Vísir - 15.12.1975, Blaðsíða 8

8
Mánudagur 15. desember 1975. VISIR
VÍSIR
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjórifrétta: Arni Gunnarsson
Fréttastjór>erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Slðumúla 14. simi 86611. 7 llnur
Askriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
t Iausasöi;u 40 kr. eintakið. Blaðaprent Ijf.
Að þjóna hugsjóninni
og lúta lögmálinu,
en ekki valdboði
„Visir er að þreifa fyrir sér, hvort tiltækilegt sé
að stofna hér dagblað. Dagblaðið ætti aðallega að
vera sanngjarnt fréttablað, en laust við að taka þátt
i deilumálum.” Með þessum orðum ávarpaði Visir
til dagblaðs i Reykjavik lesendur sina, þegar hann
kom fyrst tii sölu á götum Reykjavikur 14. desem-
ber 1910.
1 sögu dagblaðs eru 65 ár langur timi. Visir hefur
alla tið verið i hringiðu islenskra þjóðmála, en þó
fyrst og fremst verið liflegt og sanngjarnt frétta-
blað eins og að var stefnt i upphafi. Það var ekki að-
eins tiltækilegt að stofna dagblað i Reykjavik 1910,
heldur varð það visir að öðru meira.
Gömlum og rótgrónum stofnunum hættir oft á tið-
um til að staðna. Það hefur hins vegar alltaf verið
mark og mið þeirra, sem unnið hafa að útgáfu Visis
að færa lesendum ferskt og hressilegt blað. Þannig
er Visir alltaf siungur, þó að hann sé kominn vel til
ára sinna.
Visir hefur um nokkurt árabil verið næst stærsta
blað landsins og er enn. Að undanförnu hefur verið
lagt mikið kapp á að gera blaðið betur úr garði en
áður var i þvi skyni að færa lesendum siungt blað.
Efni blaðsins hefur verið aukið og bætt til mikilla
muna. Þessar umbætur hafa borið rikulegan ávöxt,
enda fer lesendahópur Visis vaxandi.
í tengslum við afmæli blaðsins og i beinu fram-
haldi af umbótastarfi siðustu mánaða hefur útlit
blaðsins i dag fengið nýjan svip, þó að engu hafi
verið breytt i grundvallaratriðum. Þetta er aðeins
einn þáttur i þvi að gefa á degi hverjum út ferskt og
siungt fréttablað. Þvi hlutverki verður Visir trúr.
Visir hefur ekki einvörðungu verið fréttablað,
hann hefur i gegnum tiðina gegnt veigamiklu hlut-
verki i islenskri þjóðmálaumræðu. Blaðið er ekki
bundið i fjötra stjórnmálaflokka eða hagsmuna-
samtaka, en Visir er óhræddur við að fylgja fram
einarðlega grundvallarhugmyndum frjálshyggju
og borgaralegs lýðræðis. í þeim efnum þarf enga
sýndarmennsku eða lýðskrum. Vaxandi lesenda-
hópur dæmir blaðið af verkunum.
Á undanförnum mánuðum hefur Visir hleypt af
stað umræðum um ýmiss konar þjóðfélagsmálefni.
1 þvi sambandi má nefna umræður um fjármál
stjórnmálaflokka, flokkspólitiska fyrirgreiðslu i
opinberri stjórnsýslu, misrétti i skattamálum og at-
kvæðaójöfnuð ibúa i dreifbýli og þéttbýli, svo dæmi
séu nefnd.
Ólafur Thors fyrrum forsætisráðherra sagði eitt
sinn um þetta blað: ,,Er Visir lifandi sönnun þess,
að viðsýn og þjóðleg stefna getur alltaf treyst at-
beina frjálslynds, óháðs blaðs, sem þjónar hugsjón-
inni og engu öðru, lýtur lögmálinu en aldrei vald-
boði.”
Á þessum grunni er stefna Visis byggð. Fréttirnar
eiga að vera sannorðar og f jalla um stóra hluti jafnt
sem smáa. Þjóðmálastefnan á að vera viðsýn og
frjálslynd. Allt á þetta að hafa liflegan og hressileg-
an blæ.
Visir mun hér eftir sem hingað til vera trúr þvi
hlutverki, sem honum er ætlað að gegna, að þjóna
hugsjóninni og lúta lögmálinu, en ekki valdboði.
Olíufurstar og
iðjuhöldar
hittast í París
Næsta föstudag byrjar i Paris
alþjóða orku- og hráefnaráð-
stefna. Undirbúningur hennar
hefur kostað heils árs diplómat-
iska togstreitu.
Það er afrek útaf fyrir sig, að
ráöherrafundur þessi með full-
trúum frá 27 rikjum hafi yfir-
höfuö komist á laggirnar.
Skráin yfir aðildarrikin var
fullgerö fyrir nokkrum dögum.
Krafa breta um sérstakt sæti
á ráöstefnunni hélt öllum i ó-
vissu allt fram á siðustu minútu.
