Vísir - 22.11.1975, Qupperneq 8

8
Laugardagur 22. nóvember 1975.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Arni Gunnarsson
Frétíastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Augiýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innaniands.
i lausasöfu 40 kr. eintakið. Biaðaprent hf.
Ölmususjónarmiðin víki
Á siðustu árum hafa spunnist nokkrar umræður
um dreifingu valds i þjóðfélaginu. I tengslum við
hugmyndir manna um þetta efni hefur einnig verið
rætt um að færa aukin völd og verkefni frá rikis-
valdinu yfir á herðar sveitarfélaga og samtaka
þeirra. Þó að sveitarfélögin séu hluti af opinberri
stjórnsýslu i þjóðfélaginu getur valddreifing af
þessu tagi haft verulega þýðingu.
Á það er einnig að lita, að slikar valddreifingar-
aðgerðir gegna mikilvægu hlutverki við fram-
kvæmd raunhæfrar byggðastefnu. Ýmsir af hinum
sjálfskipuðu postulum byggðastefnunnar virðast
hins vegar hafa takmarkaðan áhuga á að byggja
upp sterkar stjórnsýslueiningar úti á landi. Þeir
vilja reka byggðastefnu með þvi eina móti að veita
fjármágni úr sjóðum i Reykjavik: Aðalatriðið er, að
þeir geti sjálfir skammtað upp úr kjötkötlunum.
Raunhæfum markmiðum i byggðamálum verður
á hinn bóginn ekki náð, nema sveitarfélögin og
samtök þeirra fái bæði aukin verkefni og völd.
Stjórnmálaflokkarnir hafa sýnt þessum viðfangs-
efnum takmarkaðan áhuga. Þeir eru of uppteknir af
fyrirgreiðslupólitikinni.
Á undanförnum árum hefur Samband islenskra
sveitarfélaga unnið mikið starf við mótun tillagna
um verkefnaskiptingu rikis og sveitarfélaga. Hægt
hefur hins vegar miðað af opinberri hálfu að ýta
þessum málum áfram. Skipan þessara mála nú er
afar ruglingsleg. Engin meginregla hefur verið lögð
til grundvallar við þessa verkaskiptingu, heldur
handahóf.
Ótal mörg verkefni eru nú kostuð sameiginlega af
riki og sveitarfélögum. Þetta er að mörgu leyti
óheppilegt fyrirkomulag. t þessum efnum þarf að
setja skýrar linur. En á undanförnum árum hefur
gætt verulegrar tilhneigingar til þess að draga aug-
ljós sveitarstjórnarverkefni undir rikisvaldið. Jafn-
vel frjálshyggjuþingmenn hafa staðið að slikum að-
gerðum. Eitt skýrasta dæmið þar um eru barna-
heimilin, sem þingmenn allra flokka sameinuðust
um að draga undir hatt rikisvaldsins.
Jafnframt skýrri verkefnaskiptingu rikis og
sveitarfélaga þarf að efla sveitarfélögin og samtök
þeirra. Þau eiga ekki að vera háð ölmusu úr fyrir-
greiðslusjóðum i Reykjavik. Samtök sveitarfélag-
anna ættu t.a.m. að geta úthlutað byggðasjóðsfjár-
magninu hvert i sinum fjórðungi. Þau ættu einnig
að geta útdeilt húsnæðislánum og svo mætti lengi
telja.
Nefnd á vegum félagsmálaráðuneytisins hefur
sett fram hugmyndir um að samtökum sveitar-
félaga verði breytt i sjálfstæðar stjórnsýslueining-
ar, sem kosið verði til með lýðræðislegum hætti.
Hvort sem sú hugmynd kemst i framkvæmd eða
ekki er ljóst, að færa þarf ýmis konar verkefni og
völd frá rikisvaldinu til sveitarfélaganna og sam-
taka þeirra, ef eitthvað bragð á að verða að aðgerð-
um i byggðamá'lum. Við náum aðeins takmörkuð-
um árangri i þessum efnum með ölmusuhugarfar-
inu, sem nú virðist ráða rikjum.
í fjárlagafrumvarpinu er gert ráð fyrir, að
sveitarfélögin fái aukna hlutdeild i söluskatti og um
leið verði þeim fengin ný verkefni, sem rikið hefur
kostað fram til þessa. Tillögur um þetta efni hafa
enn ekki verið kynntar, en mikilvægt er að þær
verði þáttur i heildarátaki á þessu sviði, spor að
ákveðnu marki.
Umsjón: GP .
A flokksþingi sósial-demókrata i Mannheim. Brandt, endurkjörinn formaöur, klappar kanslara
flokksins, Helmut Schmidt, lof i lófa.
HELMUT SCHHIDT
Hljóðnað
ó vinstri
bekkjum SDP
Vinstriglæðurnar, sem haldið hafa stjórnmála-
katlinum i Bonn við suðumark, virðast hafa kuln-
að út — að minnsta kosti I bili.
