Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1932, Blaðsíða 2

Lésbók mcrgunblaðsIns
sö
ormi, sem kastaði gorkúlum fram-
an í heiðanlegt fólk og gæti aldrei
sjeð skikkanleg börn í friði. Bn móð
ir Jóns þóttist víst ekki verri upp-
eldisfræðingur en hver annar, að
minsta kosti svaraði hún í sama
tón. Þannig jókst orð af orði, og
að lokum börðust þær eins og kerl-
ingar og hanar geta barist, en
engi önnur dýr i jarðríki.
Svo þegar karlarnir komu heim
um kvöldið voru þeir livor í sínu
lagi eggjaðir til stórræða og
hefnda, en með því að þeir höfðu
verið í kolavinnu um daginn og
voru nú all-dasaðir orðnir, voru
þeir menn íriðsamir, borðuðu
graut sinn þegjandi, siigðu kerl-
ingum sínum að ha>lda kjafti og
fóru að sofa.
Bn nafnið festist við Jón, ef td
vill mest fyrir J>á sök, að þama
var fult af Jónum og erfitt að
aðgreina þá í daglegu tali, nema
með einkverju auknefni.
III.
Strax og Jón var sloppinn úr
klóm skólans og prestsins fór hann
í fiskvinnu. Ekki svo að skilja að
hann liafi ekki verið farinn að
vinna áður, því að krakkarnir í
kofahverfinu eru látnir vinna frá
blautu barnsbeini, ef nokkra vinnu
er hægt að fá handa þeim. Jón fór
að vinna eins og fullorðinn maður,
við hvað sem var og hvenær sem
var — allan ársins hring. Seytján
ára gamall var hanu orðinn af-
bragð ungra manna i kofahverfinu.
Hann reykti pakkatóbak í krónu-
pípu, hversdagslega. Bölvaði matn-
um hjá móður sinpi. Tók systur
sínar tvær með sjer á bíó á laugar-
dagskvöldum, ásamt tveiinur kunn-
ingjum sínum og systur annars
þeirra. Hinn átti enga til alltav
hamingju.
Á eftir fóru svo öll niður í kaffi-
hús við höfnina, þar sem drukkið
var ódrekkandi kaffi og eitraður
smyglaður spíritus í viðlögum og
dansað eftir grammófón eða harmó
niku, þegar mest var við haft.
Dömurnar báru kjóia úr gerfisilki
og sokka úr sama efni. Andlit
þeirra voru púðruð — illa að vísu,
er þó púðruð. Augabrúnirnar
dekktar með eigin höndum, og
varirnar litaðar með þeim ódýr-
asta varalit, sem hægt var að fá
tyrir peninga. Þær sátu þarna á
stólræflunum, krosslögðu leggina,
hölluðu undir flatt, brostu og
biikkuðu, rjett eins og þær væru
fínar dömur, sem ættu heima í
húsi með vatnsleiðslu og skolp-
rörum. 0g þær reyktu sigarettur,
þær bestu, sem fáanlegar voru á
heimsmarkaðinum, sögðu herrarn-
ir, sem buðu, Commander.
Herrarnir voru á betri fötunum,
búðarfötum, sem höfðu kostað 80
kr. eða meira. Þeir drukku venju-
lega pilsner og sögðu stelpunum
að þær hefðu andskoti góð „body“,
hvað þær tóku sem „kompliment“
og „blikkuðu“ þá elskulega í stað-
inn. Þetta unga fólk sat ekki alt
af á stólunum. Það dansaði yfir
slitið trjególfið, eftir hljómfalli
liins gargrómaða glymskratta eða
drunum draggargansins.
Og daris þess var ekki neinn
draumur uppi í skýjum skáldskap-
arins. Nei, dans þess var bara blá-
köld nauðsyn í heimi raunveruleik-
ans. Hinir ungu synir og hinar
ungu dætur kofahverfisins þrýstust
fast hvert að öðru, nutu þess að
finna- fyrir stælingu vöðvanna og
hita blóðsins.
í ruddalegum orðum þeirra fólst
ti'beiðsla, og í óhefluðum atlotum
]>eirra bjó þó undirgefni undir
r ilja ástarinnar — vilja kynsins —
vilja þess leyndardóms, sem er
leyndardómur allra leyndardóma.
IV.
Tíminn leið, Jón var. ýmist í
landvinnu eða á sjó. Stundum fór
hann á síld á sumrin og „þjenaði'‘
]>á vel eða illa eins og gengur. Á
veturna var hann oftast nær land-
maður á lóðabát. Hann hafði nti
einn um tvítugt og var talinn
dugnaðarmaður til allra verka,
livort heldur á sjó eða landi.
Þegar hann gekk um í kofa-
hverfinu í nankinsgalla og klof-
bússum með hendurnar í buxna-
vösunum og ,,Commanderinn‘'
dinglandi í munnvikinu, hefði eng-
inn dirfst að minnast ]>ess í orði,
að hann hefði verið kallaður Jón
gorkúla. Sá hinn sami myndi hafa
legið marfíatur á næsta augnabliki,
með blóðnasir eða brotna tönn, þvi
að Jón var hverjum manni harð-
iientari. Vöðvar hans voru gildir ,
og harðir af að bera skippunds-
börur af fiski, bisa við þunga lóða-
bala, róa út herpinætur og annað
þess háttar.
Orðfæri hans var mótað af að
skammast við fjelagana, þar sem
enginn vildi láta sig. Þar dugði
ekkert kurteisisgutl. Svo var það
I íka auðvitað, að enginn gat þar
talist maður með mönnum, nema
liann gæti sagt mergjaða sögu
þannig, að hann gæti haldið athygli
áheyrenda sinna.
V.
Systur Jóns voru nú trúlofaðar
kunningjum hans frá seytján ára
aldrinum og fyrstu skemtununum,
sem áður hefir verið minst á.
Og Jón var trúlofaður systui'
annars Jieirra.
Það hlaut að fara svona, því að
það hefir alt af verið þannig, að
þegar stúlkurnar í kofahverfinu
eru orðnar gjafvaxta, — svo að
maður noti orð úr ritmáli, — þá
leggja þær lag sitt við einhvern
ungan mann í kofahverfinu, sem
er á líku þroskaskeiði.
Stúlkurnar þarna upp frá eru
ekki eftirsóttar af ungu mönnun-
nn niðri í sjá'lfum bænum nema þá
xvöld og kvöld.
Og ungu karlmennirnir i kofa-
íverfinu yrða ekki á hinar fín-
,erðu, slaghörpuleikandi heimasæt-
II niður þar, nema annað hvort út
ir drukknir eða þá í svæsnustu
íosningabardögum eða langvinnum
erkföllum.
Gróa, unnusta Jóns, var um þess-
r mundir tæplega tvítug að aldri.
Hún hafði skollitað hár, var dá-
ítið freknótt og nokkuð munn-
stór. Líkamsvöxtur hennar bar öll
ýinkenni ungrar, fullþroska konu,
þem aldrei hefir tekið inn dýrar
pillur til að megra sig, og drukkið
■svo rjóma og súkkulaði til að fita
í ig aftur.
Hendur hennar og fætur báru
]>ess vott, að hún gekk í fisk eða
síld á sumrin og vann einnig að
fiskþvotti á veturna, útskipun,
uppskipun eða hverju sem bauðst.
Helstu skemtanir hennar í tóm-
stundum voru að fara á bíó eða
ball í „Bylgjunni“, kaffi'húsinu við
höfnina.
Og af þtí að hún átti því láni