Lesbók Morgunblaðsins - 07.05.1933, Qupperneq 2
130
LESBÓK MOKGUNBLABSINS
jökulbrún, þá var þar uppi vest-
anstormur.
Hafísinn. Yjer sáum aöeins tvo
fjalljaka (borgarís) á ferðinni,
annan út af Anfrmagsalik, en binn
suður undir Hvarfi. Rekísbrúnin
var nyrst um 45 sjómílur frá
lamli, en ísbeltið mjókkaði eftir
því sem sunnar dró oy syðst var
ísbrúnin um 30 sjómílur frá landi.
Meðan vjer vorum í An<rmagsalik-
firði var grlaðasólskin o<r var dýr-
lepr sjón að sjá fjöllin ojr jöklana
baðaða geislunum. Að kvöldi hins
29., er vjer vorum undan H.varfi,
voru þar dásamle<rar loftspeglanir.
Sýndust þar fjórar sólir á lofti í
senn, með geislabaugum umhverfis.
Um skipið sjálft.
Mælinga og rannsóknaskipið
, Meteor“ liljóp af stokkunum í
Danzig hinn 18. janúar 1915. Það
átti upphaflega að vera fallbyssu-
bátur til notkunar í nýlendunum.
Iín meðan á stríðinu stóð lá smíð-
in niðri, og þegar Þjóðverjar mistu
allar nýlendur sínar í stríðslok,
sáu menn að engin þörf var fyrir
skipið og var því enn fiæstað að
fullgera það.
En svo kom upp sú hugmynd að
Þjóðverjar ætti að eignast skip til
hafrannsókna. Og með samvinnu
flotamálaráðuneytisins og fjelags-
ins „Notgemeinschaft der Deutsch-
en Wissenschaft“ var ákveðið að
gera út slíkan leiðangur. Þá var
„Meteor“ umbygður sem rann-
sóknaskip og 16. apríl 1925 lagði
skipið á stað í rannsóknarför um
Atlantshaf og kom ekki heim aft-
ur fyr en 2. júní 1927. Um borð
voru 9 vísindamenn og var skipið
útbúið með öllum nýtísku áhöld-
um til rannsóknanna. Rannsókn-
arsvæðið náði frá 20. gr. n. br.
norður að pólarís. Sigldi skipið
67.535 sjómílur og er það rúmlega
þrisvar sinnum vegalengdin um-
hverfis hnöttinn. A þessu ferða-
lagi varð ,,Meteor“ fyrst til þess
allra skipa eftir stríðið að sýna
þýska gunnfánann í erlendum
höfnum.
Að þessari för lokinni var ,Mete-
or‘ hafður til rannsókna í heima-
höfum aðallega til þess að leið-
íietta og endurbæta sjókort floto-
málaráðuneytisins. í júlí og ágúst
1928 fór skipið rannsóknaför um
norðanvert Atlantshaf, um sund-
ið milli íslands og Grænlands, suð-
ur með austurströnd Grænlands
og norðitr með vesturströndinni.
Og í sömu mánuðum áxún 1929 og
1930 var það enn að rannsóknum
í Grænlandshafi.
Nafnið „Meteor“ fekk skipið til
minningar um fallbyssubátinn
„Meteor“ sem barðist við franska
skipið „Bouvet“ hjá Havana 1873
og fekk þar glæsilegan sigur. í
viðurkenningarskyni fekk skipið
þá ^árnkrossinn fyrir frækilega
framgöngu, og hefir þessi ,Meteor‘
erft krossinn.
Skipherrann á „Meteor“ er
Korvetten-Kapitán Kurze. — Hefir
hann undir sjer 10 yfirforingja
og 123 undirforingja og skipverja.
Rannsóknir skipsins í vetur
verða nofaðar í sambandj við
Norðurhvels-rannsóknirnar, enda
þótt leiðangurinn væri alveg sjálf-
stæður.
,Svcif cins og stcinn'—
En þó snýr heilbrigður
maður sjer í rúminu alt
að 25 sinnum á nóttu.
Rannsóknir svefns og drauma er
alveg ný vísindagrein, sem enginn
veit enn hvað birta muni oss.
Er það ekki alvanalegt að mað-
ur heyri einhvern segja: „Jeg svaf
eins og steinn í nótt' ‘ — og á þá
við það að hann hafi legið alveg
rólegur alla nóttina, aðeins sofið,
sofið 1
En þetta er alveg rangt. Menn
sofa oft fast og í einum blundi
alla nóttina — en þeir liggja ekki
kjrrrir; þeir eru altaf að snúa sjer
og bylta sjer í rúminu, án þess að
vita af því.
Þýskir, og þó sjerstaklega ame-
rískir vísindamenn, hafa verið að
rannsaka þetta, og þeir hafa kom-
ist að þeirri niðurstöðu að heil-
brigður maður snúi sjer í rúminu
alt að 25 sinnum á nóttu. Ástæð-
urnar til þessa eru taldar margar,
og mismunandi hjá flestum. Það
getur stafað af taugaóstyrk, starf-
semi heilans, undirvitund manns-
ins, eða draumlífinu o. s. frv.
1 háskólanum í Pittsburg í
Bandaríkjum hafa verið gerðar
mjög nákvæmar vísindalegar til-
raunir um það hve oft menn snúi
sjer í svefni, án þess að vita af.
Rannsóknirnar voru gerðar á
mörgum alheilbrigðum stúdentum
við háskólann. Þær fóru þannig
•fram að „hreyfingateljari“ var
settur í sainband við rúm þeirra,
og hann aftur í samband við
myndavjel. í hvert sinn sem mað-
ur hreyfði sig í rúminu, taldi
,,teljarinn“ hreyfinguna, og opn-
aði um leið fyrir ljósmyndavjel-
ina, sem tók augnabliksmynd af
manninum, eins og hann þá lá í
rúminu. Á þenna hátt mátti sýna
þeim, sem „sofið hafði eins og
steinn“, hve oft hann hefði hreyft
sig um nóttina. og á hvern hátt
hann hafði snúið sjer í hvert
skifti; ]xað sýndu ljósmyndirnar.
Eftir að ]>essar titraunir fóru
fram er það ljóst að það er engin
sönnun }>ess, að maður hafi „sofið
eins og steinn“ þótt hann vakni í
sömu stellingum og hann var þeg-
ar hann sofnaði. Hann getur liafa
snúið sjer og bvlt sjer á alla vegu
alla nóttina, og það er aðeins
hending að hann vaknar í sömu
stellingum og þá hann sofnaði.
Rannsóknir þessar hafa' einnig
leitt það i ljós, að mismunandi
vöðvaafl kemur til greina við
hverja hreyfingu í svefninum. Er
þetta skýrt þannig að líkaminn
hvílist aldrei allur í einu meðan
rnaður sefur, heldur sje sjerstakt
vöðvakerfi altaf „vakandi", en til
þess að Öll fái að hvílast jafnt,
verði maður að snúa sjer sitt. á
hvað. Væri þá um nokkurskonar
,vaktaskifti‘ í líkamanum að ræða.
A: Jeg lenti í slæmri klípu i
gærkvöldi. Jeg fór í bíó með kon-
unni og hver heldurðu að sitji
fyrir aftan okkur? Gamla kær-
astan mín!
B: Sagði hún nokkuð?
A: Nei, ekk] orð. Hún ljest ekki
þekkja mig.
B: Og þetta kallarðu að lenda í
klípn! Nei, vinur minn, einu sinni
fór jeg í bíó með gömlu kærust-
unni minni og þá sat konan mín
aftan við okkur. Þú ættir að kom-
ast í ])að!