Lesbók Morgunblaðsins - 13.12.1936, Qupperneq 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
89S

Amma
kvað.
Eftlr
Orn
Arnarson.
Ekki gráta unginn minn.
Amma kveður við drenginn sinn,
gullinhærðan glókoll þinn
geymdu í faðmi mínum
Elsku litli ljúfurinn,
líkur afa sínum.
Afi þinn á Barði bjó,
bændaprýði, ríkur nóg.
Við mjer ungri hugur hló.
— Jeg hrasaði fyr en varði.
Ætli jeg muni ekki þó
árið mitt á Barði.
Man jeg enn hve hlýtt hann hló
hversu augað geislum sló
og hve brosið bað og dvó —
blendin svör og fyndin.
Jeg ljest ei vita en vissi þó
að vofði yfir mjer syndin.
Dýrt varð mjer það eina ár.
— Afi þinn er löngu nár. —
Öll mín bros og öll mín tár
eru þaðan runnin,
— gleðin ljúf og sorgin sár
af sama toga spunnin.
\
Elsku litli ljúfur minn
leiki við þig heimurinn,
ástin gefi þjer ylinn sinn
þótt einhver fyrir það líði.
Vertu eins og afi þinn
allra bænda prýði.
•x-x-w-x-x-:-x~:~x-x-x~x-:-x-:-x-x~x~x~:~x~x~x~x~xx-:~:~x*<-x~x~x~:~>*x~:-x~x~x~x-:-x-x~x-x**x*4-H
svo langt frá því að vatnið virtist
hafa nokkur kælandi áhrif á eld-
flóðið, að það var engu líkara en
að vatnið flýði undan eldinum, seg
ir síra Jón. „Upp þurkaði hinn
glóandi hraunstraumur allan botn
og grundvöll vatnsins og fleytti
þar yfir brennandi grjóti og
hrauni, sem marga faðma strekkir
sig hátt í loftið“.
Þegar bálstraumarnir komu út
í vatnið kvæstu þeir og bljesu eins
og þúsundir dreka, en .hvítir og
þykkir gufumekkir þyrluðust hátt
í loft upp. Fb'lgdu þessu ógurlegir
brestir og gnýr, og mun tæplega
liafa orðið annar eins bardagi milli
höfuðskepnanna hjer á landi síðan
það bygðist. Yatnið hrökk undan
eldinum, eins og síra Jón segir, en
þegar hraunið tók að storkna,
sprengdi gufan það alt í sundur
og umturnaði því á alla vegu, svo
að háir drangar mynduðust. Sjer-
staklega þótti það ægifögur sjón á
nóttunni að horfa á þennan hild-
arleik, hraunstraumana hvítgló-
andi svo að lýsti af, steypast út í
vatnið, sem bar gufumekkina fyrir
sig eins og stórkostlega skjöldu.
Noakur hluti vatnsins þornaði
upp og er þar nú hrauu. „Ein ey.
sem þar hafði verið í vatninu, 130
lamha fóður, er nú komin í blá-
hraun“, segir í hrjefi 15. okt. 1729.
Seinustu dagana í september
hætti hraunrenslið, og gerðu eld-
gosin ekki meira tjón en þá var
orðið. En þótt hraunið storknaði
að ofan, var glóandi ieðja undir
og vall áfram. Mvnduðost við það
margir stórir og einkennilegir
hellar. Einn þeirra er skamt fyrir
austan Reykjahlíð, afar langur og
mjór. Er farið niður í hann um
lítið op og komið upp um annað
op langt þar frá.
Lengi heldust umbrot í hraun-
inu. Brotnaði það alla vega af hit-
anum undir niðri og hlóðst upp í
kletta og klungur og alls konar
mvndir. Víðsvegar stóðu gufu-
strókar, reykjarmekkir og brenni-
steinssvæla upp úr hrauninu og
helst það í mörg ár. Er þess jafn-
vel getið árið 1747 að enn rjúki
úr hrauninu. Geta menn nokkuð
af því markað að þykt hefir það
verið úr því að það var svo lengi
að kólna. enda segir síra Jón að
hraunið sje 10 faðma þykt ofan á
bænum Gröf og túninu þar.
*
ORfMSTAÐTR urðu einnig
fvrir miklum skemdum af
eldflóðinu. Tók það af engjar og
nokkuð af heimatúninu. Þá flýðu
bændur með konur og börn og
annað heimafólk, til þess að
bjarga lífinu. Leist þeim ekki ráð-
legt að búa á jörðinni og rifu þar
öll hús um haustið svo að jörðin
var í eyði næsta ár. En þó var
það sem eftir var af túni og engj-
um svo sæmilegt, að jörðin bygð-
ist aftur, en ekki með nándar
nærri eins mikilli áhöfn og verið
liafði áður.
«
INS og að líkum lætur voru
bágstaddir þeir bændur sein
urðu að flýja jarðir sínar og
höfðu mist öll húsgögn sín og
matarforða. Munu þeir áður hafa
verið skuldugir við Húsavíkur-
verslun, en gátu nú emra lífsbjörg
fengið þar. Kaupmanni leist held-
ur ekki á að þeir mnndu geta
horgað skuldir sínar, og skrifaði
hann vfirvöldunum brjef út af
því. Varð það til þess að Benedikt
Þorsteinsson lögmaður og sýslu-
maður Þingeyinga helt hjeraðs-
þing i Haganesi við Mývatn hinn
11. september 1730 til þess að taka
skýrslu af bændum um eldgosin
og tjónið sem orðið hafði af þeim.
Komu á þetta þing flestir bændur
sveitarinnar.
— Prestur og sóknarm'enn
skýrðu frá því ,að vegna þessara
hamfara náttúrunnar hefði þeir
mist alla lífsbjörg sína, bæði af
landi og silungsveiði í vatninu,
sem hingað til hafi verið þeirra
hesta lífs uppihald, gæti hvorki
greitt konungi skatta nje kaup-
manninum í Húsavík skuldir sínar.