Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1930, Blaðsíða 2

130
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
úlfs eftir svo sem 12 tíma. En það
tókst nú ekki. Jeg vaknaði e'ftir
væran svefn út af Bjargtöngnm,
í blindþoku; en í stað þess að
halda sem leið liggur til ísafjarð-
ardjúps i norðaustur, með fram
núpunum, var tekin stefna í há-
norður, því að nú fekk jeg að vita
að við áttum að „skreppa“ út á
Hala til þess að gá að ís, fyrir
Keykjavíkurtogarana, sem ætluðu
sjer á saltfisk (flugvjelin gat ekki
athugað neitt þar vegna þokuþ
Stakk jeg upp á því við skip-
stjóra, að hann setti mig á land
áður eu farið væri til Hala, því
að þangað átti jeg ekki neitt erindi
og langaði ekki til að fara að
flækjast í ís, éf við lentum í hon-
um. En’ þess var enginn kostur.
„Vil Du med, saa hæng paa“, sagði
Friðrik og svo var ekki meira við
því að gera; jeg var reyndar alls
ekki leiður yfir því, hugsaði mjer
að gera þá dálitla rannsókna- og
athuganaíerð úr öllu saman, og
hafís hafði jeg lítið kynst per-
sónulega um dagana.
Við fikruðum okkur áfram í
blindþoku; kl. 10 f. m. vorum við
50 sjóm. N. af Bjargtöngum, þá
var hitinn 13° í lifti og 10,2° í
yfirborði sjávar; 6 sjóm. norðar
var hann kominn niður í 8,7°; 65
sjóm. af Bjargi var hann 5,9° og
þegar koinið var út á Halann, 70
—75 sjóm. N. af Bjargtöngum var
hann aðeins 2,2° í sjó og 9° í
lofti kl. 1 e. m. Þarna var stikað
dýpið á nokkrum stöðum og rjeð-
um við af dýpinu, að við hlytum
að vera á Halanum norðanverðum,
en ekki sást út af augunum fyrir
þoku. Andvari var af S og heyrð-
um við tíl íssins skamt frá okkur
til N. og NV. Höfðum við þá
fengið að vita það, sem við áttum
að athuga, hvort ís væri á Halan-
um, sendum skeyti um það ut í
loftið og hjeldum svo í áttina til
Djúpsins, því að skipstjóri fann
enga ástæðu til að fara í blind-
þoku að hætta skipinu inn í ísinn,
enda þótt sumir farþegar vildu
gjarnan sjá hann, því að Þór et*
ekki svo rammbygður, að hann sje
hentugt skip til siglinga í ís.
En við fengum að kynnast ísn-
um fyrir það, því að um nónbil
vissum við ekki fyrri til, e‘n við
vorum umkringdir af ishruli og að
vörmu spori komnir inn í ísbreiðu,
sem við í fyrstu kugðum að væri
aðeins injó ræma og hjeldum á-
fram í því trausti, að við værum
undir eins komnir i gegn um hana,
en það varð nú ekki; við vorum
komnir of langt tíl þess að geta
snúið við, sáum varla keldur
lengra frá oss en svo sem tvær
skipslengdir; ísinn varð smám
saman þjettari og jakarnir stærri
og það fór að líta út fyrir, að iö
yrðum fastir. Við kræktum einn úr
og annan í, stoppuðum eða höíð-
um aítur á, eftir því sem jakarnir
neyddu okkur, en fórum þess á
niilli ekki harðara en maður sem
gengur í hægðum sínum. Loksins
sáum við út yfir breiðuna um mið-
aftansleytið og vorum þá um 20
sjóm. út af Itítnum; breiðan hafði
verið eitthvað 7 sjóm., þar sem við
fórum gegnum hana, og það tók
3y2 tíma.
