Vísir - 27.11.1975, Síða 4

4
Fimmtudagur 27. nóvember 1975. VISIR
Stefán islandi er ein-
hver ástsælasti söngvari
islendinga fyrr og síðar.
Björt tenórrödd hans er
hefur um áratugaskeið
verið kunn nær hverju
mannsbarni og sagnir af
frægðarför hans erlendis
sem hér á landi eru mörg-
um kunnar.
Nú er Stefán kominn
aftur til islands eftir
langa utivist.
Um þessar mundir eru
að koma út endurminn-
ingar Stefáns islandi sem
Indriði G. Þorsteinsson
rithöfundur hefur fært í
letur.
hægt að endurtaka svona hluti
nú orðið. Við verðum að athuga
að á árunum 1935 og 1940 var
skemmtanalif af allt öðrum
toga spunnið en nú gerist.
Þá voru vart nema tvö bió i
Reykjavik og fáir dansstaðir.
Nú eru alls staðar danshús og
allra handana tilfæringar. Þá
var heldur ekkert sjónvarp.
Þar fyrir utan er það margra
meining og min lika að áhugi
fyrir klassiskri músik sé að
minnka. Sumt af unga fólkinu
getur litið fyrir klassiska kon-
serta en vill heldur pop og jass.”
Er nægilega vel búið að is-
lenskum söngvurum?
„Það er ekkert búið að is-
lenskum söngvurum, enda er
ekki hægt. Við erum svo fá sem
búum á þessu landi.
Flestir þurfa að fara af landi
brott ef þeir ætla að lifa á söng-
listinni einni saman. Við vitum
um mörg dæmi um það.”
Listamannsins ævi
„Það er ekki tilfellið að ævi
þarf nám. Teknikin þarf að vera
i lagi.
Og það er ekki nóg að lista-
manninum finnist það ágætt
sem hann er að gera, áhorfand-
anum þarf að finnast það lika.
Ekki er nóg að hafa bara
góða rödd. Söngurinn þarf lika
að byggjast á þekkingu og æf-
ingu.
Margt fólk heldur að lif lista-
mannsins sé eilifur dans á rós-
um. En það á sér enga stoð i
raunveruleikanum. Það þarf
andlega og likamlega góða
heilsu til þess að vera lista-
maður. Það syngur enginn sjúk-
ur fugl.”
Hverjir veröa listamenn?
En er það náðargáfan eða æf-
ingin sem skapar meistarann?
„Hvað er sál? Ég veit ekki
hvað sá neisti heitir sem þið
kallið list. Ég vildi heyra þá
ræðu sem útlistaði það fyrir
mér.
#Það dugir ekki listamanni
aðsletta bara úr klaufunum'
„Þetta er ekki ævisaga. Þetta
er öllu heldur ágrip af ævi-
sögu,” segir Stefán Islandi, þeg-
ar við spyrjum hann um útkomu
bókar hans og Indriða.
„Ég segi aðeins undan og ofan
af þvi sem mig hefur hent á lifs-
leiðinni. Annað myndi ekki
þykja gjaldgeng vara. Ævisaga
er i rauninni þannig, að maður
stilkar aðeins á stóru.
i raun og veru er þetta verk
Indriða G. Þorsteinssonar. Þar
sem það er hann sem skrifar
bókina.”
Stefán tslandi dvaldist lengi
erlendis bæði við söngnám og
einnig við starf við óperur.
„Ég var hér um bil 40 ár
erlendis. Það er frá 1930 til 1966.
En ég hafði alltaf löngun til þess
að koma heim.
Flestir vita sem að þessari
kúnst hafa starfað að hér heima
er ekki lifibrauð fyrir atvinnu-
söngvara. Það gerði ég mér
ljóst, og þvi fór ég til útlanda.”
Slóst í höp meö farfugl-
unum
„Arin 1935-1940 dvaidist ég á
ttaliu. Þrjú ár var ég við nám,
en tvö ár starfaði ég i óperum á
ítaliu.
Þó ég tali um námið og starfið
sem aðgreindan hlut er það ekki
svo óskylt. Maður er alltaf að
læra.
Sumarið 1935 kom ég heim frá
ttaliu. Eftir það kom ég til ts-
lands á hverju sumri. Það má
segja að ég hafi slegist i hóp
með farfuglunum. Það sem olli
þvi að ég kom hingað á hverju
sumri var löngunin til þess að
sjá vini og kunningja, geta talaö
islenskuna og sjá landið.
Svo var ég lika óforskammað-
ur og hélt konserta. Eitt skipti
héltég 13 konserta i röð i Gamla
biói og alltaf við góða aðsókn.
Og þegar þessum 13 konsertum
lauk var ég búinn að syngja öll
þau lög og óperur sem ég kunni.
En þannig var aðsóknin mikil á
koserta i þá daga.”
Það væri ekki hægt aö
endurtaka svona hluti
Gæti það hugsast nú á timum
að haldnir væru 13 konsertar i
röð af sama manninum?
