Vísir - 21.11.1975, Page 8

8
Umsjón: GP
Föstudagur 21. nóvember 1975. VISIR
vísir
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Daviö Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
y Ritstjóri frétta: Arni Gunnarsson
'Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. simi 86611. 7 iinur
Askriftargjaid 800 kr. á mánuöi innanlands.
t Iausasöj:u 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Knappur tími til stefnu
Mikil áhersla hefur að undanförnu verið á það
lögð, að aðhalds verði gætt i rikisbúskapnum. Þær
tilraunir sem gerðar voru á þessu ári til þess að
koma i veg fyrir að rikisútgjöldin færu með öllu úr
böndunum hafa borið takmarkaðan árangur. Ljóst
er t.a.m. að verulegur halli verður á rikisreikningi
þessa árs.
Niðurskurður sá, sem ákveðinn var með efna-
hagsaðgerðunum siðastliðið vor, fór að nokkru
leyti fyrir ofan garð og neðan. Sú staðreynd sýnir
hversu brýnt það er að gæta fyllsta aðhalds við af-
greiðslu fjárlaga þannig að ekki þurfi að gripa til
slikra ráðstafana á miðju fjárhagsári.
Óhætt er að fullyrða, að fyrsta alvarlega tilraunin
um nokkurt árabil til þess að koma fram aðhalds-
stefnu i fjárlögum hafi birst i fjárlagafrumvarpinu,
sem lagt var fyrir Alþingi i þingbyrjun. Með þvi var
stigið mikilvægt skref. Mestu máli skiptir hins veg-
ar, að þetta frumvarp fari ekki úr böndunum við
endanlega afgreiðslu á þingi eins og raun hefur orð-
ið á undanfarin ár.
í athugasemdum með fjárlagafrumvarpinu bend-
ir f jármálaráðherra á, að Alþingi og rikisstjórn geti
ekki haft fulla stjórn á þróun rikisútgjalda meðan
þau hækki sjálfkrafa á grundvelli almennra laga.
Ráðherrann segir þar, að þjóðarframleiðsla verði
að ráða samneyslu á hverjum tima, og fjármála-
stjórnin nái ekki tilgangi sinum við núverandi að-
stæður i efnahagsmálum, ef sjálfvirk útgjalda-
ákvæði i lögum um mikilvæga málaflokka verða
ekki endurskoðuð.
Hér er i raun réttri komið að þeim stóra vanda,
sem við er að glima á þessu sviði. Fjárlagafrum-
varpið gerir ráð fyrir allverulegum breytingum i
þessum efnum. Þannig er ætlunin að leggja fram
frumvarp um breytingar á lögum um almanna-
tryggingar, sem koma á i veg fyrir tvöþúsund
milljón króna útgjaldaaukningu. Enn hefur þó ekki
verið kunngert i hverju þessar breytingar eigi að
vera fólgnar.
í annan stað gerir fjárlagafrumvarpið ráð fyrir,
að vikulegum kennslustundum á grunnskólastigi
verði fækkað með lagabreytingum. Þá byggjast
áætlanir fjárlagafrumvarpsins ennfremur á þvi, að
lögbundin framlög verði almennt skert um 5% á
næsta ári. Til þess að koma þessum sparnaðar-
áformum fram þarf einnig sérstaka löggjöf.
Til viðbótar þessu gerir fjárlagafrumvarpið ráð
fyrir, að sveitarielögin fái aukna hlutdeild i sölu-
skatti. Um leið er ráðgert að fela sveitarfélögum
ýmis verkefni, sem nú eru i höndum rikisins. Hér
þarf einnig að koma fram breytingum á nokkuð
flókinni löggjöf.
Af þessu má sjá, að Alþingi þarf að fjalla um og
afgreiða mjög mikilvægar lagabreýtingar áður en
fjárlög verða endanlega samþykkt. I sumum tilvik-
um er um grundvallarbreytingar að ræða. Með öllu
er útilokað að afgreiða fjárlögin áður en tekin hefur
verið endanleg afstaða til þessara mikilvægu
breytinga.
Nú er aðeins mánuður eftir af þinghaldi á þessu
ári. Menn er þvi eðlilega farið að lengja eftir þess-
um frumvörpum. Framvinda þessara mála verður
prófsteinn á. styrkleika rikisstjórnarinnar og þeirra
þingflokka, sem að baki henni standa. Það ér ætlast
til þess að aðhaldsstefnunni verði fylgt fram þannig
að fjárlögin verði ekki opin i báða enda eins og oft
áður.
Tuttugu árum eftir
að Sovétmenn hófu
fyrst að senda vopn til
Miðausturlanda, eru
þeir nú i fyrsta sæti
þeirra rikja, sem selja
vopn og hergögn til
þriðja heimsins.
Þungir skriðdrekar,
léttir árásarvagnar,
eldflaugakerfi til loft-
varna og gæsluskip,
vopnuð eldflaugum,
eru nú vinsælasta út-
flutningsvara Sovét-
rikjanna til Asiu og
Afriku, og sala eykst til
latnesku Ameriku.
Vinstrisinnaðir leið-
togar fyrrverandi ný-
lendurikja leita núorðið
sjálfkrafa til Rússa um
vopn i sjálfstæðisbar-
áttu sinni.
Sjaldan er dauf-
heyrst við bænum
þeirra og herir þeirra
rikja, er tengd eru
Sovétrikjunum, eru
oftast vel vopnum bún-
ir.
Ollum tölum um vopna-
sendingar og öll vopnakaup yf-
irleitt er haldið stranglega
leyndum og aldrei rædd i
sovéskum blöðum.
