Lesbók Morgunblaðsins - 09.12.1928, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 09.12.1928, Blaðsíða 1
r^%1 Um Qalina. Brot úr ferðasögu eftir 5igurjón Suðjónsson stuö. theol. Niðurl. Síðast þegar jeg mintist á ferða- lag okkar 25-menninganna vorum við í Rjettvík.Þaðan fórum við með gufubát yfir vatnið Siljan og til Móra. Um kvöldið hjeldu Mórabuar okkur samsæti í lýðskóla bæjarins. Það kvöld verður mjer minnis- stæðast úr Dalaförinni. Mórabiiar hafa æfðan söngflokk. Plokkurinn söng eingöngu gömul Dalalög, og gat hann ekki valið betri lög fyrir gestina. Meðal annars söng hann „Mandom, mod“ etc., þ. e. „Táp og fjör,“ og hinn kröftuga Dala- mars, sem jeg mun minnast á nánar áður en lvkur. Ræður voru þarna haldnar og síðan dansað. En þar gaf ekki að líta neina nýtískudansa, heldur gamla Daladansa. Mikið fjör var á ferðum og gömlu mennirnir þarna voru eins hraustir að dansa og þeir ungu. Sköllóttir karlar kófsvituðu sig, og gamlar hæg- geðja. hefðarkonur dönsuðu aftur í sig ungmeyjaroðann. Og unga fólkið ljet ekki sitt eftir liggja. Yið útlendingarnir urðum að dansa líka. Dalakullurnar keyrðu okkur út í iðuna. Allir sungu und- ir dansinum, eldri sem yngri, söngfólk og lagleysingjar. Allar kullurnar voru klæddar í þjóðbún- ing sinn. Þegar dansinum var lokið um’ kvöldið, voru sungnir þjóðsöngv- ar allra Norðurlandaþjóða. Fáir í hópnum kunnu íslenska þjóð- scnginn, þó voru tveir Finnar og einn Norðmaður búnir að læra bæði lag og texta. Áður en jeg lýk þessum línum verð jeg að fara nokkrum orðum um skáld og listamenn Dalanna. Faðir hinnar endurbornu sænsku skáldlistar var Dalakarl. Georg Stjernhjálm hjet hann, og var uppi á fyrri hluta 17. aldar. — Annars eru Dalirnir ekki skáld- auðugt land, og standa þar ná- granna sínum, Vermalandi, með l’egnér, Lagerlöf, Gejer og Gustaf Fröding, mikið að baki. Þó eiga Dalirnir frægasta ljóðskáld Sví- þjóðar nú á dögum. Jeg á við Eirík Axel Karlfeldt. Hann er fæddur í Suðurlöndum árið 1864, og er komin af góðum bænda- ættum. Karlfeldt varð stúdent um tvítugt og innritaðist í Uppsala- háskóla, en þannig fór að hann las lítið, en orti því meira, og lauk fyrst prófi löngu seinna. En þá hafði hann þegar gefið út tvær ljóðabækur, og hlotið landsfrægð fyrir. Karlfeldt gerðist síðan bóka- vörður í Stokkhólmi, og er það ennþá, að því er jeg best veit. Á sumrin dvelur Karlfeldt í Döl- unum. Heimþrá sinni hefir hann lýst vel með þessum orðum: Lángtan hetar min arfvedel slottet i saknadens dalar. Dalakarlarnir eru mjög hrifnir af Karlfeldt, hann hefir orðið spá- maður í sínu föðurlandi, enda ekki að ástæðulausu, þar sem h'ann er „einn af átján“, í sænska aka- demíinu, en í því taka sæti aðeins úrvalsmenn þjóðarinnar. Kvæði Karlfeldts eru þróttmikil og hljóm fögur. Eitt af fallegustu kvæðum lians er Dala-„massinn“, sem orðið hefir þjóðsöngur Dalakarla. Það er ljóðrænt á hæsta stigi, enda mörg tónskáld spreytt sig á að finna orðunum tóna. Dalamassinn er upphaflega söngur nómamann- anna, sem eru að halda heiin að loknu sumarerfiði: Marschen gár till Tuna, pá hed och backar bruna; Marschen gár til Mora och bergen de blá. Med hacka och med spada, vi draga hem sá glada till skogorna de stora och kullorna de smá. Ef til vill hefir Karlfeldt þó orðið frægastur fyrir að hafa snú- ið, ef svo mætti segja, gömlu veggjamálverkunum í Dölum í rím. Þegar manni er gengið inn í gamlan Dalakofa, má víða á veggjunum líta gömul og barnaleg málverk. Flest eru viðfangsefnin tekin úr biblíunni. Ekki er skiln- ingurinn á efninu alstaðar sem bestur. M. a. má þar sjá Elías spá- mann, málaðan sem gamlan Dala- karl, með loðskinnskraga um háls- inn og stóran brennivínshatt á

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.