Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1930, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUIJBLAÐSINS
133
bleikjn og töluvert af þorskseið-
um á 1. ári innan um þarann við
ströndina.
Á heimleiðinni var skemt sjer
við söng; voru þar margar góðar
raddir. Konurnar tóku háu tónana,
svo kom Snæbjörn, svo við hinir
þar fyrir neðan, en neðstur var
sjálfur hiisbóndinn, með sinn
djúpa bassa. Hlíðarnar, kríurnar
og kindurnar tóku undir svo að
úr þessu var ein allsherjar sym-
fónía, sem naumast hefir áður
heyrst um endilanga Jökulfirði og
þó víðar væri leitað. Það var happ
að engar kýr voru þarna inn frá;
þær hefðu getað spólerað öllu fyr-
ir okkur.
Við komum „heim“ aftur um
átta-leitið, eftir ágæta ferð og
settumst að kjötveislu Hílaríusar
með fyrirtaks lyst.
Framh.
——-<m»&——
Minsta konungsríkið.
Eftir Einar Eors Bcrgström.
í sumar sem leið var sænskur blaðamaður hjer á ferð, Einar
Fors Bergström fað nafni. Hann kom fyrst til Austfjarða og fór
norður um land hingað til Reykjavíkur. Ferðaðist hann siðan um
Suðurland. í vetur haía birst eftir hann nokkrar greinar um ísland
i »Svenska Dagbladet«. Bera greinar hans vott um að hann hefir
á ferð sinni hjer í fyrra fengið nánari kynni af landi og þjóð en
titt er um erlenda menn, er hafa hjer skamma dvöl. Hjer birtast
kaflar úr einni grein hans í lauslegri þýðingu.
Eigi verður hjá því komist að
skoða Island sem eitt af dvergríkj-
'unum í Evrópu. Og víst er um það,
að ísland er emkennilegt ríki.
sjerstætt á marga grein. Þegar
að er gætt, er þetta kotríki Norð-
urlanda alt öðru vísi eh önnur
dvergríki álfunnar. Því þótt það
sje’ lítið, þá hefir það ekki dverg-
ríkis svip.
Onnur dvergríki álfunnar hafa
ekki sjerstakt þjóðerni, eða sjer-
staka tungu. Þau hafa annað hvort
orðið til iit af landamæraþrætum
stærri þjóða, ellegar þau eru leifar
af löngu horfnum ríkjum — forn-
gripir. 1 raun og veru eru þau
altend öðrum ríkjum háð, og sýna
ósjálfstæði sitt með því að vera
t. d. í tollsambandi við stærri
rikin.
Me*nn brosa, er þeir heyra nefnd-
an aðalræðismann fyrir San Mar-
ino, eða þegar talað er um mála-
rekstur út af ríkiserfðum í Mona-
co, eða stjórnmálaþrætur í Licht-
enstein. Menn taka ekki málefni
þessara kotríkja alvarlega, vita
sem er, að hægt er að má þau
burt úr tölu ríkja á hvaða augna-
bliki sem er.
Öðru máli að gegna með Island.
Þó þjóðin sje lítil, þá er hún alveg
gjerstök þjóð með sínum sjerkenn-
um og 1000 ára sögu að baki. 1
1000 ár hefir þjóð þessi alið sjer-
stæða menningu. Vegna þess hve
landið er afske'kt og lífskjör þar
bág, hafa íslendingar sloppið við
að fá yfir sig innflytjendastraum
ei1 legði landið undir sig. Þessi
hætta hefir þó altaf verið yfirvof-
andi, og það er hrein furða hvað
Islendingar hafa sloppið vel fram
á þennan dag. Því gagnvart inn-
flytjendastráum hafa íslendingar
altaf staðið varnarlausir, og varn-
arlausir standa þeir enn í dag. 1
því tilliti standa þe'ir eins að vígi
eins og hinar dvergþjóðirnar. —
Þurfa menn ekki að hafa náin
kynni af stjórnmálum þeirra, til
þess að komast að raun um, að
þeim er full-kunnugt um þessa
hættu, sem vfir þeim vofir.
En annars eru viðfangsefni
fslendinga og dagskrármál alt
önnur en meðal annara smáþjóða.
íslendingum et1 það ekki nóg, þeim
er það ekki mögulegt að vera út-
hjerað innan takmarka framandi
þjóðmenningar. Saga þeirra öll er
saga um baráttu til að vernda
það, sem þjóðlegt er og ramm ís-
lenskt. ísland getur aldrei í menn-
ingarlegu tilliti orðið útibú frá
Dönum, eða nokkurri annari þjóð.
En þá vaknar sú spurning. Er
það mögulegt fyrir svo fámenna
þjóð, sem fslendinga að vernda
hið sjálfstæða þjóðerni sitt og
leysa viðfangsefni sin á viðunandi
hátt á sviði stjórnmála, fje'lags-
mála og menningarmálat — Geta
þeir þetta án þess að ýmislegt
verði lijá þeim vanskapað og með
kotungsbrag?
f Evrópu efast menn venjulega
um að kotríkin geti vfirleitt lifað
— og þá er átt, við smáríki sem
e'ru margfalt öflugri en fsland.
Menn hafa jafnvel efast um það,
livort Norðurlandaríkin gætu
bjargað sjer. Og enda þótt við
Svíar sjeum ekki miklir fyrir
okkur, þá höfum við þó sett okkur
upp á þann háa hest, að líta niður
á nágrannaþjóðir oklcar við
Eystrasalt, og látið í veðri vaka,
að þær myndu eiga erfitt upp-
dráttar. Getur ríki eins og Eist-
land átt framtíð fyrir sjer, með
aðeins rúma miljón íbúa? Um þetta
hafa menn talað hje'r án þess að
setja það í nokkurt samband við
hættu þá, sem vofir yfir þessari
])jóð frá Rússum. Margir líta svo
á, að þjóð sem er svo lítil, rambi
á glötunarbarmi, og tortýmist þeg-
ar minst varir. Að svo lítil þjóð
geti ekki verið sjálfri sjer nóg, og
koinið upp og haldið við allri
þeirri fjölbreyttu starfrækslu, sem
tímarnir krefjast nú.
En Eystrasaltsríkin hafa nú
komist af í einn áratug, og þar
hafa margs konar framfarir dafn-
að. Við Svíar höfum gctað glaðst
yfir því, að hrakspár okkar hafa
ekki reynst á rökum bygðar. En
alt fyrir það er ekki nema eðli-
legt, að við spyrjum hvernig smá-
ríkin geti b.jargast áfram, og sjeum
forvitnir eftir að fá sem skýrust
svör.
En íbúatala fslands er ekki nema
1/10 af íbúatölu Eistlands. Því er
það ekki nema eðlilegt, að menn
láti undrun sína í ljós, er þeir
líta til ríkisins í norðanverðu At-
lantshafi, og spyrji hvort það eigi
framtíðarmiigulcika.
Strax á fyrstu höfninni, í fyrsta
fiskiþorpinu, se'm menn koma í, fá
þeir hugmynd um hvernig hið
fátæka og fámenna ríki getur