Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1935, Blaðsíða 4

164
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Friðarbandalag kvenna.
Grein þessi er rituð af sænskri konu, sem var ein
af stofnendum friðarbandalags kvenna fyrir 20 árum.
Á þessum fjöllum, sem jeg er
nú að ferðast yfir í sólbráð á
apríldegi, ganga njarðir sex hrein-
dýraræktarfjelag'i, sem öll eiga
heima á Valdresi. Guðbrandsdælir
og Raumdælir eiga líka hrein-
hjarðir. Og Svgni- eiga sínar
hjarðir á Filefjeld. og í Selja
dölum er mikd hreindýrarækt.
Bykle Reinsainlag býst við að fá
um 700 kálfa í vor. En það er
sama sem að hjörð þess aukist
upp í 2000 dýr.
Um annað eru menn og yfirleitt
fáfróðir, hvernig kynstofninum er
haldið við í suðurhluta Noregs.
I hjörðum þar sem hlutfallið er
hæfilegt milli hreina og simla, er
aukningin 25% á ári. En flestir
slátra miklu meira en fjórða hlut
hjarðar sinnar á haustin. En samt
sem áður fjölgar hreindýrunum
ár frá ári.
Ástæðan til þess er sú, að sein-
ustu árin hafa hreindýr verið
miklu ódýrari í Svíþjóð heldur en
í Noregi. Hreindýraræktarfjelög-
unum á Valdresi þykir það því
borga sig að kaupa sænsk hreindýr
og reka þau alla leið frá Abiska í
Norðurbotni yfir auðnir og fjöll
tveggja konungsríkja. En mestur
hluti hreindýranna kemur þó frá
Austurbotni. Það er þó löng
rekstrarleið yfir sænsku skógana
upp á háfjöllin, vestur og suður
að Storlien og þaðan meðfram
landamærunum alla leið að Röros.
Þessu fylgja ótrúlegir erfiðleikar
ófærð, barátta við úlfa og vand-
ræði með þreklítil dýr, sem vilja
laumast út úr hópnum og hvíla
sig. Tveir eða þrír menn eru í
tvo mánuði samfleytt að reka 7 til
800 hreindýrahóp frá nyrstu beiti-
löndum Svíþjóðar suður á heið-
arnar hjá Valdres, og þangað er
venjulega komið um páskaleytið.
Sumir spara sjer þetta erfiði.
Eru hreindýrin þá rekin til Öster-
sund og þar eru þau sett inn í
sjerstaka járnbrautarvagna, sem
.rúma 50—60 hreindýr hver. Og
svo er hinum dauðskelfdu dýrum
ekið yfir til Storlien, um Þránd-
heim og niður til Dovre, en þaðan
eru þau svo rekin þangað sem
þau eiga að vera.
—••••
Fyrir rúmum 20 árum (það var
28. apríl 1915), meðan heimsstyrj-
öldin stóð sem hæst, kom hin
fyrsta friðarmálastefna kvenna
saman í Haag. Tvær þúsundir
kvenna voru þar sem fulltrúar
ýmissa ríkja. Margar höfðu átt
erfitt með að komast þangað, en
Frakkar höfðu harðbannað frönsk
um konum að sækja friðarstefn-
una. Fulltrúarnir voru frá Þýska-
landi, Englandi, Kanada, Banda-
ríkjunum, Italíu, Belgíu, Austur-
ríki, Ungverjalandi, Svíþjóð, Nor-
egi, Danmörk og Hollandi.
Nú eftir tuttugu ár er von að
menn spyrji hvort nokkur árang-
ur hafi orðið af þessari ráðstefnu,
hvort hún hafi orðið nokkuð
meira en virðingarverð tilraun?
Rökfærsla karlmannanna, sem
leggja alt út á sinn veg, er
sú að þeir keppast við að réyna
að telja heiminum trú um, að öll
hergögn sje einungis til þess
gerð að vernda friðinn. Og þeir
láta sjer ekki í augum vaxa að
kalla brynskip, „tanka“ og eitur-
gas, friðartæki! í Rússlandi og
Italíu eru sex og sjö ára drengir
æfðir við herþjónustu og fengin
vopn og það er sagt að það sje
gert til þess að efla friðarvilja
þeirra! Alþjóðakvikmyndir, sem
keppast um að sýna sem mest af
herbúnaði þjóðanna, eru skýrðar
á þann hátt meðal hinna fyrver-
andi ófriðarþjóða, að þetta sje alt
gert til þess að tryggja friðinn!
Mönnum tekst meira að segja að
vinna fyrir friðinn með því að
vera milligöngumenn þjóða í kaup
um og sölu hergagna og morð-
tóla! Hið eina sem menn hafa lært
síðan 1914, er það, að orðið friður
lætur betur í eyrum heldur en
ófriður!
Og þótt konurnar éigi enga
beina sök á þessum fólgnu lygum
og yfirdrepskap, þá hafa þær
syndgað með kæruleysi sínu og
afskiftaleysi. Þær eru þó helming-
ur mannkyns, en hvað hafa þær
gert til þess að gera framtíðina
trygga fyrir þau börn, sem þær
eignast? Ekki einu sinni svo mikið,
að sögukensla í skólum sje miðuð
við friðarhugmyndina, ekki einu
sinni svo að tinsoldátar sje horfn-
ir sem barnaleikfang, nje bannað
sje að sýna börnum hernaðar-
myndir.
Konurnar sem sátu fundinn í
Haag 1915, eiga enga sök á þessu.
Og þótt þær hafi ekki getað fram-
kvæmt hið óframkvæmanlega,
hafa þær þó mörgu góðu komið
til leiðar. Þessi ráðstefna var
fyrsta sporið í áttina að alþjóða
samvinnu, sem hægt er að koma á
þegar einangrun er útilokuð, en
hún er vörður styrjaldar og upp-
haf og undirrót þjóðahatursins.
Þótt helmingur af þessum konum
væri frá ófriðarlöndum, skildu
þær engar þjóðflokka girðingar.
Þær hugsuðu sem heimsborgarar
og allar luku upp einum munni
um þetta: Yjer æskjum engra hags
muna fyrir ættland vort annara en
þeirra, sem hægt er að fá, án þess
gengið sje á rjett annara þjóða;
frá voru sjónarmiði er ekkert til
sem heitir sigur, meðan það orð
þýðir jafnframt ósigur fyrir ná-
granna /ora.
Á ráðstefnunni var einnar mín-
útu þögn helguð hluttekningu
með þeim mæðrum í öllum lönd-
um, sem heima sátu og grjetu
ástvini sína. En einmitt á þessari
sömu mínútu voru óteljandi menn
drepnir og limlestir, óteljandi kon-
ur gerðar ekkjur og óteljandi böm
föðurlaus.
Á ráðstefnunni rjeði innilegur
samhugur allra, jafnt kvenna úr
hlutlausum löndum sem hinna, er
áttu menn sína í stríði hvern við
annan í skotgröfunum. Og þeim
kom saman um að stofna sístarf-
andi friðarfjelag í öllum þeim
löndum, sem fulltrúa áttu á Haag-
fundinum. Og svo var stofnað
„Alþjóða kvennasambandið fyrir
frið og frelsi“. Á það nú deildir í
45 löndum og sitt eigið fundahús
og framkvæmdastjórn í Genf.