Vísir - 02.12.1975, Blaðsíða 5

VISIR Þriðjudagur 2. desember 1975.
5
Fró
presti til
lög-
skilnaðar
ráðuneytinu, þá fáum Við öll
lögskilnaðarmál til meðferðar'’,-
sagði Ólög i upphafi samtals,
sem Visir átti við hana. ,,Einnig
fáum við til meðferðar leyfis-
beiðnir um skilnað að borði og
sæng ef ágreiningur er um
eignaskipti eða forræði á börn-
um”.
Aðilar koma ekki til fundar i
ráðuneytinu en unnið er á
grundvelli þeirra gagna, sem
fyrir liggja og send eru frá við-
komandi héraðsdómara, i
Reykjavík borga-rdómara.
Kröfur aðila koma þar fram og
eru teknar til athugunar og úr-
skurðar hjá ráðuneytinu.
Forræði barna.
Varðandi forræði barna, þá er
sá þáttur sendur til Barna-
verndarnefndar hér, ef báðir
aðilar eru búsettir i Reykjavik,
til umsagnar, annars viðkom-
andi barnaverndarnefndum.
Ekki er þó sú umsögn bindandi
fyrir ráðuneytið, en þó reynt að
úrskurða á grundvelli hennar.
Náist ekki sameining um-
legast er að samkomulag sé um
umgengnisréttinn, enda eftir
þvi leitað til þrautar. Standi
hins vegar það foreldri, sem
með foreldravald fer, þvert
gegn rétti hins, þá geturþaðleit-
að aðstoðar fógeta. Getur fógeti
beitt dagsektum ef fortölur
nægja ekki.
Ekki hefur þó enn til þess
komið hér á landi.
Rétt er að geta þess, að hér er
aðein um skilgetin börn að
ræða.
Hvaða áhrif hefur
hjónaskilnaður
á börn?
Til þess að svara þessari
spurningu fékk Visir Ellen
Júliusdóttur, félagsráðgjafa hjá
Félagsstofnun Reykjavikur-
borgar.
,,H jónaskilnaður hefur
undantekningarlaust mikil til-
finningaáföll i för með sér”,
sagði Ellen. „Ósamkomulag á
heimili bitnar á allri fjölskyld-
unni, ekki hvað sist á börnunum
og/eða unglingunum, sem
skynja meira af þvi, sem fram
Hvaða meðferð fá hjóna-
skilnaðarmál í kerfinu?
1 nútima þjóöfélagi þykir það
ekkert tiltökumál að skilja,
jafnvel sjálfsagt og eðlilegt ef
fólk cr ekki fyllilcga ánægt i
hjónabandinu. Fljótaskriftin er
orðin nærfellt jafnmikil og að
stofna til hjónabandsins. Ef
upp koma vandamál eða mis-
sætti milli hjóna virðist oft
fyrsta og eina úrræðið bara að
skilja — orsakanna leitað eftir
á.
Þótt löggjöf varðandi þessi
mál hafi verið rýmkuð frá þvi
sem áður var, er þó enn nokkuð i
það, að fólk geti bara gengið inn
til dómara, óskað skilnaðar og
gengið út laust og liðugt.
Hér á eftir verður leitast við i
stuttu máli að skýra hverja boð-
leið þessi mál verða að fara, allt
frá þvi er beiðni um skilnað
kemur fram og til þess er leyfi
er veitt. t þvi tilefni leitaði Visir
til þeirra aðila, er um þessi mál
fjalla og spurði hvaða með-
höndlun þessi mál fengju ef lögð
væri fram beiðni um skilnað.
Séra Frank M.
Halldórsson,
sóknarprestur
viö Neskirkju:
„Hlutverk presta er að leita
sátta með hjónum, sem æskja
skilnaðar”, sagði sr. Frank. ,,Ef
sáttatilraunin reynist árangurs-
laus, þá gefa þeir út vottorð til
borgardómara, um árangurs-
lausa sáttatilraun”.
Annars sagði sr. Frank að all-
ur gangur væri á þessu. t sum-
um tilfellum væri ekki um neinn
grundvöll til áframhaldandi
sambúðar að ræða og sáttatil-
raun þvi útilokuð. t öðrum til-
fellum væri ágreiningur hvorki
svo djúpstæður né mikill að
sáttum mætti ná.
