Lesbók Morgunblaðsins - 12.08.1934, Síða 4

LESBÓK MORQUlViBLAÐSINS
260
Siglingar fornmanna.
Eftir prófessor W. Werenskiold.
ura er hann með þessu móti áfram
borgari í sínu landi. En í augum
G. P. U. er hann sovjet-borgari,
uns hann yfirgefur Rússland.
Vegabrjefið er lagt til hliðar
með hinum skjölunum. Enginn
veit um það, uns vera kann, að
maðurinn verði ósáttur við stjórn-
ioa. Þá er vegabrjefið miskunar-
laust notað sem vopn gegú honum,
og honum ógnað með því að það
verði sýnt ræðismanni ættlands
hans í Rússlandi. En liann, er
nauðbevgður til þess. að láta landa
sinn sigla sinn eigin sjó, — þó
hann haldi hann ekki vera svik-
ara — því að önnur lönd viður-
kenna ekki nema einn ríkisbogara-
rjett hjá einum og sama manni.
Mjer persónulega var sagt, að
þannig mvndi fara fvrir mjer, ef
jeg íitvegaði mjer slíkt vegabrjef.
Eftir skýrslu G- P. U. er helm-
ingur allra vinnandi útlendinga í
Rússlandi, sovjet-borgarar, auk
þess, sem þeir hafa ríkisborgara-
rjett heima fyrir. .Teg hefi vissu
fvrir, að þetta er í raun og veru
þannig. .Jeg sneyddi hjá þessari
gildru, aðeins fyrir það, að jeg
komst aldrei í bein tæri við yfir-
völdin í sovjet-ríkinu. Annars
hefði jeg s.jálfsagt skrifað undir
alt, sem fyrir mig var lagt, eins
og flestir aðrir útlendingar.
Að vísu skrifaði jeg undir skjal
frá G. P. U., þar sem jeg skuld-
batt mig til þess að snúa mjer
ekki til ræðismanns míns. En jeg'
gat náð sambandi við hann á ann-
an hátt — þó má jesr ekki enn
segja með hvaða hætti það var.
En því get jeg þakkað, að hann
gat varað mig við því að gerast
sovjet-borgari- Og því get jeg og
þakkað, að jeg komst að lokum á
brott frá Sovjet-Rússlandi, heilu
og höldnu.
Hiín: Pjetur, jeg er hálfdauð
af þreytu.
Hann: Eins og vant er — alt
hálfgert h.já þjer.
Biðill: Ást mín á þjer er sem
ólgandi haf.
Hún: Nú, þess vegtia verðui;
mjer altaf flökurt þegar jeg sje
þig.
Allskonar farkost hafa menn
haft frá alda öðli til þess að flytj-
ast á yfir vötn og sund, til fisk-
veiða og síðan til siglinga með
ströndum fram.
Trjebjálki flýtur; sje nokkrir
bundnir saman geta þeir borið
einn mann eða tvo. Mikil framför
var það þegar menn komust upp á
það að hola trjestofna og g'era iir
þeim eintrjáningsbáta. Smám sam-
e.n lærðist mönnum að endurbæta
gerð bátanna. Þá var gerð trje-
grind og þakin með næfrum, eins
og hjá Indíánum í Kanada, eða
þá með skinnum, eins og hjá Eski-
móum.
Bátar úr trjegrind, þaktir skinni
og líkastir körfu í laginu, hafa
verið notaðir í Vestur-Evrópu
löngu áður en Rómaveldi hofst,
og slíkir bátar eru enn notaðir við
frlandsströnd. Á þessum veik-
bygðu ,,coracles“ sigldu írskir
papar til Færeyja og íslands og
jafnvel til .Tan Maven — í gamalli
írskri sögn er getið um einstakt
eldfjall langt norður í hafi.
Á fljótunum Evfrat og Tigris
ferðast fólk í stórum flísakörfum,
og á Titicacavatni í Suður-Am-
eríku eru enn notaðir hinir gömlu
persnesku farkostir, fljettaðir ur
reyr.
Snemma tókn menn eftir því að
appblásnar grísablöðrur og grísa-
belgi var ágætt að heng'ja á fleka
til þess að géfa þeim aukið burð-
armagn, og tómar tunnur eru nú
notaðar undir fleka víða um heim.
Mestu framfarirnar voru þó
þegar menn komust upp á það að
setja skjólborð á eintrjáningsbát-
ana. Það varð grundvöllurinn að
skipasmíð. Skjólborðin voru fest
á bátana með seymi, síðan með
nöglum úr trje eða málmi og
seinast járni, Slíkir farkostir eru
enn í notkun á fshafsströnd Rúss.
lands.
Það eru til mvndir af bátum og
einnig fornminjar, sém sýna það.
að hinir gömlu Egyptar voru á-
gætir bátasmiðir mörg' þúsund ár-
um fyrir Kristsfæðingu. En sú
list að smíða báta hefir eflaust
komið upp á mörgum stöðum
samtímis án þess að menn lærðu
hana hver af öðrum. Á Norður-
löndum, sjerstaklega í Noregi og
Svíþjóð, sýna flestar helluristur
stór skip með margra manna á-
höfn.
Hinar fornu menningarþjóðir,
sem b.juggu hjá Miðjarðarhafi,
smíðuðu stór skip, herskip, sem
róið var af þrælum, og voru fleiri
áraraðir, hver upp af annari. Það
er torskilið, hvernig þeir hafa farið
að ritbiia þr.jár áraraðir þannig,
að hinar efstu árar yrði ekki alt
of langar og ómeðfærileg'ar.
Að sjálfsögðu hafa skipin not-
að vindafl líka; það er enn sið-
ur að setja upp birkivönd á bátum