Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1931, Blaðsíða 5

tESBÓK morgunblaðsins
21
Mætti fyrir þenna sparnað auka
rafljósanotkunina að miklum mun
og jafnframt vinna mikið rúm og
fá heila útveggi, þar sem áður
voru rúður. Þá yrði lýsing öll í
betra lagi, og væri slikt gott, ekki
síst í skammdeginu og þar sem
vetur er langur eins og á Islandi.
Loks má gera ráð fyrir, að raf-
magnsnotkun yrði jafnari og meiri
ef gluggalansar byggingar yrðu
algengar. Yrði þetta til þess með-
al annars að gera rafmagnið ódýr-
ara.
Ekki þyrfti að binda vinnutím-
ann við dagsljósið í slíkum bygg-
ingum, frekar en vildi. Enda á það
við um ýmsar verksmiðjur, að þær
verða að starfa dag og nótt, ef vel
á að vera, og geta alls ekki án
rafmagnsljósa verið, en hæglega
án dagsljóss. Verður enda hita-
tapið gegnum verksmiðju- og
búða-glugga hlutfallslega mun
meira en gegnum venjulega húsa-
glugga, sem fyr var getið.
Þá eru og há glerhvolf geysi-
lega hitafrek.
í verksmiðjum . vill auk þess,
falla sót og rjTk á rúðumar. Man
jeg það frá verksmiðjiim í Þýska-
landi, að dagsljósið var þar oft
æði grátt og rafmagnssólir teknar
til hjálpar, þótt glerhvolf væri
yfir.
Er jeg ekki í nokkrum vafa
um, að margar verksmiðjur gætu,
nú þegar, verið gluggalausar og
þó komist eins vel af eða betur en
ef gluggar væru á. Rafmagnsljós-
ið hefir ennfremur þann mikla
kost, að því má haga eftir vild,
og fer lítið fyrir ljósgjafanum.
Þá skal enn geta þess, að glugga-
laus hús myndi veita meiri ein-
angrun gegn borgarskarkala en
hús með gluggum — eða, svo að
teknar sjeu verksmiðjur, þá myndu
veggirnir byrgja inni hávaðann.
Yrði þetta hvort tveggja til að
auka á kyrð borgarlífsins.
Gluggalaus hús eru loftþjettari
en hús með gluggum. Yrði þá e.
t. v. í framtíðinni hægt að ráða
efnasamsetningu loftsins í húsinu.
rakastigi, ])rýstingi ete.
Er ekki ómögulegt að þetta
gæti haft einhverja þýðingu (spít-
alar?)•
Sjálfsafft »r þess þó iangt að
bíða, að íbúðarhús verði bygð
gluggalaus. Er hætt við að fólk
langi til að „líta út um gluggann“.
En hjer kemur og til greina það
atriði, hvort íbúðarhús framtíðar-
innar verða einbýlis eða fjölbýl-
ishús, og ræður það nokkuru.
Þá er og mögulegt, að með tím-
anum verði algengt víðvarp lif-
andi mynda, og getur orðið eins
skemtilegt að horfa á viðburði í
fjarlægum löndum eins og að ein-
mæna ofan í hlaðvarpann.
Hvað sem öðru líður þá mun
víst óhætt að segja, að rafmagn
ei bet>ir fallið til ljósa en til hit-
unar, enn sem komið er. Er vert
að taka eftir þessu á Tslandi. þar
sem livorki finnst, svo gagn sje
að, kol eða oh'a. Enda er altaf
best að vera sem minnst upp á
aðra kominn. Er notknn jarðhita
þó þarna spor í áttina.
Gömlu íslensku sveitabæirnir,
signir í jörð og gluggalausir að
kalla, voru hvað hitaeinangrun
snerti, sjerstaklega góðir á sínum
tíma.
Timburhjallarnir höfðu glugg-
ana, en voru annars af vanefnum
og vanþekkingu gerðir ,enda kald-
ir. —
Með miðstöðvarhituðu steinhvis-
unum rennur upp nýr tími í ís-
lenskri byggingarsogu, og sjálf-
sagt eiga menn eftir að framleiða
íslenskt einangrunarefni í veggi.
En það skyldi nú aldrei fara
svo að næsta húsakynslóðin yrði
gluggalaus — gluggalaus en með
sólarherbergjnm í norðri, austri,
suðri og vestri — gluggalausum
rafsólarherbergjum!
Það er nii ekki svo að jeg sje
að spá þessu! — en ....
Skrifað fyrri hluta dags í
skammdeginu, við 50 kerta ljós.
Kaupmannahöfn, 3. janúar 1931.
Maðurinn minn er ákaflega
sjóveikur, herra skipstjóri. Getið
]>jer ekki sagt mjer hvað hann á
að gera, þegar hann fær þessa
voðalegu veiki?
— Alveg óþarfi, kæra frú, svar-
aði skipstjórinn, hann finnur það
sjálfur hvað hann á að gera,
„Fjarskygni".
Með sjerstöku áhaldi, sem sett er
í sambandi við viðtæki, geta menn
sjeð um allan heim.
Það er ekki nema skamt síðan
að mönnum tókst að senda lif-
andi myndir um óravegu í loftinu,
eða með öðrum orðum: búa til
skuggsjá, sem speglaði atburði á
fjarlægum stöðum. Við ýmsa erf-
iðleika hafa vísindamenn og hug-
vitsmenn átt að stríða til þess
að gera þessa uppfinningn hag-
nýta, en nú er talið að hnúturittn
sje levstur. og að hver sem vill.
geti ..horft í gegn um holt og
hæðir.“ t. d. að ]ieir, sem hafa
viðtæki hjer á landi og hlusta á
óperuna í London eða París, geta
jafnframt sjeð leiksviðið og leik-
endurna, eins og ]ieir væri meðal
áhorfenda í húsinu.
TTppfinning þessi er að þakka
úngum, amerískum manni, sem
Philo T. Farnsworth heitir. Hann
er aðeins 24 ára að aldri, en er
samt einhver efnilegasti maður í
Bandaríkjunum á ]iessu sviði. —
Faðir hans átti heima í Utah og
þar gekk Philo á háskólann. —
Þegar hann var 14 ára að aldri,
fann hann upp hið svonefnda
,,.dissektorrör“, sem nú er notað
víða um heim. Hneigðist hugur
hans snemma að rannsóknum á sviði
fjarsýnis-vísindanna. Hinn alkunni
útvarps-verkfræðingur Donald K.
Lippeneott. tók eftir hæfilej.kum
drengsins, og sagði að hann væri
„einn af mestu stærðfræðis-galdra-
mönnum veraldar.“ Eftir tveggja
ára háskólanám inisti Philo föðnr
sinn, og var ]>á ekki annað sýnna
en að hann yrði að hætta við það
lífsstarf. er hann hafði valið sjer,
vegna fátæktar. En þá kom auð-
kýfingurinn og bankastjórinn
William H. Crooker honum til
hjálpar, stofnaði fjarsýnLstilrauna-
stöð í San Franeisco og setti Philo
vfir hana, svo að hann gæti þrosk-
að liina miklu hæfileika, sem með
lionum búa.
()g nú hefir Philo gert hina
miklu ujipgötvun sína. Byggist
hún á alt öðrum grundvelli, en
fyrri uppjfötvanir, Með aðferð