Þarna er komið að kjarna
málsins, presturinn reynir að
Séra Frank M. Halldórsson
athuga hvort grundvöllur sé
fyrir áframhaldandi sambúð.
Áframhald tilrauna til sátta er
svo háð úrslitum þessara athug-
ana.
Hvort hjón koma bæði í einu
fyrir prestinn, fer eftir atvikum.
Oft treystast þau ekki til að
koma bæði i einu til hans og
ræða sin vandamál. Ef annað er
statt eða býr úti á landi, þá
sagði sr. Frank að haft væri
samband við viðkomandi prest,
en reynt er að hafa samband við
bæði hjónin. Sé annað hjóna er-
lendis fer eftir atvikum hvort til
þess næst.
Björn Ingvarsson,
yfirborgardómari:
,,Til okkar koma allar beiðnir
um skilnað að borði og sæng”,
sagði Björn. ,,Ef fyrir liggur
vottorð prests eða forstöðu-
manns trúfélaga um árangurs-
Björn Ingvarsson, yfirborgar-
dómari.
lausa sáttatilraun, fólk er sam-
mála um búskipti og skilnaðar-
kjör og forræði með börnum, ef
einhver eru, þá er þeim veitt
leyfi til skilnaðar að borði og
sæng. Ekki má heldur gleyma
að samkomulag verður að vera
um umgengnisrétt þess for-
eldris við barn sitt, sem ekki fær
forræði þess.
Ef ekki næst samkomulag um
þessi atriði er málið sent dóms-
málaráðuneytinu til ákvörðun,
ar”.
Til embættisins leitar fólk oft
til að afla sér upplýsinga um
þessi mál. Mjög oft er spurt um
lifeyri og meðlagsgreiðslur.
Lifeyririnn er engin ákveðin
upphæð en fer eftir efnahag og
persónulegum högum aðila,
-eignum, t'ekjum og tekjumögu-
leikum — möguleikum á vinnu-
markaði. Meðlagseyrir er aftur
á móti greiðsla, sem sá aðili
greiðir með börnum sinum, sem
ekki fær forræði þeirra.
Rétt er að taka það fram að
þetta eru peningar, sem renna
eiga til barnanna — eru þeirra
einna.
Algengast erað konan fái for-
ræði fyrir börnunum, þótt ann-
ars séu mörg dæmi, en þetta er
eins og annað fyrst og fremst
samkomulagsatriði og æskileg-
ast að fullt samkomulag sé með
aðilum og þvi ráðið á þann veg.
Meðlagseyrir greiðist sem
kunnugt er til fullnáðs 17 ára
aldurs.
Sú fjárupphæð, sem oftast er
samið um er svonefndur meðal-
meðlagseyrir, þ.e. sú fjárhæð,
sem Tryggingarstofnun rikisins
greiðir, eða kr. 8256,- i dag á
mánuði. Um hærri fjárhæðir er
þó oft samið.
Mjög æskilegt er að eigna-
skiptum sé lokið þegar aðilar
koma fyrir dómara og að einnig
sé samkomulag um þau atriði
önnur, sem talin hafa verið hér
að framan. Þetta er siðan bókað
i „hjónaskilnaðarbók” og
skilnaðarleyfi gefið út á þeim
grundvelli.
Ef lögfræðingur fer með mál
aðila þá er mjög algengt að lif-
eyririnn er tekinn inn i myndina
við eignáskipti.
Fer í vöxt að tólk
krefjist beint
lögskilnaöar
Löggjöf um þetta efni gerir
ráð fyrir að krefjast megi lög-
skilnaðar beint að nánar til-
greindum skilyrðum fullnægð-
um. Meðal þessara skilyrða er
hjúskaparbrot eða að annar
aðila eða báðir fara að búa með
einhverjum öðrum. Sagði Björn
það fara i vöxt að fólk krefðist
lögskilnaðar á þessum forsend-
um. Annað hjóna tæki þá á sig
að viðurkenna hjúskaparbrot.
Fjöldi leyfisbréfa við borgar-
dómaraembættið eru nokkuð
mörg á ári, en fjölgun ekki mikil
frá ári til árs. Á árinu 1973 voru
leyfisbréf til skilnaðar að borði
og sæng 175, 1974 voru þau 198,
og um siðustu helgi voru þau
orðin 179 talsins.
Skilnaðarmál alls á árinu 1973
voru 526, en 1974, 550 talsins. 1 ár
er liklegt að um svipaða tölu
verði að r-æða.