Mánuðum saman gátu rikin
ekki komið sér saman um,
hvaða nafn ætti að gefa ráð-
stefnhnni, eða hvað skyldi rætt á
henni. Úr þvi fékkst loks skorið
á undirbúningsfundi I Paris i
apríl sl.
„Einræður norðurs og
suðurs”.
Aö lokum var henni gefið þaö
skrautlega en innihaldslitla
heiti: „Alþjóðleg ráöstefna um
efnahagslega samvinnu”, en
margir vildu fremur kalla hana
„einræður norðurs og suðurs”.
Og þykir mörgum það sann-
nefni. Þetta er upphafiö að um-
fangsmiklum bollaleggingum
um jafnari skiptingu auölinda
jaröar, og tryggingu fyrir næg-
um hráefnum og orku handa öll-
um á sanngjörnu verði.
Um átta iönriki munu taka
þátt i ráöstefnunni — Astralia,
Kanada, Spánn, Sviþjóð, Sviss,
Efnahagsbandalagsrikin, Jap-
an og Bandarikin.
Af hálfu rikjanna mæta
Brasilia, Indland, Zaire, Kame-
rún, Egyptaland, Zambia,
Argentina, Jamaica, Perú,
Pakistan og Júgóslavia.
Af hálfu olluframleiöslurikj-
anna mæta Saudi-Arabia, Iran,
Alsir, Irak, Indónesia, Venesú-
ela, Nigeria og Mexikó.
Tveir formenn veröa I forsæti
á ráöstefnunni — Kanada af
hálfu iðnrikjanna og Venesu-
ela af hálfu oliurikjanna og
þróunarrikjanna.
Það var Valerie Giscard
d’Estaing Frakklandsforseti
sem haföi frumkvæöið aö ráö-
stefnunni. A henni munu þróun-
arríkin og þriöji heimurinn
reyna aö sameina málstað sinn.
I dag er kreppa vegna verö-
bólgu og samdráttar i heimin-
um, og helsta viðfangsefnið á
ráðstefnunni verður aö koma
taumhaldi á sihækkandi orku-
verð, þó aö önnur mikilvæg við-
fangsefni séu einnig fyrir hendi.
Viðtækari umræðuefni
á ráðstefnunni.
Raunar var það andstaða
olluframleiöslurlkjanna sem
studd voru af þróunarrikjunum,
gegn þvi aö ráöstefnán yröi
helguö orkumálúm eingöngu,
sem leiddi til þess, aö undirbún-
ingsviöræöurnar i Paris fóru i
fyrra út um þúfur.
OPEC-rikin óttuðust þaö, að
slikt myndi aöeins leiða til ein-
hæfra ásakana vegna þess að
oliuverðiö hefur fimmfaldast.
OPEC-rikin lita á sig sem full-
trúa þriöja heimsins i hags-
munabaráttu hans fyrir hag-
stæöari kjörum allra hráefna-
framleiðslurikja, bg þeir vilja
ekki að þeirra eigin gróði verði
fyrir áföllum af völdum verö-
bólgu eða gjaldeyrisskipta.
En miklar framfarir hafa orð-
ið siðan I april, þegar oliufram-
leiðslurikin sökuðu iðnrikin um
að hugsa einungis um eigin
stundarhagsmuni.
En það sem virtist óhugsandi i
april, var samþykkt á öðrum
undirbúningsfundi i Paris i
október sl. Og þá einkum að um-
ræðuefni á ráðstefnunni skyldu
verða mun fjölbreyttari.
Sérnefndir
Skipaðar verða fjórar nefndir
til að annast orkumál, hráefni
og fjármál, og það veröur innan
þeirra, sem gert verður út um
helstu málefnin, nefnilega
undirritun samþykkta um hin
viðamestu og nákvæmustu atr-
iði.
Stungið hefur verið upp á þvi,
að hver þessara nefnda skuli
starfa i að minnsta kosti eitt ár,
i von um að uppbyggilegar til-
lögur komi fram um hagræð-
ingu innan mikilvægra peninga-
stofnana eins og alþjóðlega
gjaldeyrissjóðsins og alþjóða-
bankans.
Stefnubreyting
Kissingers
Mikið veltur á afstöðu Banda-
rikjanna, einfaldlega vegna
þess hve geysiöflugt vald þau
eru bæöi i efnahagslegu tilliti og
vegna þess hve þau framleiða
mikið af matvælum.
En á þessu ári hefur Kissinger
utanrikisraðherra breytt mjög
um afstööu gagnvart fulltrúúm
þriðja heimsins.
Það kom m.a. fram i ræðu,
sem Kissinger flutti á sérsam-
kundu Sameinuðu þjóðanna um
efnahagserfiöleikana i heimin-
um:
„Viö munum taka óskir ykkar
til greina og styöja tilraunir
ykkar”,
Þessu til stuönings lagöi Kiss-
inger fram uppástungu um sjóö,
sem þróunarrikin ein heföu að-
gang að, svo tryggja megi á-
framhaldandi þróun þeirra
þrátt fyrir breytingar á hrá-
efnaverði, sem ella kynnu að
hafa skelfilegar afleiðingar
fyrir þau.
