Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1937, Blaðsíða 2

74
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
því er hiin hyggur — hefir ekki
af því er sjeð verði, neina hug-
mynd um að hann á heima á jarð-
Btjörnu, (S. 17—18).
IV.
Sá kafli bókarinnar, sem mjer
virðist helst ástæða til að segja
nokkru nánar frá, heitir, The
World Crisis (S. 124), og er um
títnamót þau, sem nú eru í sögu
mannkynsins og svo stórkostleg,
að aldrei hefir á jafnmiklu oltið.
„Vjer hevrum menn (á jörðinni)
vera að tala um tímamót í sögu
mannkynsins“ — segir Morris —
„og vjer, sem framliðnir erum,
fáum varla skilið vegna hvers
menn á jörðinni geta ekki sjeð
hvemig á heimskreppu þessari
stendur. Vrjer (hjernamegin) sjá-
um glöggar og það er vegna þess,
sem það er ósk mín að koma
og tala um það mál, sem svo er
mikilvægt . . . Alla mína ævi hafði
jeg mikinn áhuga á því, sem
var að gerast á jörðinni, og þess-
um áhuga hefi jeg haldið að mjög
miklu leyti. Ef ekki væri svo, þá
mundi jeg ekki vera að reyna að
koma bók þessari fjrrir almenn-
ingssjónir_ Jeg þrái að sjá jörðina
bjartari og hamingjusamlegri
dvalarstað en hún er nú, stað,
þar sem menn og konur lifi við
farsællegri ástæður en þær, sem
nú eru........ Vjer (hinir fram-
liðnu) sjáum fram á endalok alls
lífs á jarðarsviðinu (The earth
plane!) og það á fárra alda fresti,
ef menn sem nú hata náunga sína
í stað þess að elska þá, hverfa
ekki af sínum vondu vegum....
Þetta er leyndardómur heims-
kreppunnar, lesendur mínir. Ekki
að það sje ekki til nóg af pen-
ingum til umferðar manna á milli,
eða nóg til viðurværis handa
fjöldanum, heldur það, að nú á
dögum er ágirndin í heiminum
ákafari en hún hefir nokkru sinni
verið áður“. (S. 124—25).
V.
Mjög virðist mjer líklegt, að
það sje satt sagt, að William
Morris, snillingurinn, sem hafði
vit og andagift til að sjá betur
aðalsmerkið á hinni þjökuðu og
fátæku íslensku þjóð, en nokkur
útlendingur hefir anuars gert,
haix verio að reyna txl að verða
mannkyninu aö liði á þessum
timamoium, og að það sje eklii
houum aö kenna, að ekki er í bók
þessari, sem honum er eignuð,
einu orði minst á þjóðina, sem
hann liatði kent við Uaidur, held-
ur hugaríari miðilsins og þó ekki
síður stilliahrifunum á hana. Tel
jeg ekki vafa á því, að mun fróð-
legar muudi þarua í bókinni hafa
verið ritað um örlagatíma þá, sem
nú eru, ef Morris hefði tekist að
koma íram í meðvitund miðilsins
því, sem hann hafði sjálfur í huga
um það eíni. Eftirtektarverðust
allra þeirra orða, sem Morris
heíir tekist að fá rituð, virðast
mjer þessi: „Hvílíkur skaði, að
menn skuli vera blindir, þar sem
nú á tímum eru frelsarar á jörð-
inni“ (S. 127). Virðist þarna ótví-
ræðlega gefið í skyn, að til sjeu
þeir menn, sem viti hvað það er,
sem þarf til þess að aldaskiftin
geti farsællega tekist, eða hafi
jafnvel sagt það, án þess að því
hafi verið gaumur gefinn. En þar
sem bætt er við (S. 127—28)
„Vision is what men need to-
day — that inner vision which
permits those who come to their
aid to unfold before their eyes
the vision of life eternal“ — þá
er auðsjáanlega um hina vanalegu
„parafrastik“ að ræða; eða m. ö.
o. talsvert annað ritað en það, sem
til var stefnt með innblæstrinum.
En það hygg jeg hafi verið þetta:
Það, sem þarf nú, er að menn
öðlist hinn náttúrufræðilega skiln-
ing á framhaldi lífsins, því þegar
sá skilningur er fenginn, þá verð-
ur hinum fullkomnari lífverum
miklu auðveldara en nú er, að
rjetta mannkyninu þá hjálpar-
hönd, sem svo mikil er þörfin á.
Og víst er um það, að takist ekki
að færa út náttúrufræðina á þann
hátt, sem gefið er í skyn, þá mun
illa fara, aldaskiftin verða til
hins verra, þannig að tilraunin
til æðra og fullkomnara lífs á
þessari jörð, mistakist með öllu.
Jeg hefi aldrei orðið þess var,
að þeir, sem ritað hafa um þau
efni, sem hjer koma til greina,
hafi veitt því eftirtekt hvað það
þýðir, að allri sókn lífsins upp á
við hjer á jörðu, hefir jafnan
fylgt nokkur afturför, svo að hin
æðsta vera jarðarinnar nú, er að
verulegu leyti ófullkomnari held-
ur en hinir fyrstu foreldrar henn-
ar, fyrstlingarnir, sem uppi voru
fyrir þúsund miljónum ára, eða
svo, og að tímamótin í sögu lífs-
ins þyrftu að verða þau, að fram-
vindu (evolution-) lífsins
fylgdi engin afturför. En það er
það, sem á vísindamáli má nefna
diexeliktiska evolution eða diexe-
lixis. Er þá helstefnan sigruð þeg-
ar svo er komið, og opin leiðin að
hinum óendanlegu möguleikum til
góðs, sem alheimurinn býr yfir.
Eru á þeirri leið margar og vax-
andi aflraunir, en engin, er of-
raun verði þeirri lífveru, sem leit-
ar fraxn í fullu samræmi við hinn
æðsta vilja. En hjer í ríki hel-
stefnunnar hefir oft, eða jafnvel
oftar, verst tekist, það sem best
var viljað, því að einmitt þa var
síst samúð og góðum undirtektum
að mæta.
21. 2. ’37.
Helgi Pjeturss.
Nauta-at á Spáni.
— Ætli hann sje litblindur?
— Af hverju hlóstu ekki að
skrítlu skrifstofustjórans?
— Það er búið að segja mjer
upp frá mánaðamótum.