Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1933, Qupperneq 1

5œmunöur fróði
800 ára minning
Á morgun eru liðin 800 ár síðan Sœmundur fróði Ijest.
í seinasta hefti »Islandica« ritar prófessor Halldór Her-
mannsson uni hann og Oddverja, og það, sem hjer vcrður
sagt um Sœmund, er tekið eftir þvi riti.
Sæmundur fróði var fæddur árið
1056 opr var einkasonar Si"fúss
Loðmundarsonar. Var hann látinn
heita í höfuðið á forföður sínum,
Sæmundi hinum suðureyska land-
námsmanni. Það herma sögur að
hann hafi fyrstur fslendinga stund
að nám í Frakklandi, Ofí er lík-
le<rt að það hafi verið fyrir á-
e<r<rjan Itúdolfs hiskups, sem var
vinur Sigfiiss föður hans. Rúdolf-
ur var hjer á landi í 20 ár og helt
uppi skóla í Bæ í Bergarfirði, ogr
var Sigrfús einn af nemendum
hans. Heðan fluttist Rúdolfur 1050
til Bnglands Of< gerðist ábóti í
Abin<rton. Sagnir se»ja að liann
kæmi hinjrað frá Normandi, o<r
væri j>ess ve<rna kallaður Rúðu-
l’lfur af })ví að hann kom frá
Rúðuborjr, en ])ar mun málum
blandað.
Mönnum ber saman um ])að, að
Sæmundur liafi farið ungur utan
til náms ojr verið lenjri erlendis,
svo að menn vissu ekki hvar hann
var niður kominn. En ekki verður
nú sa<rt í hvaða skólum hann hefir
stundað nám. Því verður ekki í
móti mælt að hann kunni að liafa
stundað nám í París, enda þótt
um það leyti væri aðrir skólar í
Frakklandi meir sóttir af útlend-
ingum. En í París var þá enginn
liáskóli, svo að sennilega hefir
Sæmundur þá gengið í skóla Notre
Dame dómkirkjunnar. Sumir geta
þess til, að hann hafi stundað nám
við skólann í Bec í Normandi, og
þótt það verði ekki sannað, verður
það heldur ekki hrakið.
Aðalsönnunina fyrir því að Sæ
mundur hafi verið í Frakklandi
er að finna í sögu Jóns biskups
helga á Hólum, þar sem sagt er
frá því, að Jón hafi rekist á Sæ-
mund þar og fengið hann til þess
að hverfa heim til íslands með
fjer. Þegar heim kom settust þeir
að á föðurleifðum sínum. Jón á
Breiðabólstað, en Sæmundur í
Odda. Voru þeir hinir mestu vinir
og fræðimenn, og líkt um aldur
þeirra, Jón líklega tveimur árum
eldri.
Sögum ber ekki saman um það
l)venær Sæmundur hafi komið
heim, eru ýmist nefnd ártölin 1076,
1077 og 1078. En í íslendingabók
segir Ari fróði að Sæmundur hafi
komið frá Frakklandi meðan Sig-
hvatur Surtsson hafði lögsögn
(1076—1083). Þegar tekið er til-
lit til aldurs Sæmundar og þess að
liann hafði verið lengi erelndis, er
líklegast að hann hafi komið heim
1078. Hvort faðir hans vai’ þá á
lífi vitum vjer ekki, en i Þorláks
Sæmundur á selnum.
(Höggmynd Asm. Sveinssonar).
sögu lielga er sagt frá því að Sæ-
mundur hafi bygt kirkju í Odda
og helgað hana St- Nikulási. Auðg
aði hann staðinn brátt og gerði
hann frægan, svo að sú frægð
helst um aldir.
Sæmundur lifði á þeim tíma er
friður var hjer í landi, inilli siigu-
aldar og Sturlungaaldar. Sögur
frá þeim tima eru fáar og ófull-
komnar, saman borið við ])á tíma
sem á undan fóru og á eftir. Það
þótti íátt í frásögur færandi á
friðartímum. Þó vitum vjer það.
að Sæmundur kom á tíundarlögun-
um ásamt Gissuri biskupi og