Vísir - 02.12.1975, Side 9

„Skapheitur listamaður
með ókveðnar skoðanir"
gleggsta og skemmtilegasta
heimild um þennan tima, sögu
hans og mannlifsblæ. Hvergi
koma sögupersónur liðins tima
jafn hispurslaust til dyra sem i
bréfum slnum.
Asamt Jóni Sigurðssyni og
Matthiasi Jochumssyni er
Stephan G. Stephansson sá bréf
ritari á islenzka' tungu sem
mestur gaumur hefur verið
gefinn, og er það mjög að
verðleikum. Varðveitt bréf
hans komu út i heild fyrir um 30
árum. Nú hefur Finnbogi Guð-
mundsson, sem að undanförnu
hefur staðið fyrir útgáfu
margra vinsælla bréfasafna,
bætt við úrvali af bréfum til
Stephans, þremur bindum og
hið siðasta nýkomið út.
Að nokkru hefur þessi útgáfa
gildi sitt sem uppfylling með
bréfum Stephans sjálfs, og for-
máli útgefanda hjálpar lesanda
að tengja bréfasöfnin. (Raunar
má ætla að bréfaútgáfur verði
læsilegastar með þeim hætti að
birta saman bréfaskipti frá
beggja hálfu, svo sem bréf
Valtýs Guðmundssonar og
Björns Jónssonar vorugefinúti
fyrra) En einnig má lesa þetta
safn eitt sér og hafa gaman af.
Þetta bindi geymir mest bréf
frá þvi um 1920, frá efri árum
Stephans og lokaskeiði sendi-
bréfaaldar. Mest er birt af
bréfum Jóns Jónssonar frá
Sleðbrjót (sem var þingmaður
um skeið fyrir aldamótin og
flutti roskinn til Kanda, þaðan
sem hann skrifar Stephani) og
Baldurs Sveinssonar ritstjóra
(sem kynntist Stephani vegna
blaðamennsku sinnar i
Winnipeg en skrifar honum
mest frá tslandi) Bréf þeirra
beggja eru á köflum fróðlegar
hugleiðingar um islenzk mál-
efni, bókmenntir og stjórnmál,
Finnbogi Guðmundsson.
og frá ymsu segja þeir af eigin
raun sem hefur sjálfstætt
heimildargildi. E.t.v. hefur út
gefandi valið óþarflega mikið
um barnamissi Baldursog slika
einkahagi, en það er smekksatr-
iði.
Allmikið er úr bréfum Gutt-
orms J. Guttormssonar,
vestur-islensks Ijóðaskálds, og
er hann skemmtilega sprett
harður bréfritari er reytir af
sér hugarflugið.Sigfús Blöndal
(orðabókarhöfundur) skrifar
frá Kaupmannahöfn einkar
semfelld og vel gerð bréf og
segir mjög fróðlega frá hugðar-
efnum sinum og skoðunum á
einu og öðru, hann er ekki svo
nákominn Stephani aðlesandinn
sé að ryðjastinn i neitt einkalif.
Enn fremur skrifar vestur-is-
lenska skáldkonan Jakobina
Johnson af opnum hug og aðdá-
un á skáldjöfrinum, grannkona
Stephans Sigriður G. Brands-
son, og heiman frá tslandi þau
Theodóra Thoroddsen,
Guðmundur Finnbogason og
Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari.
Útgáfan virðist vel úr garði
gerð og snyrtilega, og henni
fylgja mjög gagnlegar
skýringar, sem þó er haldið
Rut Ingólfsdóttir:
Tónn hennar er fal-
legur, leikur hennar
er kúltiveraður og
músíkkalskur
Bréf til Stephans G.
STEPHANSSONAR Úrval III.
bindi. Finnbogi Guðmundsson
annaðist útgáfuna.
(Jtg. Menningars jóður og
Þjóövinafélag.
Gullöld sendibréfanna var
siðari hluti 19. aldar eða rúm-
lega það, hún hófst með batn-
andi póstsamgöngum, en hneig
fyrir blöðum, sima og ys nýs
tima. Sendibrefin, þau sem enn
eru varðveitt, eru einhver
Stephan G. Stephansson.
innan þröngra marka, getið
æviatriða bréfritara, skýrð er-
lend orð og raktar tilvitnanir til
ljóða og bóka. Auðvitað kemur
fyrir i bréfunum ótalmargt sem
ókunnugur lesandi áttar sig
ekki fyliiléga á, en Utgefanda er
kannski ekki láandi þótt hann
skýri fæst af sliku, það er botn-
laust verkefni.
Bókmenntir
Helgi Skúli
Kjartansson
skrifar
Bodhan Wodiczko:
Samband hans við
Sinfóníuhljómsveit-
ina er eins gott og
verða mó milli hljóm-
sveitar og hljóm-
sveitarstjóra
vel samstilltir, svo og strengirn-
ir sem að visu eru of fáliðaðir
fyrir ver^ sem þetta. En það
kom ekki að sök, fremur en
smávægilegir hnökrar. Heildar-
áhrifin voru mjög eftirminnileg.