Eins og áður segir, er málið
sent til dómsmálaráðuneytisins
ef samkomulag næst ekki um
skilnaðarkjör.
ólöf Pétursdóttir,
fulltrúi hjá dóms-
málaráðuneytinu:
,,Eins og það horfir við frá
sagnaraðila, þá er málið sent til
Barnaverndarráðs.
Við ákvörðun um, hvort for-
eldra fær forræði barna sinna,
eru metnar allar aðstæður for-
eldra, fjárhags- og félagslegar.
öryggi barnsins situr i fyrir-
rúmi.
Eignaskipti
Ekki er hægt að veita leyfi til
skilnaðar að borði og sæng né
lögskilnaðar, nema samkomu-
lag um eignaskipti liggi fyrir.
Ef ágreiningur er um skiptin, er
aðilum ritaðbréf og þeim bent á
að ganga frá þeim málum. Eftir
atvikum skipta þá aðilar sjálfir
eða búinu er visað til opinberra
skipta. Vottorð skiptaráðanda
er þá lagt til grundvallar.
Dómsmálaráðuneytið fjallar
þvi ekki um eignaskiptin né
heldur veitir lögfræðilega að-
stoð vegna þeirra.
Ólöf Pétursdóttir, fulltriii.
Breyttar aöstæður —
breyting á forræöi
Breyttar aðstæður geta verið
grundvöllur beiðni um
breytingu á forræði barna. Slik
beiðni er þá send dómsmála-
ráðuneytinu, sem úrskurðar á
sama hátt og áður. Málið fær
sömu efnismeðferð og lýst hefur
verið hér að framan.
Umgengnisréttur
Lögákveðinn rétt til um-
gengni við barn sitt á það for-
eldri, sem ekki fær forræði þess.
Réttara væri þó að segja, að
barnið ætti rétt til umgengni við
báða foreldra sina jafnt. Sam-
komulag foreldra um það atriði
er lagt til grundvallar, nema i
bága fari við þarfir barnsins, að
fenginni umsögn barna-
verndarnefndar.
ölium má ljóst vera, að æski-
fer en foreldrarnir gera sér yfir-
leitt grein fyrir.
Ömótað barnið/unglingurinn
eru algjörlega háð þvi umhverfi
sem þau vaxa upp i. öryggistil-
finning og þroski barnsins —
undirstaða velfarnaðar þess —
er háð samskiptunum við for-
eldrana. Að svipta barnið/ung-
linginn rétti sinum til að vaxa
upp i eðlilegu fjölskyldulifi er
það alvarlegasta áfall sem fyrir
barnið/unglinginn getur komið.
Aldur barnsins ræður að visu
miklu um áhrif skilnaðarins á
það... I tilvikum þar sem hjóna-
skilnaður er óumflýjanlegur
þarf að búa barnið/unglinginn
undir skilnaðinn. Koma má i
veg fyrir margan vandann með
þvi að barnið/unglingurinn fái
að umgangast báða foreldrana
á sem eðlilegastan hátt.
I kjölfar hjónaskilnaðar —
sambúðaslita fylgja einnig oft
margskonar félagslegir- og
fjárhagslegir erfiðleikar. Það
foreldri sem fær forræði barns-
ins/unglingsins verður nú eitt
að meira eða minna leyti að
sinna öllum þörfum barnsins.
Að veita barni/unglingi tilfinn-
ingalegt — félagslegt og fjár-
hagslegt öryggi er ekki auðvelt
verkefni fyrir einn aðila. Hjóna-
skilnaður er þar af leiðandi allt-
af neyðarúrræði. Fullorðna
fólkið skilur — og giftir sig.
Börnin/unglingarnir fylgja
með, meira eða minna af fúsum
og frjálsum vilja. Það er þvi
mjög mikilvægt að börnun-
um/unglingunum verði hjálpað
til þess að finna að þau eigi hlut-
deild i lifi beggja kynforeldra
sinna. Það þarf einnig að hjálpa
þeim til þess að samlagast nýrri
fjöldkyldumynd. Þetta krefst
bæði tima og þolinmæði. Fyrir-
byggja má mörg vandamál ef
foreldrunum er ljóst mikilvægi
eðlilegra tjáskipta.” — VS.
Ellen Júifusdóttir, félagsráð-
gjafi.