Sovéskir embættismenn neita
þvi opinberlega, að landið selji
öðrum rikjum vopn, en i einka-
viðræðum hafa þeir játað það,
að stefnaþeirra sé sú að aðstoða
sjálfstæðisbaráttu vanþróaðra
rikja gegn „heimsvaldastefnu.”
Og það virðist augljóst, að
rikin fá vopnin ekki gefins.
Verðlag þeirra er svipað og á al-
Vopnasalinn
eystra
mennum markaði, þótt rfkis-
stjórnimar fái þau stundum
með einhverjum smáafslætti.
Sænska friðarstofnunin hefur
gefið út þær tölur, sem taldar
eru liklegastar um vopnasölu
Sovétmanna, en stofnunin er
einmitt mjög gagnrýnin á slik
viðskipti stórveldanna.
Samkvæmt skýrslum stofn-
unarinnar seldu Bandarikin
löndum þriðja heimsins, þar á
meðal Israel, vopn að verðmæti
um 940 milljóna dollara, en
heildarsala Sovétmanna nam
tæpum 1,500 milljónum dollara.
Eru þó sendingar til Vietnam
frádregnar.
85% af vopnasölu Sovétmanna
árið 1973 fóru til Miðaustur-
landa, og þá liklega til Araba-
rikjanna i' k jölfar októberstriðs-
ins við tsraelsmenn.
Hlutföllin voru liklega þau
sömu árið 1974, tæp tiu % fóru til
Suður-Asiu — og tæp fimm pró-
sent'fóru til Afriku sunnan Sa-
hara —og þá einkum til Sómaliu
og Uganda.
Egyptar og Ugandamenn
hafa nýlega bent á hversu mjög
vopnasala Sovétmanna er pen-
ingalegs eðlis. Egyptar hafa
reynt að fá Sovétmenn til að
breyta afborgunarskilmálum
sinum af 1.000 milljóna
sterlingspunda skuld, sem þeir
eiga inni hjá Egyptum fyrir
vopn.
Þegar Idi Amin, forseti
Uganda, vinmæltist við Sovét-
menn eftir deilurnarum Angola
i byrjun nóvember, kvartaði
hann undan þvi, að Sovétmenn
hefðu vanrækt að láta i té vara-
hluti i herflugvélar og bryn-
varða vagna.
Á sama tima sáust stórir
farmar sovéskra vopna biða
þess að vera skipað um borð i
rússneskar vöruflutningavélar
á Mombasaflugvelli i Kenya.
Það var álit mann i Nairobi, að
þetta væru vopnasendingar
þær, sem Amin hershöfðingi
hafði ekki efni á að borga.
Sovétmenn höfðu áður látið
honum i té Mig-17 þotur, bryn-
varða bila, eldflaugar og létta
skriðdreka, til þess að vega upp
á móti áhrifum kinverja i
Mið-Afriku.
Somalia, þar sem
kommúnistar eru við völd, hef-
ur einn öflugasta her Aust-
ur-Afriku, MIG-17 og MIG-21
þotur, eldflaugar og að minnsta
kosti 100 T-54 skriðdreka, segir
friðarstofnunin sænska. Næst á
eftir MIG-þotum, virðast skrið-
drekar hvað eftirsóttastir af
sovéskum hergögnum. Yfir
1.000 meðalstórra skriðdreka af
gerðinni T-54hafa verið afhentir
egyptum frá 1970.
Libýumenn, sýrlendingar og
irakbúar eiga einnig mikinn
fjölda af þessum skriðdrekum,
en libýumenn og sýrlendingar
eiga einnig marga T-62 skrið-
dreka, sem eru þyngri og full-
komnari að vopnabúnaði.
Samkvæmt ársskýrslu stofn-
unarinnar fyrir þetta ár, tók
Uruguay, þar sem mjög aftur-
haldssöm he'rshöfðingjaklika
situr að völdum, við um 70 T-55
skriðdrekum árið 1974, af 175,
sem þeir höfðu pantað.
Franska vikuritið ,,Le Canard
Enchaine” hélt þvi fram, að
Sovétmenn sendu herforingja-
klikunni i Chile vopn, en það
sögðu sovéskir embættismenn
vera „þvaður og uppspuna”.
En eflaust eru það
MIG-þoturnar, sem eru vin-
sælastar erlendis. MIG-þotur af
gerðunum 15, 17, 19 og 21 eru
notaðar af rikjum, sem eru
hvert öðru ólik , bæði land-
fræðilega og stjórnmálalega:
Indónesia, Afghanistan, Ind-
land, Suður-Yemen og
Ginea-Bissau.
Stofnunin vitnar i skýrslu
bandarisku leyniþjónustunnar,
þar sem segir, að Irak hafi verið
afhentar 12 vélar af nýjustu
gerðinni, 23b, sem að mati vest-
rænna hernaðarsérfræðinga er
mjög fullkomin herþota.
Indverjar, sem einnig kaupa
hergögn frá Vesturlöndum,
smiða MIG-21 þotur heima hjá
sér, með samþykki rássa.
Annaðhvort mun vopnasala
Sovétmanna standa i stað næstu
tvö-þrjú árin, eða þá að hún
mun aukast, náist engin viðun-
andi lausn á deilunni fyrir botni
Miðjarðarhafs.
Þeir hafa þegar gert nýjan
sölusamning við libýumenn,
sem egypsk blöð sögðu að væri
„mjög umfangsmikill.”
Hin kommúniska rlkisstjórn i
Luanda, höfuðborg Angola, mun
einkum leita til rússa um vopn,
til að vega upp á.móti herstyrk
hinnar stjórnárinnar i suður-
hluta landsins, sem vopnaðui
er vestrænum hergögnum.