Lesbók Morgunblaðsins - 02.05.1937, Blaðsíða 6

134
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
kom það fvrir að Cavliiif? sat
fundinn með þeim, sem einn af
„oss“ og ljóstaði síðan upp hin-
um helgustu leyndarmálum and-
stæðinganna. Allir þessir „skandal-
ar“, „bombur“ og „sensationir“ —
eða hverju nafni, sem það nefnist,
varð. með öðru fleiru, til að stór-
auka sölu blaðsins, en ekki að
sama skapi virðingu þess. Loks
var ('avling látinn fara frá bæjar-
frjettunum og fengið það veglega
starf að vera „flugandi fregnrit-
ari“ hlaðsins erlendis.
*
Hjer hefst nýtt tímabil í sögu
þessa fjölgáfaða og snar-
ráða nianns — það er tímabil æt'-
intýranna og revnslunnar meðal
framandi þjóða.
Xæstu árin dvaldi hann oft mán-
uðum saman á ferðum erlendis,
bæði vestan hat's og austan og
skrifaði þykkar bækur um veru
sína í Bandaríkjunum og París —
auk þeirra kynstra, sein hann
skrifaði í Politiken undir merk-
inu Ignotus, sem alt sá og hevrði.
Einnig skrifaði hann um þessar
mundir leikrit og skáldsöguna:
Fra de dybe Dale.
mátt og smátt varð flokkur
Hörups fjölmennari og á-
hrifameiri og Politiken óx og út-
breiddist með hverju ári.
Eftir sigur vinstri flokkanna við
kosningar 1901, var Hörup kjör-
inn samgöngumálaráðherra og fól
þá ritstjórnina í hendur Edward
Brandes, er brátt reyndist litlum
ritstjórnarhæfileikum gæddur. —
Samvinna Brandes og Cavlings fór
öll út um þúfur og lauk með því,
að Cavling ráfaði einn og hugsi
latiga og hrollkalda nótt fram og
aftur í kringum Furuvatnið og
þegar dagur ranu var hann á-
kveðinn í því að safna hlutafje til
að stofna kvöldblað. Það voru að-
eins 200 þúsund krónur, sem hann
vantaði! Og sjálfur átti hann þá
ekki nema ljeleg húsgögn í eitt
þakherbergi.
Vinir og velunnarar Cavlings
brugðust vel og drengilega við
inálaleitun hans og að fáum dög-
um liðnum hafði liann handa á
milli 170 þúsund krónu í reiðu fje
til hinnar fyrirhuguðu blaðútgáfu.
Síðan tók liann að ráða til sín
fólk og semja um kaup á nýrri
„rotationspressu“ frá Frakklandi
1— en þá var engin slík vjel til
á Norðurlöndum.
Þegar tók að kvisast um fyrir-
ætlanir Cavlings leist hlutafjár-
eigendum Politiken óglæsilega á
að fá hann fyrir keppinaut á
blaðamarkaðinum — og fóru svo
leikar að þeir fengu hann fyrir
aðalritstjóra í stað Brandesar —
en hlutafjeð, sem Cavling hafði
safnað, lagði hann á borð með sjer
og Politiken fekk „rotations“-vjel-
iua og notar liana enn.
Þetta var árið 1904, og þegar
Cavling tók við ritstjórn Politiken
var upplag blaðsins orðið 17—18
þúsund eintök á dag og því vel
sambærileg við hin gömlu þjóð-
grónu blöð: Berlingske Tidende
og Dagens Nvheder. En þegar
hann ljet af ritstjórn 1927 var
upplagið komið nokkuð á annað
hundrað þiisund og var þá, og er
eun, útbreiddasta blað á Norður-
löndum.
Þessu æfisögubroti er lokið.
*
eg hverf aftur heim að Stut-
gaarden — hvíta húsinu í
rjóðrinu norðan við hallargarðinn
í Hilleröd, þar sem Cavling bjó
síðustu ár æfi sinuar. ásamt konu
sinni og tveim börnum, er þá voru
í æsku. Þau hjetu Elsa og Jens.
Þetta heimili var eins og ofur-
lítil paradís, þar sem hver og einn
mátti sitja og standa eins og haun
vildi — þar var næturgala söngur
í sjerhverri sál!
Það þótti mjer kynlegast við
háttalag Cavlings. að liann virtist
aldi’ei sofa — því á daginn sat
hann tímum saman niðri á Frið-
riksborgarsöfnunum, á kvöldum
gekk hann út í skóg þegar
rökkva tók og er heim kom settist
liann við skrifborðið sitt í bóka-
herberginu og skrifaði fram á
nótt. — En áður en hann tók
til starfa fekk hann sjer stund-
um glas af kampavíni og til að
fullkomna hressinguna dróg hann
fram munntóbaksdósirnar sínar og
fekk sjer ,,spotta“! Síðan greip
hann blýantinn og skrifaði hægt
og bítandi án }>ess að nema staðar
til að liugsa sig um, Hann var þá
C'avling,
þegar hann tók við ritstjórn.
að skrifa uppkast af æfisögu sinni,
er síðan kom út undir nafninu:
Eftir Redaktionens Hlutning.
1 daufri ljósglætunni frá græn-
um lampakúplinum, því liann vildi
ekki nota annað en olíuljós, gat
að líta þennan ellihruma, þjálf-
aða skriffinn önnum kafinn og
niðursokkinn í liandritadyngjuna
seint á kvöldin. Og þegar haninn
gól og endurnar tóku að vappa
letilega framan við trýnið á sof-
andi bolabítnum í húsagraðinum
morguninn eftir, þá var gainli
maðurinn aftur kominn á stjá. Nú
var það morgunkaffið og nýju
blöðin.
Oft spaugaði Cavling, og sagði
hinar ótrúlegustu sögur — af öllu
nema flugvjelum, sem hann mátti
ekki heyra nefndar —, en þegar
hann ætlaði að brosa var eins og
brosið storknaði á andlitinu, þó
augun leiftruðu uiidir loðnum
brúnunum. Þannig átti maður víst
að sjá hann brosa að miusta kosti
einu sinni á hverjum morgni, en
það var þegar hann fletti nýrri
Politiken og skygndist eftir því
„helsta“. Þá brosti hanu æfinlega
með augunum — en enginn vissi
af hverju!
*
inu sinni varð jeg Cavling
samferða til Kaupmanna-
hafnar og upp á ritstjórnarskrif-
stofu Politiken. Er inn á biðsalinn
kom sáttu þar fjórir menn út við