Aö minu mati er þetta besta
uppfærsla hljómsveitarinnar i
langan tima, ægifögur tónlist og
glæsilega leikin.
Allir tónlistarunnendur hljóta
að vona að Sinfóniuhljómsveitin
haldi sambandi við Wodiczko i
framtiðinni.
Atli lleimir Sveinsson.
frábær fagmaður um allt er lýt-
ur að hljómsveitarstjórn og
hljómsveitarrekstri, er hann
fyrst og fremst uppalandi og
kennari, bæði fyrir hljómsveit
og áheyrendur. Eins og kunnugt
er átti hann mestan þátt i þeim
prýðilega árangri sem náðist
með uppfærslunni á Carmen,
sem nú gengur i Þjóðleikhúsinu.
Þessir tónleikar sýndu og sönn-
uðu að samband hans við
Sinfóniuhljómsveitina er eins
gott og verða má milli hljóm-
sveitar og hljómsveitarstjóra.
Efnisskráin skiptist mjög i tvo
horn. Annars vegar var léttvæg
músik, stykkin eftir Moniuszko
og Bruch og hins vegar mögnuð
sinfónia eftir Sjostakóvits. Mik-
ill misskilningur er að halda að
tómir snillingar hafi verið uppi
á fyrri öldum, og enn verri sá
misskilningur að engin góð tón-
list sé samin á vorum dögum.
Sannleikurinn er sá, að á öllum
timum er samið litið af góðri
músik og mikið af léttvægum
hlutum.
Moniuszko kann að hafa ein-
hverja þýðingu fyrir cólverja,
en i okkar eyrum er forleikur
hans viðburðasnautt verk.
Hreinn og þekkilegur leikur
hljómsveitarinnar, og örugg
stjórn Wodiczkos nægði ekki
til að bjarga þessu verki.
Gleymskan hefur liknað sér yfir
flest verk Max Bruchs. Þó heyr-
músikkalskur. Hún er enginn
virtúós, þrátt fyrir góða tækni.
Hröð hiaup og galdrakúnstir
fingrafimi eru nokkuð þung-
lamaleg i hennar höndum. Aftur
á móti er ,,kantilenan” hennar
sterka hlið, eins og sjá mátti i
þriðja þætti fantasiunnar, sem
hún lék ákaflega fallega.
En eftir hlé færðist heldur en
ekki fjör i leikinn og ,,bandið
byrjaði að sánda”. Þessi 10.
sinfónia Sjostakóvits er eitt
besta verk sem ég hef heyrt eft-
ir hann. Sjostakóvits dó i ágúst
s.l.. Samdi hann aragrúa
tónsmiða, sem ég held að hafi
verið allmisjafnar að gæðum
eins og titt er hjá afkastamönn-
um. Þetta er þrælerfitt verk og
prófsteinninn á getu hljómsveit-
arinnar. Wodiczko stjórnaði af
mikilli festu, og hver hreyfing
hans virtist nákvæmlega yfir-
veguð. Hann lagði mikla
áherslu á snöggar andstæður i
hraða og styrkleika og náði
fram þeirri magnþrungnu,
dramatisku spennu sem höfund-
ur byggir verk sitt á. Og hljóm-
sveitin stóð sig með mikilli
prýði, lék af nákvæmni og
innlifun. Einleikshlutar voru oft
írábærlega leiknir, t.d. tvileikur
klarinettanna i 1. þætti,
hornsólóar i 3. þætti og
unisónóstaður blásaranna i upp-
hafi 2. þáttar, svo aðeinsnokkuð
sé nefnt. Lúðrarnir voru mjög
Sinfóniuhljómsveit tslands
5. tonleikar — 27. nóvember.
Efnisskrá:
Moniuszko: Ævintýri, forleikur
Bruch: Skosk fantasia
Sjostakóvits: Sinfónia nr. 10 I e-
moll op. 93.
Einleikari: Rut Ingólfsdóttir
Stjórnandi: Bohdan Wodiczko
Af þeim erlendu gestum, sem
hér hafa dvalist lengri eða
skemmri tima og unnið að þvi
að koma Sinfóniuhljómsveitinni
til nokkurs þroska, er skerfur
Wodiczkos drýgstur. Hann hef-
ur margoft komið hingað til
lands, og þau ár sem hann
dvaldi hér samfleytt voru
stöðugur framfaratimi hjá
hljómsveitinni. Wodiczko er
skapheitur listamaður með
mjög ákveðnar og persónulegar
skoðanir. Og fyrir utan að vera
ist fiðlukonsert hans töluvert
oft, og ber höfundinum þau vitni
að hann hafi verið smástirni á
rómantiska himinum. Það er^
ekkert skoskt við Skosku fanta-*
siuna, þó að Bruch hafi moðað
þar úr skoskum lögum, á frem-
ur langdreginn hátt. Rut
Ingólfsdóttir er góður fiðluleik-
ari og ætti skilið verðugra verk-
efni. Tónn hennar er fallegur,
leikur hennar kúltiveraður og
TÓNLIST
Atli Heimir
Sveinsson
skrifar
VISIR Þriðjudagur 2. desember 1975.
cTVIenningarmál
Að lesa annarra manna bréf