Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1934, Page 8

284
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ieyndardómurinn í ríki náttúr-
unnar. Eiginleikar efnis þéssa
\oru með þeim hætti, að þeir ger-
breyttu ýmsum kenninyu’m efna-
fi-æðinnar, er áður voru taldar
óbifanlega á bjargi bygðar.
Menn áttu erfitt með að trúa
því, að hin 28 ára gamla pólska
kona, Marja Sklodowska hefði
fnndið nýtt framefni. Hún giftist
.-.íðar Curie hinum franska og
iielmurinn kannast við hana með
iians nafni. Nú e>' hún nýlega dá-
in.
Grundvöl'inu að uppgötvun
hennar lagði franski vísindamað-
nrinn Henry Becquerels. Arið
1896 fann hann að efnið „uran“
iiaf .i þann .-igiuleika, að frá því
komu ósýnlegir geislar.
En út af því tók frú Curie
að ra’.r.i aka hvort önnur efni
liefðu þe -sar geislaverkanir, þ. e.
fendu sífelt frá sjer gei-la, án þess
að þau yröu fyrir nokkrum utan-
aðkomandi áhrifum.
Hún vannsakaði af miklu kappi
og skarpskygni fjölda efna og
efnasambanda með tilliti til þess,
«n komst ekki að annari niður-
stöðu en þeirri, að ein tvö efni
Uran og Tosium hefðu þessar
geislaverkanir.
En svo einn góðan veðurdag
fekk hún sendan málm frá Joa-
chimsdal í Bæheimi. I málmi þeim
var Uran, með geislaverkanir.
En frú Curie fann nú sjer til
mikillar undrunar, að í málmi
þessum frá Joachimsdal voru meiri
geislavérkanir, en ef væri þar
Uran-efnið eitt. Og' af því dró
hún þá ályktun, að í málmi þess-
um hlyti að vera eitthvert efni,
sem enn væri ófundið og óþekt
með öllu.
Þolinmæðisverk.
En löng var leið og erfið til
þess að finna efni þetta. Beið
hennar nú hið mesta þolinmæðis-
verk. Maður hennar Pierre Curie
prófessor var henni stoð og stytta.
Og 1898 var hún komin það langt,
að hún hafði eitt decigram af
efni þessu í höndunum.
Til þess að ná þessum einum
tíunda lir grammi, þurfti að mylja
niður eitt tonn af málminum frá
Joachimsdal.
En árangurinn varð líka sá, að
fundið var liið dásamlegasta efni,
sem fundist hefir í heiminum, full-
komið töfraefni, sem gerir mann-
kyninu óendanlega mikið gagn.
Lykill að mörgum ráðgátum.
Er menn höfðu loks handsainað
þetta undraefni gátu menn leyst
margar ráðgátur, sem áður voru
óskiljanlegar.
Cg með því, að nota sjer af
eiginleikum efnis þessa, er sá
gamli draumur mannkynsins að
rætast, að hafa meðal geg'n öllum
.júkdómum.
Því radium er geislaefnið um
fram alt. Dag og nótt, ár eftir
ár, öld eftir öld sendir það frá
■«
sjer liina öflugu geisla. Það lýsir*
frá s;e:' í myrkri og sendir frá sjei^
liita. Frá því geislar, ljós og hiti,
án þess það fái nokkuð til sín, til
þess að vega upp orkutapið af út-
geisluninni. Þetta gerði aila nátt-
úrufræðinga lieimsins agndofa.
Ekkert því líkt liafði þekst.
Itgeislunin frá radium sýndi
sig að vera miljón sinnum sterk-
ari en frá Uran. Geislar þess gátu
farið gegnum þykkar járnplötur.
Hvað er nú hægt af þessu að
iæra?
Uppspretta lífsins?
Fyrir löngu gerðu menn sjer í
hug'arlund, að langt niður í jörð-
inni brynni eilífur eldur. Þess-
vegna ljetu menn sem svo, að þar
væri víti brennandi með sjóðandi
brennisteinssvækju og helvískum
hita.
Seinna komu vísindin með þá
skýringu, að iður jarðar væru fylt
gastegundum, með 2000 gráðu
hita. Og nú geta menn gert sjer
gréin fyrir því, að hitinn, sem
menn fyrirhitta, er þeir g'rafa í
jörð niður, stafi frá geislum frá
radium í iðrun jarðar.
En hvaðan fær sólin orku sína.
Um það vitum við ekki. En sje
1 gramm af radium í hverju tonni
sólhnattar, þá er orka þessa radi-
um næg til þess að veita sólinni
þá orku sem hún hefir.
Og þegar menn nú giska á,
hvernig menn fá heilsubót við
ýmsar heilsulindir, þá er skýr-
ingin sú eðlilegust, að í lindum
þessum sje radium. Gufa kemur
þar úr jörðu, sem leikið hefir um
jarðlög' hið neðra, en innihalda
radium. Þannig fá lindirnar
heilsubætandi áhrif sín.
Þegar frú Curie stóð árið
1898 með Jiið litla hylki, er hafði
að geyma hið nýja efni, þá hafði
draumur gullgerðarmanna að
nokkru leyti ræst.
Þá dreymdi um rautt duft er
átti að verða mannkyninu til hinn-
ar mestu blessunar. Hún fann hið
hvíta duft, sem ér fegursta perl-
an í kórónu vísindanna.
V. B. (þýtt).
•••
SmœlBi.
— Kærastinn minn fullyrðir að
hann sje lifandi eftirmynd Cæsars.
Hvað á jeg að halda um þetta?
Getur þetta verið byrjun að mik-
ilmensku brjálsemi ?
— Ætli það. En ef hann fer að
halda því fram, að þú sjert svip-
uð Kleopötru, þá skaltu hafa tal
af lækni.
— Hvaða læti eru þetta? Ætlar
þú að öskra úr mjer hljóðhimn-
urnar?
— Það er bara vegna þess að
jeg hefi aldrei ekið fram úr nein-
um áður.