Lesbók Morgunblaðsins - 24.07.1927, Blaðsíða 2

22G
LiáSBÓK MORGUNBLAÐSLNS
Eins og getið hefir verið í skeytum til blaðanna, komu afar-
miklir vatnavextir í Noregi fyrir skemstu og ollu þeir sjerstaklega
miklu tjóni lijá Rjukan og á Notodden, þar sem eru hinar stóru verlc-
smiðjur Norsk Hydro. Myndirnar hjer að ofan gefa nokkra liugmynd
um þessa vatnavexti. Eru þær teknar sín á hverjum stað.
loftsti’aumana með loftbelgjum, er
komast uþp í 21 km. liæð.
Yms önnur viðfangsefni verða á
leið vorri. Guðmundur prófessor
líannesson hefir sýíit fram á í
hinni ágætu bók sinni „Die Körp-
ermasse der Islánder“, að íslend-
ingar eru hæstir vexti allra Ev-
rópuþjóða. Þetta er afarmerkilegt
atriði fvrir kynstofna-rannsóknir,
og mætti ef til vill skýra á. eftir-
farandi hátt: Oss er kunnugt, að
börn, er lifa í skuggahverfum stór-
borganna, dafna illa, en þau taka
skjótum framförum, er þau eru
send í buj-t og fá að njóta sólar
og sjávarlofts. í Wyk á Föhr er
barnaheilsuhæli, er faðir læknis
þess, sem er í för vorri, Dr. K.
Gmelin veitir forstöðu og hefir
hann 20 ára reynslu um þessi efni.
Er full ástæða til að álykta, að
svi]>að sje' farið á íslandi. Hinir
Jöngu og dimmu vetur íslands,
svara til skuggahvería stórborg-
anna. Húðin verður þá veik og
Ijósnæin. Og þegar sóliu loks kem-
ur, færir liúu húðinni vaxtar-bæti-
efni og barnið tekur að vaxa og
dafua.
Þegar húðiu hefir vanist sólav-
Ijósinu (á 2 mánuðum), hættir
vöxturinn, en næsta ár verður
liúðin aftur mjög ljósnæm vegna
hins langa vetrar og þessi mikli
munur á sumri og vctri, vani og
óvani áhrifa sólarljóssins, er senni-
lega ein af aðalorsökum hinnar
miklu vaxtarhæðar íslendinga.
Þó veldur ekki öll geislan sól-
arinnar hæðarvexti, nje varnar
beinkröm. Ef sólarljós smýgur
gegnum kvarzstrending, brotnar
það í alla sýnilega liti regnbogans,
frá rauðum lit að fjólublám. En
auli þess sendir sólin oss ultra-
rauða geisla (hitageisla) og ultra-
fjólubláa geisla (er hafa sjerstök
efnisáhrif). Stutt er síðan að mönn
um varð kunnugt, að ysta borð
liitis idtra-fjólubláa litar, sem
ínælt er í ljósbylgjulengdum, er
náhegt 320.—289. miljónasti hluti
úr millimeter, eru geislar þeir, sem
lækna beinkröm, skapa bætiefni,
drepa sóttkveikjur o. s. frv. og
hafa því læknandi áhrif.
Geislar þessir smjúga ekki í
gegnum venjulegt niðugler. Þess
vegna lifa menn bak við rúðugler,
i lífeðlisfræðilegum skilningi, í
skugga. 1 stórborgunum er loftið
þrungið sóti og kolaryki og ná
geislar þessir, er nefndir eru Dor-
nosgeislar, eftir hinum fræga
þýska eðlisfræðingi í Davos í
Sviss, prófessor Dornos, ekki nið-
ur að yfirborði jarðar. Samkvæmt
rannsóknum Hills prófessors.. í
London, verða menn að fara 100
kin. í burtu frá London, til þess
að geta orðið fyrir áhrifum Dor-
nosgeisla.
i En á íslandi? Hjer gætir Doi'-
nosgeisla frá sjávarströndu til
hæstu tinda. Um hásumarið verka
geislar þessir frá því kl. 7 á morgn
ana á Þýskalandi, en frá kl. 3 'nð
nóttu á íslandi. Jafnvel skýjum
huliun liiminn, sendir frá sjer
þessa geisla á Islandi. Og heiður
miðnæturhimininn einnig! Þenna
árangur liafa rannsóknir þær bor-
ið, sem við höfum gert í Skáladal
við Rit við Aðalvík vestra, í fyrra
og í sumar. Vjer höfum með rann-
sóknum vorum nálgast lausn þess-
ara viðfangsefna, en þó mun þurfa
margra ára rannsókna, til þess að
ráða gátur þessar að fullu. —
Jeg vil einnig geta þess, að veð-
urfræðing vorum Dr. Georgi, sem
ötullega hefir beijt sjer fyrir flug-
ferðum rnilli Evrópu og Ameríku
um fsland, hefir orðið mikið á-
gengt í veðurathngunum sínum, er
lúta að þessu áhugamáli hans.
Að endingu vil jeg flytja þakk-
ir vorar, fyrst og fremst Jóni Þor-
lákssyni forsætisráðherra, Dr. A.
Jóhannessyni, Þorkeli Þorkelssyni
veðurfræðingi, læknum íslands og
yfirvöldum og einkum þá ræðis-
mönnum Þjóðverja á íslandi, er
allir liafa stutt oss í starfi voru í
þágu vísindanna. Ennfremur þökk-
um vjer hina nafntoguðu gestrisni
íslendinga og minnumst einkum
liins ágæta 84 ára gamla bónda,
Arna í Skáladal við Aðalvík, dótt-
,ur hans frú Elínar og Elíasar
manns hennar.