Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1936, Qupperneq 6
382
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ar voru til þess að komast upp á
virkisvegginn, en hermennirnir
hoppuðu hver upp á bakið á öðr-
uin og seildust upp á virkisbrún-
ina. Nokkrir komust yfir en voru
brj'tjaðir niður. Og hinir voru
hraktir til baka.
Inverawe var fremstur í liði Há-
lendinga. Hann komst hvað eftir
annað upp á virkisvegginn en var
jafnharðan hrundið niður aftur.
Seinast fell hann helsærður til
jarðar. Grant ofursti sá það og
flýtti sjer til hans. Inverawe leit á
hann ásökunaraugum:
— Hvers vegna sagðirðu mjer
ekki frá því? Nú er það of seint.
Þetta er Ticonderoga, því að jeg
hefi sjeð hann.
Það voru seinustu orð Inverawe.
SAMA daginn sem þessi atburð-
ur gerðist langt úti í skóg-
unum, voru tvær stúlkur á gangi
milli Kilmalien og Inverary. Það
voru dætur Inverawe.
Þegar þær komu að brúnni á
Arrav varð annari litið upp 1 loft-
ið — og rak hún þá upp hljóð og
greip í handlegg systur sinnar.
Hún leit þá líka til himins. Þar
sáu þær orustu. Þær sáu fána Há-
lendinga og hersveitina sækja
fram undir honum. Þektu þær þar
marga af ættingjum sínum og vin-
um. Þær sáu Campbell Inverawe
falla og marga með honum.
Þegar þær komu til Inverarv
sögðu þær ættingjum og vinum frá
því, sem fj'rir sig hefði borið. Þær
skrifuðu nöfn þeirra manna, sem
þær höfðu sjeð falla, mánaðardag
og klukkustund. Eftir viku komu
blöðin með frjettirnar af orust-
unni hjá Ticonderoga og stóð það
alt heima við það, sem þær syst-
urnar höfðu skrifað hjá sjer. En
löngu áður en blöðin komu var al-
menn sorg í Argyll.
— Hefir inaður rjett til að opna
brjef konu sinnar?
— -Já, rjettinn, en ekki hug-
rekkið.
—Hjerna í bókinni stendur, að
sumir fiskar eti sardínur.
— En sú vitleysa. Hvernig ætti
þeir að geta opnað dósirnar.
Helgi Pjeturss.:
R 5 ÍTI E GI H
i.
f grein eftir Þorstein Jósepsson
skáld, í Mbl. fyrir sköminu, var
sagt frá því hvernig 4 frægir
hlaupagarpar þutu tiltekinn spöl
á skemri tíma þegar þeir keptu
hver með öðrum, en nokkur þeirra
hafði getað gert þegar hann kepti
einn við aðra, eða þá þreytti skeið
þetta einn. Orka þeirra fjögra,
þegar þeir eru samtaka, verður
meiri en samanlögð orka þeirra,
þegar hver keppir sjer. Yirðist
þarna koma til greina mjög merki-
legt lögmál í lífaflfræði (biodvna-
mik), lögmál sem vísindi framtíð-
arinnar munu fást mjög mikið við
að rannsaka og kenna hvernig
færa skuli sjer í nyt. En af goða-
sögum má nokkuð ráða, hvernig
til hagar, þar sem lögmál þetta er
þekt og notað. Allir kannast við
megingjarðir Þórs og hversu hon-
um „óx ásmegin hálfu“ er hann
spenti þeim um sig. Og þarf að
vísu ekki annað en þessa sögu,- ef
hún er rjett skilin, til að sýna að
guðir forfeðra vorra — að gyðjun-
um ógleymdum — voru annað og
meira en hugarburður hinna trú-
uðu. Vitanlega gat þó ekki hjá for-
feðrunum verið um neinn skilning
að ræða á þessu atriði guðlegrar
líffræði. Það er einmitt einkenni á
goðasögum, að þar er aldrei um
verulegan skilning að ræða — t.
d. eru megingjarðir Þórs ekki
neitt belti, sem hann geti spent
um sig, heldur orkusamband hans
við Æsi aðra — en þó eru sögur
þessar svo afar merkilegar, af því
að vjer fáum þar veður af þrosk-
aðra lífi og fullkomnara ástandi
en hjer á jörðu er. Og ekki síst er
þessi megingjarðasaga merkileg
og íhugunarverð. Mannkynið alt
gæti margfaldað krafta sína ef
menn skildu þetta rjett, uppgötv-
uðu það náttúrulögmál, sem hjer
kemur til greina og lifðu eftir því.
Það sem á ríður er að læra að
vera samhuga, samtaka og sam-
stiltir um rjett mál. Því betur sem
það tekst, því greiðari er aðgang-
ur að hinum magnandi krafti til-
veruimar. Eða með öðrum orðum,
því fremur getur guð náð að koma
fram í mönnunum, hjálpað þeim,
fært þá nær hinu guðlega. En tak-
inark alls lífs er að ná þeirri sam-
hverfing og samhæfing, að full-
komið samband náist við hinn
skapandi kraft. Er þar til mikils
að keppa, einsog vjer getum
fengið nokkra hugmynd um, ef
vjer virðum fyrir oss mikilleika
heimsins. En, því miður, gera
menn hjer á jörðu svo mikið sem
miðar einmitt þveröfugt við það
sem vera ætti. Og árangurinn er
hverskonar böl og hörmungar. Það
er jafnvel einsog náttúruöflin
trvllist, þegar mennirnir breyta
þvert gegn því sem hinn skapandi
kraftur þessa mikla og furðulega
heims ætlast til af þeim.
II.
Yorið 1914 reyndi jeg til að
vekja athygli á því, að mannkynið
væri statt á þýðingarmeiri vega-
mótum en nokkru sinni áður. Fór
og þar sem jeg sagði að verða
mundi, ef hinni röngu stefnu væri
haldið. Mun engum, sem nokkuð
hefir um þessi efni hugsað, geta
blandast hugur um, að vegferð
mannkynsins síðan, hefir verið
mjög um ófærur. Þar hefir verið
mjög um það að ræða, að brjót-
ast og byltast, og greinilega kom-
ið í ljós, að engin sú leið sem
reynd hefir verið, er hin rjetta. Að
vísu .hefir verið eigi alllítið um
skilning á því, að samtaka- og
vinahugur verði að koma í staðinn
fyrir styrjaldar- og streituhugar-
farið, og viðleitni í þá átt. En þó
eru nú allar horfur á því, að hitt
muni mega sín meir, og aldrei hef-
ir í sögu inannkynsins verið af
öðru ein kappi til bardaga biiist
og ó þessum síðustu tímum. Þarf
nú ekki um það að efast, hvað