Vísir - 21.11.1975, Page 4

4
Föstudagur 21. nóvember 1975. VISIR
Hver
er
óbyrgð
útgef-
enda
víxla
og
tékka?
Ert þú einn
þeirra, sem
ekki veist
það?
Er ég búinn aö yfirdraga á
reikningnum minum? Nei, þaö
hlýtur aö vera einhver misskiln-
ingur, ég á mörg blöö eftir enn i
heftinu. Ég fæ bara launin mfn
inn á reikninginn svo þetta kem-
ur mér ekki viö, þeir hljóta aö
sjá um þetta mennirnir!
Þetta svar og önnur álika fá
starfsmenn banka og annarra
innlánsstofnana, sem ávisana-
viöskipti hafa, þegar þeir benda
viðskiptavini á aö hann hafi gef-
iö út ávisanir á hærri upphæö en
innstæöu hans nemur.
Hver kannast llka ekki viö aö
hafa gefiö út ávisanir þegar
mánaöamót nálgast eöa yfir
helgi upp á væntanlegt innlegg á
mánudegi — sem svo kannski
bregst.
Þeir eru heldur ekki svo fáir
útgefendur vlxla, sem rekur I
rogastans, þegar þeir eru
rukkaöir um vixilupphæöina ef
víxillinn lendir 1 vanskilum og
samþykkjandi er ógjaldfær.
Þvillk ósvlfni!
Þarna er einmitt komiö aö
kjarna málsins. Menn gera sér
ekki i öllum tilfellum grein fyrir
hver ábyrgö þeirra er. Þeir
skrifa bara upp á vixil fyrir Pét-
ur eöa Pál, svona til aö útfylla
formið fyrst aö bankinn endi-
lega vill hafa þaö svona — aö
þeir telji sig taka á sig ábyrgö á
greiöslu er af og frá.
Launin fá margir greidd inn á
á visanareikning, fá hefti I
hendurnar án allra útskýringa
og byrja bara aö skrifa. Er
nema von aö eitthvað fari úr-
skeiöis?
Hér á eftir verður I örstuttu
máli reynt aö gera grein fyrir
aöalatriöum ábyrgöar útgef-
anda I þessum tilfellum. Eng-
an veginn veröur um tæmandi
greinargerö aö ræöa, heldur
dregnar fram meginreglur um
vixla- og tékka viðskipti hins al-
menna borgara — svonefnda
„sláttuvíxla” og almenn tékka-
viöskipti.
Vixilskylda
útgefanda
Vlxilskylda útgefanda stofn-
ast við undirskrift. Sé um vixil
til eigin ráðstöfunar að ræða,
stofnast vixilskylda hans, þegar
hann framselur vixilinn með
áritun, þ.e. með nafni sinu rit-
uðu á bakhlið vixilsins.
Útgefandi ábyrgist greiðslu
vlxilsins, þ.e. að samþykkjandi
greiði vixilinn. Abyrgðin er þó
aöeins til vara, ef svo skyldi
fara að samþykkjandi greiði
ekki.
Greiði samþykkjandi er
ábyrgö útgefanda þar með lok-
ið. Ef hann greiðir nú ekki á
gjalddaga þá getur vixilhafi
krafið bæði samþykkjanda og
útgefanda — einnig ábekinga ef
einhverjir eru —• um greiðslu.
Rétturinn gagnvart útgefanda
og ábekingum er þó háöur þvi,
að vixillinn sé afsagður, en af-
sögn er áritun fógeta um að
vixillinn hafi verið sýndur en
ekki greiddur á gjalddaga.
Jafnvel læknar og lyfsalar skrifa hreina skrautskrift miöaö viö þetta.
•» " ENDCRSEND AyfSVN
Av. innl, af : Sparí:;ádÖl Reykjavíkur og nágronnis.J
Endurs. þann: *7^
Otgefandi : Ján V.ágdstsson,
Heimilisfang : vantcr Snm •
Reikn. númer : PAL3AD (363) Númeráv..
Athugasemdir: Avístmin fölsuð úr týnáu hettj•
BÚNAÐARBA'NKI ISLANDS
sÉsjMDiaisuMssisa SsiwMÍ®®
ÚTIBÚIO A BLÖNDUÓSI 307-3»
KR
Þetta vandamál þekkja ieigubilstjórar vel, enda menn I misjöfnu
ástandi, sem þeir aka oft á tlöum.
Ef reikningseigandi tapar nú
hefti eða eyðublaði þá ætti hann
að tilkynna það bankanum án
tafar,annars getur hann átt það
á hættu að reikningur hans verði
skuldfærður fyrir útgefnum
ávisunum, nema um bersýnileg
mistök af hendi bankans sé að
ræða. Þetta grundvallast á þvi,
að reikningseigandi á þá sem
inn á reikningnum stendur, og
gefur bankanum þvi fyrirmæli
um hverjum skal greiða og
þverjum ekki. Tilkynni hann þvi
ekki bankanum er ávisunin
skuldfærð á hans reikning.
Hitt er svo annað mál, að
handhafi tékkans eða framselj-
andi lendir oftast I súpunni og
þarf aö sækja greiðslu i hendur
falsarans. Það getur orðið saka-
mál og ekki farið nánar Ut I það
enda of viðamikið.
Ef reikningseigandi tapar
tékkhefti eða eyðublöðum, sem
hann er búinn að undirskrifa, en
tilkynnir bankanum, er hann
búinn að firra sig tékkaábyrgð.
Ef hann tilkynnir bankanum
tapið ber hann fulla ábyrgð
gagnvart honum.
