Vísir - 10.12.1975, Blaðsíða 10

10
MALALOK
Miövikudagur 10. desember 1975.
vís
LLi
L'.MSJÓN: JÓN STEINAR GUNN'LAJJGSSON
FINNL’R TORFI STEFÁNSSON
Yfir 6000 mól þingfest
í Reykjavík 6 þessu óri
fjölda dómsmála hjá
sama embætti sl. ár.
Ekki skal fullyrt um að
hve miklu leyti versn-
andi efnahagur manna
endurspeglast i neðan-
greindum tölum, þótt
hitt megi vera ljóst, að
nokkur áhrif til fjölg-
unar dómsmálanna
hefur hann haft. En
fleira kann þar til að
koma.
Auk þess að skoða
fjölda dómsmála hjá
borgardómi Reykja-
vikur mun ég i þessum
dálki ræða litillega
þýðingu þess, að menn
mæti á dómþingum
þeim, sem þeim er
stefnt til að mæta á.
Þingfestingar
A bæjarþingi Reykjavikur
höfðu um sl. mánaðarmót verið
þingfest 5780 mál frá ársbyrjun.
Á öllu árinu 1974 voru á hinn
bóginn þingfest 5137 mál alls.
Rétt er að gera stuttlega grein
fyrir,hvað það merkir að mál er
„þingfest”. Vilji maður (stefn-
andi) höfða mál á hendur öðriím
manni skrifar hann svokallaða
stefnu, þar sem hann lýsir i
meginatriðum kröfum sinum og
tekur fram, að hann stefni að
gagnaðilanum (stefnda) til að
mæta á dómþingi á fyrirfram á-
kveðnum stað og tima. Stefnuna
færhann stefnuvottumi hendur.
Þeir birta siðan stefnda stefn-
una með þvi að fara á heimili
hans eða vinnustað, afhenda
honum afrit af henni og árita
frumritiðum að birting hafi far-
ið fram. Stefnuvottarnir fá sið-
an stefnanda frumritið i hendur
á ný, sem leggur það fram á þvi
dómþingi, sem áður hafði verið
ákveðið. Viö framlagningu
stefnu i dóm telst mál þingfest.
Venjulega leggur stefnandi þá
einnig fram þau skjöl önnur,
sem hann byggir kröfur sinar á.
Fjöldi þingfestinga á ári
hverju segir þvi til um hve mörg
dómsmál hefja göngu sina hjá
viðkomandi dómstól. Að ofan-
greindum fjölda þingfestinga
má ráða, að heildarfjöldi þeirra
á bæjarþingi Reykjavikur muni
fara vel upp fyrir 6000 mál á
þessu ári. Það verður þvi um
verulega aukningu að ræða frá
árinu 1974, en þá voru þingfest
5137 mál, eins og áður sagði.
Örlög
mólanna
Framhald einkamála, eftir að
þau hafa verið þingfest, getur
verið með ýmsum hætti. 1 fyrsta
lagi greinum við á milli munn-
lega fluttra mála annars vegar
og skriflega fluttra hins vegar.
Skriflega eru öll þau mál flutt,
þar sem ekki er sótt dómþing af
hálfu stefnda, en munnlega eru
þau mál flutt, þar sem stefndi
lætur sækja dómþing og heldur
uppi vörnum við dómkröfum
stefnanda. Fram til siðustu
mánaðarmóta hafði verið tekin
ákvörðun um munnlegan flutn-
ing 362 mála hjá bæjarþingi
Rvikur á þessu ári. 1 annan stað
má greina á milli mála eftir þvi,
hvort dómur er lagður á kröfur,
sem er langalgengast, hvort
málum lýkur með sátt milli
aðilanna eða hvort málin eru
hafin, en i þvi felst, að mál er
fellt niður af hálfu stefnanda.
Fram til 1. des. sl. höfðu sam-
tals 3812 skriflega flutt mál ver-
ið dæmd á bæjarþingi Reykja-
vikur á þessu ári. Munnlega
flutt mál voru 364 á sama tima.
Samsvarandi tölur fyrir allt ár-
ið i fyrra voru 3694 skriflega
flutt mál og 355 munnlega flutt.
Það er þvi fyrirsjáanlegt, að um
töluverða fjölgun mála verður
að ræða á milli ára, þar sem
fjöldinn er þegar orðinn meiri
en allt árið i fyrra. Ljóst er á
hinn bóginn, að málafjöldinn
mun ekki verða sá sami og hann
var á „erfiðleikaárunum ”
1967—1969, en þá var fjöldi af-
greiddra mála á bæjarþingi
Reykjavikur aíls um eða
yfir 6000 mál á ári.
Þýðing þess
að mœta ó
dómþingi
Við athugun á ofangreindum
tölum vekur þegar athygli, að
skriflega flutt mál eru márgfalt
fleiri en munnlega flutt. Þetta
segir okkur, að mun sjaldgæf-
ara er að menn mæti, sé þeim
stefnt, en að þeir mæti ekki. Oft
er ástæðan fyrir þvi, að menn
mæta ekki, sú, að þeir hafa ekki
neitt við réttmæti kröfu að at-
huga. Ástæðan fýrir þvi að þeir
hafa ekki greitt kröfu kann t.d.
að hafa verið féleysi þeirra.