„Það er sama hversu góður
listamaður það væri, það er ekki
listamannsins sé auðveld. Þeir
sem gerast söngvarar þurfa að
hafa sterkan karakter og skap-
festu. Ég er alveg viss um það
að margir þeirra sem út i söng-
nám fara myndu hugsa sig um
tvisvar áður en þeir gera söng-
inn að ævistarfi sinu. Þeir sem
það vilja gera þurfa að fórna
öllu fyrir starfið.
Fólk- sem er að hlusta á
listamann má alls ekki gera sér
grein fyrir þvi að það veitist
honum erfitt sem hann er að
gera. Það gengur vel svo lengi
sem áhorfandinn tekur ekki
eftir þvi að þetta sé lista-
manninum erfitt.
Maður er ekki kominn á
vetlvang til þess að liða fyrir
það sem maður er að gera. En
til þess að geta gert hlutina vel
Það er náið samband milli
hugmyndar og útfærslu. Ef ein-
hver er maður til að gera hlut-
ina þannig úr garði að hann sé
ánægður þá finnst honum það
kúnst.
En engir tveir listamenn eru
eins. Það sem skapar túlkun
listamannsins gildi er að þeir
gera ekki verk sin alveg eins.
Það væri ekki gott ef allir
syngju eins!
Þó manneskja hafi fagra rödd
verður hún ekki á svipstundu
mikill listamaður. Það þarf svo
margt fleira að koma til. Það
kemur kannski úr hörðustu átt
frá mér að tala um sjálfsafneit-
un og sjálfsaga. En það verður
enginn óbarinn biskup. Það
dugir ekki listamanni að sletta
bara úr klaufunum.”
cTWenningarmál
HÓPSLYS
BÓKMENNTIR
Helgi Skúli
Kjartansson
skrifar
Michael Mactionald Mooney: IIINnEN-
BURG SLYSIÐ. llaukur Agústsson islenzk-
aði. Utg. Almenna bókafélagið.
t fyrra varð mönnum tiðrætt um hóp-
slysatizkuna sem þá var að ganga yfir i
kvikmyndaiðnaðinum. En það sem þar var
tizka, er rótgróin hefð i svonefndum frétta-
mennskubókmenntum, þ.e. sannsögulegum
frásögnum þar sem fréttamatiö er likt og
tiðkast i frásögnum blaða. Af islenzkum
bókamarkaði þekkjum við bezt sjóslysa-
sögur, innlendar sem erlendar. Hér er tekið
fyrir flugslys, reyndar hið sögufrægasta
fyrr og siðar, bruni þýzka risaloftskipsins
Ilindcnburg af völdum timasprengju árið
1937. Efnið hentar vel i bók af þessu tagi,
slysið sjálft hryllilegt i bezta lagi og að-
dragandi þess spennandi. Höfundur hefur
kynnt sér feikivel slysið sjálft og allan að-
dragandi þess, og er satt að segja ekki laust
við aö hann iþyngi frásögninni með óþarf-
lega flóknum og nákvæmum upplýsingum
um minni háttar þátttakendur i slysinu og
smáatriöum um gerðir þeirra dagana og
jafnvel vikurnará undan. Brennuvargurinn
sjálfur hverfur i persónugrúann, og hefur
hann þó eina hlutverkið sem kallar á heil-
lega persónusköpun.
Höfundur gerir góð skil pólitikinni i kring
um slysið, t.d. þvi að ekki mátti ljóstra upp
um rétta orsök þess. Hann veitir lika þakk-
arverða yfirsýn yfir alla sögu loftskipanna
(og að nokkru leyti flugvélanna lika).
Stilsmáta Mooneys er siður ástæða til að
hrósa, talsvert um tilgerðarlegan búning
einfaldrar hugsunar („Járnagi tækniþró-
unarinnar lá i þessu: Væri ekkert gagn að
hlutnum i striði, þá hafði hlutaðeigandi þró-
un tækninnar ekkert gildi. Frá upphafi
vega hafði þetta ætið verið svo.”), óhóflega
oft reynt að sjá atburðina gegnum hugskot
persóna sem valdar eru af handahófi, og
lopinn á stundum teygður.
Þetta eru reyndar ekki einkalestir
höfundar, heldur einkenni þeirrar hefðar
sem hann skrifar i. Þvilikur still er islenzk-
unni óeiginlegur og þvi afar vandþýddur.
Haukur Ágústsson hefur ekki brugðizt nóg-
samlega við þeim vanda, þýðirof nákvæm-
lega i stað þess að leita eðlilegs islenzks
orðalags. sbr. dæmið hér á undan. Hann
gerir sig lika sekan um tæknilegar yfirsjón-
ir (svo sem að nota enskar myndir klass-
Michael
Macdonald Mooney
Hindenburgslysiö
iskra nafna og þýzkra örnefna) og jafnvel
um málvillur sem flotið hafa gegnum próf-
arkir i fylgd með prentvillum, ieturvillum
og öðru sliku.
Allt um það sýnir texti Hauks á köflum að
hann getur betur, og i heild er bókin þokka-
legur afþreyingarlestur og ekki ófróðleg.