Tilkynntur tékki tapaður er
endursendur framseljanda eða
innlausnarbanka, sem siðan sér
um innheimtu.
Hvað gerist
ef eigandi
týnir hefti sinu?
Þvi er fyrst til að svara, að
eigandi ber ábyrgð á þvi tékk-
hefti, sem hann hefur undir
höndum, að ekki sé misfarið
með það.
Ásóknin I vlxlana er alltaf
jafn mikil. Ekkert minni
á þenslutimum nema
siöur sé. 'm >
tundantekningartilfellum má
innheimta vixil þó gjalddagi
hans sé ekki kominn. Má þar
helst nefna ef samþykkjandi
verður gjaldþrota eða gert hjá
honum árangurslaust fjárnám.
Útgefandi ber hér sem áður
ábyrgð á greiðslu. Allt er þetta
þó vissum skilyrðum bundið,
sem ekki verður rakið hér.
Er ástæða
til að breyta
vixilforminu?
Vixlaviðskipti eins og þau eru
framkvæmd hér hjá bönkum og
öðrum lánastofnunum, þar sem
samþykkjandi kemur með vixil
i banka og fær sina peninga, eru
ekki einsog lögin gera ráð fyrir.
Spurning hvort ekki á að breyta
þvi, þar sem það er búið að
ganga sér til húðar.
Væri ekki heppilegra að-
breyta forminu i beint lán. Nota
þá heldur lánsform skulda-
bréfá. Abyrgð útgefanda yrði þá
i sjálfskuldarformi og þá færi
ekki hjá þvi að hann gerði sér
ábyrgð sina ljósa.
Ábyrgð útgefanda
ávisunar
Þegar stofnaður er ávisana-
reikningur er þess krafist að
lögð sé inn ákveðin lágmarks-
upphæð. Upphæð þessi og fram-
tiðargreiðslur inn á reikninginn
eru svo til ráðstöfunar tékka-
hafa við útgáfu tékka. Fram yf-
irþað, sem innistæða reiknings-
ins er hverju sinni, er tékkahafa
óheimilt að ávisa.
Ávisun á innistæðu I banka
eru tilmæli til bankans að greiða
leysa hann eigi að siður, þá og
þegar innistæða er fyrir hendi.
Hann hefur einungis misst þann
möguleika að tryggja sér auð-
veldari innheimtu þeirrar fjár-
hæöar, sem tékkinn stendur fyr-
ir, ef Utgefandi reynist ógjald-
fær. Krafan stendur eftir sem
áður en nú sem venjuleg krafa,
sem innheimta verður beint hjá
útgefanda sjálfum.
Þá ber að geta þess, að eftir 7
mánuði frá útgáfu missir tékk-
inn gildi sitt sem slikur, en eftir
stendur venjuleg krafa.
Reynist innistæða ekki næg
þegar tékkinn er sýndur til
greiöslu, þá getur tékkahafi
neytt I höfuðatriöum sömu full-
nustuaðgerða og varðandi vixla.
Skilyröi þessa eru þrjú:
I fyrsta lagi verður tékkinn að
hafa verið sýndur til greiðslu
innan 30 daga. 1 öðru lagi, að
tékkinn hafi ekki fengist greidd-
ur og I þriðja lagi, að greiðslu-
fall hafi verið sannað, með opin-
berri afsagnargerö eða með
dagsettri yfirlýsingu greiðslu-
bankans, ritaðri á tékkann, og
sé þar tilgreindur sýningardag-
ur.
Hvaö greiðslubanka viðkem-
ur sendir hann tékkann til inn-
heimtu I Seðlabankann.
Hafið gott yfirlit
yfir vixla- og
tékkaviðskipti ykkar
Að lokum er ekki úr vegi að
láta nokkur heilræði fylgja hér
með.
Hafið ávallt gott yfirlit yfir
vlxla- og tékkaviðskipti ykkar.
Nákvæmt yfirlit um stöðu
ávisanareiknings er forsenda
þess að komast hjá mistökum.
Treystiö ekki um of á útskrift
banka, þar getur gætt timamis-
munar. Útgefnar ávísanir koma
ekki jafnharðan inn i bankann.
Einnig er nauðsyn þess aö
hafa yfirlit með vixlaviðskipt-
um. A það ber og að leggja rika
áherslu fyrir fólk, sem kaupir
vörur gegn vixlum, að fá sér af-
henta vixlana við greiðslu til að
foröast endurinnheimtu.
-VS
handhafa tékkans tiltekna fjár-
upphæð. Útgáfa tékkans er yfir-
lýsing til handhafa hans að út-
gefandi eigi tiltekinn reikning i
viökomandi banka, þar sem
næg innistæða sé fyrir hendi til
greiðslu hans.
Þetta er þó vissum skilyrðum
háð.
Handhafi tékka,sem framvis-
ar honum ekki til greiðslu innan
30 daga frá útgáfudegi hans,
getur við það misst „tékkarétt-
inn”.Engan veginn má þó skilja
þetta svo, að hann sé búinn að
tapa greiðslumöguleikum.
Reynist innistæða næg, þá er
greiðslubanka heimilt að inn-
Hver eru algengustu
mistökin við
útgáfu ávisana?
Algengustu mistök útgefanda
tékka eru að hann tilfærir rangt
reikningsnúmer eða að ósam-
ræmis gætir I tölu og texta.
Alvarlegustu mistökin eru aftur
á móti að fólk gefur út ávisanir
á innistæðulausa reikninga.
Ekki er það siður alvarlegt
hvað fólk fér kæruleysislega
með tékkhefti sin og notar þau
of mikið, næstum sem um
skiptimynt væri að ræða.
Skyldi hann kaupa af mér núna?