
nú situr i útlegð i Lusaka, þvi að
hans bfður handtaka og mál-
sókn heima I Rhodesiu.
En eftir að Nkomo náði kjöri
sem forseti ANC hefur hann
orðið herskárri i tali, ,,Josh
gamli”, einsog hann er kallaður
i kunningjahópi, hefur tekið af
allan vafa um, að hann vill
„meirihlutastjórn þegar i stað”.
— Ekkert „bráðum” eða ,,ef til
vill seinna” með það, eins og
stjórn Smiths vill semja um.
Samt sem áður vænta hvitir
menn sér meira af Nkomo i við-
samningum en fyrirrennurum
hans, sem reyndust ósveigjan-
legir i kröfum sinum og vildu i
engu miðla málum.
Nkomo hinn nýi forseti ANC
hefur tekiö upp harðari stefnu.
Samstaðan innan afrikanska
þjóðarráðsins, eins og þessi
samtök þriggja helstu
þjóðernishrey finga blökku-
manna hafa verið kölluð
(skammstöfum ANC eftir ensku
heiti þeirra), hefur alla tið
hangið á bláþræði. Samtökin
urðu til i desember I fyrra sem
einskonar tækifærishjónaband
þessara þriggja þjóðernis-
félaga: Zapu, Zanu og Frolizi —
öll mynduð af mönnum af
Zimbabwe-kynflokknum.
En þetta ellefu mánaða
hjónaband er nú i molum.
Joshua Nkomo, fyrrum leið-
togi ZAPU, margreyndur og
hertur striðsmaður úr jafn-
réttisbaráttu blökkumanna i
Rhodesiu, telur sig koma fram
fyrir hönd ANC eftir að hann
var kosinn forseti samtakanna á
umdeildu þingi þeirra 28.
september. — Þetta þing var
þéttsetið fulltrúum ZAPU, en
félagar ZANI sniðgengu þingið,
og reyndar aðrir armar ANC
einnig.
En andstæðingar Nkomo lita
enn á Abel Muzorewa biskup
sem forseta ANC, en hann situr i
útlegð að eigin vilja i Zambiu.
Áður en hin urúdeilda kosning
fór fram, hafði biskupinn visað
Nkomo og nokkrum stuðnings-
mönnum hans úr samtökum
ANC og lýst þingið ólöglegt —
NUna á sunnudaginn héldu
nokkrir þjóðernissinnar fund,
þar sem þeir ákváðu að veita
Muzorewa biskup vék andstæðingi sinum úr samtökunum og lýsti
kosningu hans ólögmæta
SS8SSSSSSiSSSSSSSSSSSSSSSS!SSSSSS!!SS!!SSSSSS!S!!!!!!*IIIMI",lllMlaal,aBaaaaasBllliaBBRBBBaaaaBBa*«*BaaauauuBBuaaaaBBaBB9BBaaaBaBaaaaauuaauuBaBBBaaBBÍri
BaB"aaBBI,aaaaaaaiiaaaBliaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaBBBUBaaaaBaa«aaBflBaaBaaBaaaaBBBaMBaBaaBBBaaaaBuaaaBBaaiiBBaBaaaaaaBiaBaaaaaB*aaBaaBaai