Lesbók Morgunblaðsins - 05.01.1936, Qupperneq 4

4
LBSBÓK MORGUNBLAÐSINS
En líklegt sje að fjelagið tœki sjer
aukastðð fyrir austan. Mun hann
þar hafa haft Dyrhólaós í huga,
því að hann var með það ó prjón-
unum jafnframt að byggja þar
höfn.
Hann segir ennfremur, að tog-
arar þeir, sem fái að veiða í land-
helgi muni verja hana fyrir öðr-
um togurum í sjólfs síns þágu, og
með því móti mundi miklu færri
togarar en ella veiða í landhelgi.
Að lokum segir hann:
„Þess má geta, að ef þingið vill
ganga að þeim skilyrðum, sem
nauðsynleg etu frá þess liálfu,
þé mun ekki standa á stofnun
fjelagsins, með nægum höfuðstóli,
sem auðvitað lilýtur að nema svo
mörarum miljónum skiftir".
Fekk hann svo Guðlaug Guð-
mundsson til að bera fram frum-
varp á þingi um þetta, og fanst þá
sem alt væri klappað og klárt, og
fór nú að búa sig til utanferðar
til þess að stofna fjelag í Londou,
til þess að hagnýta sjetleyfið.
Seldi hann nú Miljónafjelag-
inu gufubátinn „Hvítá“. Hjet
hann seinna „Orninn“, og var
höggvinn upp nokkrum árum
seinna. En flutningabóturinn hafði
farist í Borgarfirði haustið áður.
Hvað skal gera, þegar
peninga vantar?
Baróninn átti fallega hesta, sem
hann ætlaði nú að selja. Bar einn
þó af. Var það grár brokkari,
hinn besti reiðhestur; hafði bar-
óninn einu sinni riðið honum
upp að Kolviðarhóli á klukku-
stund. Nú var það maður í Borg-
arfirðinum. sem vildi kaupa
Grána. Baróninn heimtaði 300
krónur fyrir hann, en maðurinn
kvaðst ekki eiga nema 200 kr.
„Vitið þjer ekki hvað maður á
að gera þegar mann vantar pen-
inga V' spurði baróninn.
Nei, það vissi hinn ekki.
,,Þá á maður að stinga hyssu
upp í sig og hleypa af“.
Skömmu síðar sigldi hann. en
Richard varð eftir og fór ekki fyr
en hálfum mánuði seinna. Þótti
honum ilt að skilja við vínbirgðir
þær, er baróninn átti. Bauð hann
þá ýmsum bændum heim og sátu
þeir þarua að sumbli í 2 eða 3
daga. En þá var líka alt upp drukk
ið nema nokkuð af öli.
En það er að segja af þinginu,
að eftir langar umræður var frum-
varpið felt með jöfnum atkvæð-
um, 10 :10.
Baróninn dvaldist um hríð í
London, eu varð ekkert ágengt og
mun Vídalínsútgerðin hjer hafa
spilt fyrir honum. Og svo lagði
hann á stað frá London og þóttist
ætla til Vín. En skamt fyrir utan
London skaut hann sig í járnbraut
arvagninum. Var hann þá aðeins
með eitt penny á sjer, og stór-
skuldaði á gistihúsinu þar sem
hann hafði briið.
Þannig lauk ævi hins eina bar-
óns, sem átt hefir heima á íslandi.
Hann fylgdi kenningu sinni unt
það hvað peningalaus maðlU' íetti
að gera.
Þrotabú.
Þegar Sigurður Fjelsted fór frá
haróninum rjeðist þangað ráðs-
maður Þórmundur Vigfússon, sem
nú er i Bæ. Helt hann búinu
gangandi til vors, en þá var alt
selt og var þrotabú, því að bar-
óninn hafði haft þann sið að
skulda öllum, sem hann gat skuld-
að.
ólafur Davíðsson á Þorgauts-
stöðum keypti jörðina af skifta
ráðenda, en Edinborg keypti fjós-
ið hje'r; siðan eignaðist bærinn
það. Gísli Þorbjarnarson kevpti
húsið við Laugaveg.
Aðrar eignir barónsins voru
boðnar upp og fóru fyrir lítið.
Meðal annars hafði baróninn
átt mikið af málverkum. Þau
keypti Einar skáld Benediktsson
öll fyrir 1000 krónur. Hafði Einar
oft verið gestur harónsin.s á Hvít-
árvöllum, og í einni ferð þangað
varð til kvæði harts „Haugaeldar".
Af Richard er það að segja að
hann var í Bielefeld í Þýskalandi
þegar hann frjetti lát barónsins.
Ætlaði hann að reyna að ná í fje
til þess að bjarga búinu á Hvít-
árvöllum. En það tókst ekki. —
Rieðist hann þá • í siglingar oer
flæktist víða um heim. Skrifaði
hann Sigurði Fieldsted við og við.
en svo hættu brjefin að koma og
byggur Sigurður að Richard muni
þá hafa látist einhvers staðar úti
í heimi.
*
Hjer lýkur að segja frá barónin-
um á Hvítárvöllum, einhverjum
merkilegasta útlending, sem hing-
að hefir komið. Því miður farnað-
ist honum ekki vel, en enn í dag
lifa þær hugsjónir, sem hann flutti
liingað: trúin á -breyttan land-
búnað, trúin á gróðurmagn ís-
lenskrar moldar og trúin á hafið,
Tyrkland
og San Marino
Þegar ftalía sagði Miðríkjunúm
stríð á he’ndur 1915, gerði kot-
ríkið Sah Mariho það líka.
V'ýrir nokkru fór búnaðarmála-
stjóri Tyrkja til Evrópu til þess
að k.vnna sjer nýjústú framfarir í
landbúnaðarinálum. Meðal annars
fór hahn til San Marino, en þá
brá honum í brún er hann var tek
inn fastur á landamærunum, vegna
þess að hann væri þegn fjand-
manna þjóðar; Tyrkland og San
Marino væri enn í striði.
Kom það nvi upp úr kafinh, að
begar bandamenn sÖmdu frið við
Tyrki, Lausanne-friðinn svð-
nefnda, var San Marino ekki boð-
ið að taka þátt í þeim friðarsamn-
ingnm. oa: ríkið hefir aldrei undif-
skrifað þá. Hafði San Marino alveg
gleymst við þessa friðarsamniníra
og Tvrkir vissu ekki betur en að
San Marino og ítalía væri eitt. En
San Marino hefir ekki glevmt
þe'ssU. og telur sig enn eiga í stríði
við Tyrki.
San Marino er aðeins 61 fer-
kílómetri að stærð, og þar eru
um 13000 íbúar.
Pietur litli vill ekki sofna.
Pabbi bans sest því á rúmstokk-
inn bjá honum og fer að segia
bonum söeur. Eftir nokkra
stund verður alt bliótt bar inni.
og mömmu verðnr bughmgrn
Hún onna.r svefnberbergisburð-
ina gætilega og hvíslar:
— Sefur hann’
Á gólfinu stendur Pietur litli
í náttfötunum og hvíslar aftur;
— Já, nú sefur hann.