„Jusos”, eins og ungu sósialistarnir i Vestur-
Þýskalandi eru kallaðir, hafa síðustu árin verið i
flokki sosial-demókrata til eilifra vandræða með
kröfum sinum um aukinn marxisma. — Á fimm
daga flokksþinginu, sem lauk i Mannheim á
dögunum, voru þeir jafnaðarmennskan uppmál-
uð.
Vinstri armurinn og sá hægri sameinuðu i breið-
fylkingu að baki leiðtogum sinum, Willy Brandt
formanni flokksins, Helmut Schmidt kanslara og
Herbert Wehner, formanni þingflokksins. Flokks-
aginn var aðdáunarverður og hefði sæmt prúss-
nesku fótgönguliði, svo að seilst sé til bestu fyrir-
mynda.
Þau launvig og bakniö, sem á stundum hafa nær
klofið flokkinn i tvennt og hvað eftir annað sundr-
að samsteypustjórn sósialista og frjálslyndra,
lágu alveg niðri. Hinar striðandi fylkingar, marx-
istar annarsvegar og jafnaðarmenn hinsvegar
gerðu með sér óskrifaðanfriðarsamningtil næstu
ellefu mánaða að minnsta kosti.
Aðalástæða þessarar sáttfýsi eru auðvitað kosn-
ingar, sem fyrir dyrum standa i október á næsta
ári. Óttinn við ósigur i kosningunum yfirskyggir
allan innbyrðis ágreining.
Sumir spyrja þó, hvort það sé meira kosninga-
kviðinn, sem þessu valdi, eða hreinlega að mestur
móðurinn sé úr vinstri uppreisnarseggjunum eftir
tiu ára baráttu. A siðasta flokksþingi fyrir tveim-
ur árum var svo heitt i kolunum, að sérhverjum
bænstöfum um einingu innan flokksins vegna
kosninga framundan hefði verið mætt með háði og
spotti.
Wolfgang Roth, sem sjálfur var meðal hávær-
ustu leiðtoga Jusos fyrir nokkrum árum, hefur
svarað þessari spurningu. „Það hefur engin
breyting orðið á Jusos-unum siðan — önnur en að
þeir eru orðnir tveim árum eldri.”
En jusosarnir á flokksþinginu 1973 voru lika
tveim árum eldri en á flokksþinginu þar áður, svo
að þetta svar varpar engu nýju ljósi á málið.
Menn leita sér hugsanlegrar skýringar i þvi, að
meðal yngstu kjósenda virðist gæta vaxandi
ihaldssemi. Þess telja menn sig finna helst merki
i háskólunum.Þaðerhjöðnuð sú ólga, sem Rauði-
Danni og eftirmenn hans vöktu upp á árunum.
Auk þess sjá menn auðkennin i breyttum klæða-
burði unga fólksins, þar sem hippatiskan er að
vikja, og I félagsllfinu og skemmtanallfinu þar
sem hegðanin hefur mjög breyst.
Annars mundi okkur hér á Islandi ekki þykja
sánnmæli, að kalla þá „unga” sósialista, sem
þjóðverjar kalla jusos. I Þýskalandi spannar það
menn allt að 35 ára gamla, og sumir leiðtogar
jusos-anna eru á fertugs- og fimmtugsaldri.
Hvort sem það eða eitthvað annað er ástæðan,
þá hefur vinstrignýrinn þagnað, og Schmidt
kanslari getur gengið til kosningabaráttunnar
viss um 100% fylgi flokksmanna að baki sér.
Schmidt hefur aldrei farið dult með, hversu hlá-
legir honum hafa fundist tilburðir jusos-anna, sem
hann kallar „geljguskeiðspólitik”. Þeir lita á
hann á móti sem hægrimann með svo smá-
borgaralegar hugmyndir, að honum sé ekki við-
bjargandi. — Samt hlaut hann 407 atkvæði eða
sama og Brandt, þegar kosið var i stjórnina 407 af
436 mögulegum er mjög gott, og feykileg aukning
á fylgi miðað við 268 atkvæði, sem Schmidt fékk
þar áður.
Þessi eining náði jafnvel til George Leber,
varnarmálaráðherrans, sem bakað hefur sér
óvinsældir vinstrimanná i þýskalandi fyrir tryggð
sina við Nato. Hann var endurkjörinn i fram-
kvæmdaráðið með sömu atkvæðatölu og siðast.
Greinilegt var bæði á kosningunni til embætta
og eins um „fjölskyldubibliuna”, eða stefnu-
skrána sem er að þykkt eins og meðal simaskrá,
að vinstri mennirnir höfðu i flestu orðið að slaka á
kröfum sinum. Þeir samþykktu jafnvel 85. grein
„fjölskyldubibliunnar”. Þar var sagt, að þrátt
fyrir efnahagsörðugleika, sem leitt hefðu til at-
vinnuleysis einnar milljóna manna, væru þetta
ekki réttu timarnir til þess að hrella einkafram-
takið. Samþykkt var að láta aukin rikisafskipti af
atvinnurekstri eða fjárfestingum biða betri tima.
Vinstrimennirnir kyngdu meira að segja klá-
súlu, þar sem tekið var fram, að forðast skyldi að
setja félaga i öfgasamtökum til embætta.