Þegar svo er, að menn viður-
kenna fyrirvaralaust greiðslu-
skyldu sfna, má segja að litil á-
stæða sé fyrir þá að ómaka sig
við að mæta á dómþingi þvi,
sem þeim er stefnt til. Hafi
menn á hinn bóginn eitthvað við
réttmæti kröfu að athuga, er
þeim nauðsynlegt að mæta, eða
fá starfandi lögmann til að
mæta fyrir sig, til að koma sjón-
armiðum sinum að. Meginregl-
an er sem sagt sú, að málatil-
búnaður stefnanda er lagður til
grundvallar dómi, þegar stéfn-
andi mætir ekki. í þessu sam-
bandi er rétt að leggja áherslu
á, að með uppkvaðningu dóms
hafa verið lagðar endanlegar
lyktir á það sakarefni sem um
er dæmt. Láti menn þvi farast
fyrir að gæta hagsmuna sinna
við meðferð málsins, hafa þeir
glatað möguleikanum á, að
koma sjónarmiðum sinum um
réttmæti krafna á framfæri.
Þá skal einnig bent á, að við
meðferð dómsmála rikir algjört
jafnræði meðaðilum. Þar nýtur
stefnandi máls engra forrétt-
inda. Af framangreindum á-
stæðum ber þvi að brýna menn
á þvi að mæta og taka til varna,
þegar þeir hafa við réttmæti
kröfugerðar að athuga. Allir
starfandi lögmenn þekkja þá
aðstöðu vel, að skúldari dóms-
kröfu sem ekki sinnti stefnu,
setur fram mótmæli við rétt-
mæti kröfu, þegar komið er til
hans til áð ganga að eignum
hans tíl fullnustu kröfunnar
(fjárnám). Slik mótmæli eru
haldlaus. Viðkomandi hefur
verið gefinn kostur á að setja
fram sjónarmið sin um kröfu
fyrir dómi, þar sem slik mót-
mæli fá hlutlæga meðferð. Hafi
hann ekki gert það, hefur hann
orðið fyrir réttarspjöllum, þ.e.
hans viðhorf komast ekki lengur
að i málinu.
Jón Steinar Gunnlaugsson
hdl.
Mörgum kann að
leika forvitni á að vita,
hvaða áhrif versnandi
efnahagsástand þjóð-
arinnar og einstakling-
anna hefur á fjölda
dómsmála. í dálkinum
i dag skulum við lita á
fjölda mála, sem til
meðferðar hafa verið
hjá borgardómi
Reykjavikur á þessu
ári fram til siðustu
mánaðarmóta og bera
þessar tölur saman við
cTVLenningarmál
Samviskusamur stjórnandi
Sinfóniuhljómsveit íslands
6. tónleikar 4. descmber.
Efnisskrá:
Beethoven: Egmontforleikur
Bcethoven: Pianókonsert nr. 4 i
G-dúr
Brahms: Sinfónia nr. 1
Einleikari: Kadu Lupu
Stjórnandi: Vlaciimir Ashkc-
nazy
Ashkenazy er mjög reyndur
og flinkur tónlistarmaður. Hann
er sérstaklega samviskusamur
stjórnandi, og það er gaman að
sjá og heyra hann stjórna. Sin-
fóniuhljómsveitinni fellur lika
auðsjáanlega vel að vinna með
honum. Ashkenazy veit hvað
hann vill, en ég er ekki alltaf
viss um að honum takist að fá
það fram sem hann óskar sér.
Það er mjög virðingarvert af
Ashkenazy að fást dálitið við
hljómsveitarstjórn, það getur
aðeins vikkað sjóndeildarhring
hans, og komið honum að góðu
liði sem pianóleikara. En þó
Ashkenazy sleppi oft prýðilega
frá hlutunum sem hljómsveitar-
stjóri er samt ólikt meira
upplifelsi að hlýða á pianóleik
hans.
Það væri synd að segja að
efnisskráin væri frumleg. Ég
held að enginn forleikur hafi
verið leikinn jafnoft og Egmont-
forleikurinn enginn einleiks-
konsert heyrst hér jafnoft og 4.
pianókonsert Beethovens. Og
það má mikið vera ef 1. sinfonia
Brahms eriekki nálægt metinu
lika. Hljómsveitin flutti þessi
verk vel, enda ætti hún að gjÖB-
þekkja þau. Ashkenazy gerði
sitt til að fá fra'm spennu og fjör.
Einleikarinn i pianókonsert
Beethovens var ungur snillingur
Radu Lupu. Hann lék af ein-
stakri snilld tækni hans var full-
komin, leikur hans blæbrigða-
rikur með afbrigðum og einkar
músikkalskur. Ashkenazy
fylgdi eftir ef mikilli prýði og
dró fram hina kammermúsikk-
ölsku drætti konsertsins. Þetta
var eftirminnileg uppfærsla.
Atli Heimir Sveinsson.