Ferðin í gegn um ísbreiðuna
verður mjer lengi minnisstæð, því
að það var í fyrsta skiftið á æf-
inni, að jeg hafði komist í reglu-
lega hafísreiðu. Veðrið var unaðs-
legt, logn og sólskin, en blindþoka
þó; þokan lá eins og lág breiða
yfir sjónum, svo að sólar naut
sæmilega, þótt lítið sæist út frá
skipinu. Frain undan grilti í hvern
jakann á fætur öðrum, eítir því
sem skipið skreið áfram og virt-
ust þeir margir ail-ægilegir, háir
og breiðir, í þokunni, en minkuðu
flestir blessunarlega, þegar við
vorum komnir rjett að þeim og
altaf fundum við smugu til þess
að smjúga milli þeirra, en oft
mátti ekki tæpara standa, og í
eitt skifti fekk gamli Þór svo hart
högg á kinnunginn niðri við sjó-
mál, af jakaræfli, sem notaði sjer
tækifærið meðan við vorum að
krækja fyrir annan, að ein af hans
þrítugu plötum Ijet undan, en ekki
nema sína eigin þykt.
Undir eins og við vorum komnir
inn í ísinn, tók foringinn fasta
stöðu á brúnní og setti tvo menn
við stýrishjólið og var það all-
mikið púl, því að oft þurftí að
víkja; við vorum altaf að víkja
fyrir jökunum, einkum til hægri
(c: suður á bóginn) og bar okkur
þannig eitthvað út af leið, en um
hreyfingu íssins gátum við e'kkert
vitað með vissu, vegna þokunnar.
1. stýrimaður var settur fram í
stafn og stóð liann þar allan tím-
ann eins og Þór í stafni á nafna
og efast jeg um af oft hafi verið.
myndarlegri sá trje-Þór, sem menn
höfðu í stafni í gamla daga, en
þessi eyfirski Þór, gerður af holdi
og bióði, og líkast var það sem
jakranir glúpnuðu, þe'gar þeir
komu svo nærri, að þeir sæju í
augu hönum.
Isinn sem hjer var á ferðinni
var reglulegur hafís, getinn og
gotinn á hafinu, eins og hver ann-
ar lagnaðarís, líklega einhverstað-
ar útí fyrir Norður-Grænlandi, 'en
nú aítur- brotinn og bramlaður og
æði-slitinn og slæptur, eftir langa
ferð og mikið volk suður eftir ís-
hafinu og síðast í hlýjurn Golf-
straumnum. Þarna voru jakar, sem
voru nokkrir tugir metrar að þver-
máli og jakar sem varla náðu ein-
um metra, auk mulningsins, sem
var eins og grjót í skriðu við fjalls
rætur, að stærðinni til. Borgarís-
jaka var engan að sjá, alt flatís,
2—3 metra þykkur upprunalega,
neðri helmingurinn þjettur og'
harður, blágrænn, loftlítill sjávar-
ís, en ofan á gljúpur, franðkendur,
loftmikill ís, sem uprunalega hefir
að nokkru leytí verið snjór, sem
fjell á ísinn og smá-harðnaði. —
Utlit og mynd jakanna var svo
margbreytt, að engin tök eru á að
lýsa því. Stærstu jakarnir voru
fiatir og tíðast sljettir að ofan,
nokkuð etnir af öldurótinu í sjó-
máli, með skvompum og stoðum
sem sjórinn skellur inn í ef hreyf-
ing er í sjó; niðri í sjónum er
bláísinn, sem stenst betur öldurótið
og er varinn fyrir lofthitánum
og stendur eins og skör niðri í
sjónum, út frá jakanum. Þetta
nefnist „forberg“ jakans og verð-
ur ávalt að taka hæfilegt tillit til
þess, ef farið er fram hjá jaka.
Smærri jakarnir voru oft þannig,
að niðri í sjónum var föst hella
og ofan á henni einn eða fleiri
stöplar eða súlur og ofan á þeiin
aftur flöt, þunn íshella; líkist
þetta oft borði á einum eða fleiri
fótum, oft hæfilega stórt fyrir
kaffikerlingar, bridge-dömur eða
sjúss-drekkandi l’hombre-herra, en