Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1934, Blaðsíða 4

280
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
gröftinn, efst í Kofabrekkunni
norður af Hæringshlaupi, sunn-
an undir lágum kletti í brekku-
brúninni, sem stendur rjett neð-
an við Grettissteina, sem áður
eru nefndir. Eru þetta einu
klettarnir, sem standa upp úr
grassverðinum á eynni. Engin
verksummerki sáust ofanjarðar
á þessum stað.
Tókum við nú til starfa
þarna. Brátt komum við niður á
mannaleifar, bein og ösku og
tók þar við hvert lagið af öðru
og hjelt svo áfram þangað til
komið var 160—180 cm. niður.
í nálega % meters dýpt fundum
við bjargnagla einn stóran og
ryðugan.; er það íslenskur nagli
af þeirri gerð, sem enn má sjá
hjer og hvar í Drangeyjarbjörg-
um, að því er Bjami sagði okk-
ur, og mun vera frá tíð seinni
manna.
Nokkru neðar fundum við
jámmola alveg ryðbrunninn og
stein einn mjög harðan, sem
hlýtur að vera aðfluttur. 1 gólf-
skánunum fundum við dálítið
af beinaösku og fáeina mola af
viðarkolum. Eru þetta vafalaust
leifar eftir bjargmenn frá fyrri
öldum, sem hafa haft þarna
kofa mann fram af manni. En
gólfskánirnar eru allar þunnar,
og sýnir það, að þarna hafa
menn aldrei hafst við lengi í
einu.
Fyrir neðan alt þetta tók við
allþykt moldarlag ca. 80 cm.
og bendir það á, að þar hafi
enginn hafst vi_ð um all-langan
tíma. En er kom niður úr því
tók við þykk gólfskán 17—19
cm. með miklum öskuleifum,
einkum beinaösku og nokkru
af beinum, sem mjög voru orð-
in fúin, en fyrir neðan hana tók
við óhreyfð jörð, stór möl og
aur, sem aldrei hefir verið
hreyfður.
Þykka gólfskánin er með öðr-
um orðum botninn í kofanum,
elstu mannvistarleifar, sem þar
voru til. Þykt gólfskánarinnar
sýnir, að þarna hefir verið bú-
ið nokkuð lengi samfleytt —
lengur en svo, að líklegt sje
um veiðimenn. Dýptin ofan að
gólfi í kofanum er um 170—
180 cm., þ. e. full mannhæð,
og hlýtur því gólf þetta að vera
afargamalt, þar sem slík firn
af jarðvegi hefir safnast þarna
ofan á. Við útgröftinn kom það
í ljós, að kletturinn, sem aðeins
stóð lítið upp úr í fyrstu, mynd
aði lóðrjettan vegg að norðaust-
anverðu og að nokkru leyti gafl-
að að norðvesta^verðu. Skála-
dyrnar hafa snúið í suðaustur.
Þarna hefir verið tilvalið að
byggja sjer skýli; ekki þurfti að
byg'gja nema suðvesturvegginn
og göfluðin að nokkru leyti og
mátti svo refta á klettinn og
nota hann fyrir vegg. Skjól er
þarna fyrir norðanátt og vestan-
átt, og ávöl grasbrekka niður
undan, útsýni gott til lands.
Að öllu athuguðu teljum við,
að þarna hafi skáli Grettis verið
og neðsta, þykka gólfskánin,
sem við fundum, sje gólfið í
skála hans. Það er ekki að efa,
að Grettir hefir verið naskur á
það af langri reynslu að velja
sjer hentugasta stað til vistar í
útlegð sinni, og að öllu saman-
lögðu mun vart hægt að finna
hentugri stað í Drangey enþenn-
an. —
Auk þess sem áður er taliðy er
þessi staður ekki mjög langt frá
uppgöngunni, sjerstaklega ef
það er rjett, sem munnmælin
segja, að hún hafi á Grettis
dögum verið á Lundhöfða sunn-
an við Uppgönguvík, og virðist
það koma betur heim við lýs-
ingu sögunnar, þar sem hún tal-
ar um efri og neðri stiga upp á
eyna. Loks er skamt frá þessum
stað til vatnsbólsins, sem kallað
er Grettisbrunnur austan í
bjarginu. Seytlar þar vatn fram
í tó einni og geta vanir menn
vel komist þangað.
Skálarnar
í Grettissteinum.
Áður hefir verið minst á
Grettissteina, sem standa ofan
við klettinn, sem Grettir hefir
notað fyrir skálavegg. Eru þetta
tveir steinar, sem standa alveg
saman, sá vestari nokkuru
hærri. í steinum þessum eru
klappaðar 3 skálar. Á hærri
steininum er ein skál kringlótt
að lögun, 20 cm. í þvermál og 10
cm. á dýpt. í lægri steininum
eru tvær skálar, sú vestari spor-
öskjulöguð, 23 cm. á lengd og
13; cm. á breidd en 8 cm. á
dýpt, en sú eystri, sem hefir
verið stærst, er um 25 cm. í
þvermál, en dýpt hennar verður
illa mæld, því að á einn veginn
er skálarbarmurinn að mestu
viðraður burt. Skálar þessar
hljóta að vera afar-gamlar. Er
vel hugsanlegt, að þær sjeu frá
Grettis dögum og hafi þeir not-
að sína skálina hver, Grettir, 111-
ugi og Glaumur, til þess að
safna í þær drykkjarvatni, þeg-
ar ilt var að komast að brunn-
inum í frostum eða hálkum.
Niðurstöður.
Niðurstaðan af athugunum
okkar í Drangey er þá í stuttu
máli þessi:
Munnmæli, ömefni og stað-
hættir benda á, að skáli Grettis
hafi staðið undir klettinum í
brúninni á Kofabrekku fyrir
norðan Hæringshlaup, rjett fyr-
ir neðan Grettissteina, og upp-
gröftur okkar á staðnum sýnir,
að þar hafa menn hafst við í
nokkurn tíma samfleytt fyrir
svo löngum tíma, að mannhæð-
arhátt jarðlag hefir hlaðist of-
an á elsta gólfið. Nú vita menn
ekki til, að menn hafi nokkum
tíma búið í Drangey í langan
tíma samfleytt, nema Grettir
og fjelagar hans, og teljum við
því mjög sterkar líkur til, að
skáli þeirra hafi staðið þarna.
Öldungis órækar sannanir er
ekki um að ræða, og verða
kannske aldrei fengnar, en eftir
að hafa athugað eyna, tel jeg
mjög ólíklegt, að nokkurs stað-
ar á eynni verði fundinn staður,
þar sem til sjeu jafngamlar leif-
ar mannabústaða eins og þarna.
Að þessu sinni höfðum við
hvorki tíma nje tækifæri til þess
að grafa út gólfið í skálanum,
því að það er mikið verk, vegna
þess hvað djúpt er niður að því.
Með því móti mætti sjá, hvað
skálinn hefir verið stór og
hvemig í lögun. Hugsanlegt er