Aðrar uppástungur Banda-
rikjanna ganga út á alþjóölegan
stuöning til hjálpar einkafjár-
festingum I rikjum þriöja
heimsins. Tilslakanir á toll-
skrárgerðum til að opna þeim
nýa markaði, og aukinni mat-
væla- og fjárhagsstuðning til fá-
tækustu þjóðanna.
Þróunarrikin vantrúuð
á „frjáls viðskipti”
Þessum uppástungum var
fagnað innilega af rikisstjórn-
um þriðja heimsins, en ennþá
ríkir mikill ágreiningur — eink-
um út af hugmyndum þriöja
heimsins um að tengja hráefna-
verð verðbólguhjólinu.
Þetta spelgaði afstöðu þriöja
heimsins gagnvart hinum
frjálsa heimsmarkaöi, þar sem
gróöi þeirra af hráefnum sinum
er háöur auðhringjum og lög-
málinu og framboð og eft-
irspurn.
Þeir vilja aukin völd á heims-
markaöi, tækifæri til að draga
að fjárfestingar og uppbyggja
eigin iðnaðar.
A þessu ári — á utanrikisráð-
herrafundi óháðra rikja i Lima,
á toppfundi breska samveldis-
ins á Jamaica, á sérsamkundu
SÞ — alls staðar hafa þróunar-
rikin lagt fram kröfur sinar um
„nýja skipan efnahagslifs i
heiminum”.
Það er trú þeirra, að til þess
að þjóðir þeirra geti brotist upp
■ úr örbirgðinni, verði þlr að geta
selt hálf- eða fullunnar vörur til
tiltölulega auðugra rlkja á
sanngjörnu verði, svo þeir geti
keypt i staðinn mikilvægar iðn-
aðarvörur.
Julius Nyerere forseti
Tansaniu lagði fram dæmi
þessu til skýringar:
Þaö sem skiptir þróunarrikin
mestu máli núna, er hve mikil
júta — eða kopar, tin, te, kakó
eða hvað annað — þau verða að
selja iðnrikjunum til að geta
keypt sér dráttarvél.
Bilið þó enn jafn breytt
En bilið milli lágmarkskrafa
þróunarrikjanna og hámarks
þess, er iðnrlkin munu sam-
þykkja er ennþá mikið.
A Vesturlöndum, sem hefur
nýlega oröið fyrir bylgju verð-
hækkana og mestu kreppu siðan
seinni heimsstyrjöldinni lauk,
eru menn alls ekki reiðubunir til
að gera slikar tilraunir.
Efnáhagsmálafundurinn I
Rambouillet bar gott vitni þess
að stofnanir á Vestúrlöndum
hefðu oröið illa úti og mikil þörf
væri á sjálfstrausti til að geta
sigrast á erfiðleikunum.
Stirfni Vesturlanda
En kröfunum um samræm-
ingu hráefnaverðs og verðbólgu
verður hafnað á þeim forsend-
um, aö þaö myndi leiða til ó-
stöðvandi veröhækkanahjóls, en
annars gæti þetta mál ráðíð úr-
slitum á ráðstefnunni.
önnur mikilvæg spurning
veröur órkuverð I framtlöinni,
en hún hefur veriö mikilvæg frá
byrjun. Bandarikin munu ekki
draga neina hulu yfir þá skoð-
un sina, að hátt oliuverð sé or-
sök kreppunnar.
Bandariskir diplómatar hafa
varaö við þvi að áframhaldandi
hækkanir oliuverðs myndu eyði-
leggja efnahag jafnt þróunar-
rikja sem þróaðra rikja.
En þrátt fyrir tilraunir
neyslurikjanna til að verða
sjálfum sér nóg um orku, og
minnkandi eftirspurn eftir oliu
vegna veröstöövana, munu auð-,
ugu þjóðirnar þó veröa háöar
OPEC-löndunum á næstu árum.
Stærsta oliufélag i heimi,
Exxon fyrirtækið, hefur gefiö út
yfirlit, sem sýnir aö öll riki vest-
an tjalds, munu veröa stöðugt
háðari OPEC-rikjunum á næstu
15 árum.
Jafnvel Bandarikin, sem eiga
geysistórar ónýttar orkulindir
munu þurfa að flytja inn meiri
oliu en hún eyðir núna erlendis
frá.
Árangur fremur ólik-
legur
Svo enginn getur vist flúið
vald og áhrif OPEC.
Óllklegt er, aö mikill árangur
náist á fyrstu stigum ráöstefn-
unnar. En hún gæti hjálpað rik-
um þjóöum og snauöum til að
koma til móts við hvor aöra ein-
hvern tíma bráölega.