Lesbók Morgunblaðsins - 28.07.1940, Blaðsíða 4

236
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Hafnarstræti um 1877. Fremst til vinstri núv. Hafnarstræti 16 (sama
hús og þá, en bygt ofan á það), næst gamli barnaskólinn (stóð yfir núv. Póst-
hússtræti þvert), þá verslunarhús Knudtzons og til hægri fremst pakkhús
sömu verslunar, en þar stendur nú hús Eimskipafjelags íslands. Fyrir er.da
götunnar Fischersverslun (núv. Ingólfs Apótek).
er tekin hjer upp bókun málsins
í heild sinni (úr fundargerð 2. júní
1848): „Eftir nánari athugun gat
nefndin ekki leyft, að umbeðinn
skúr mæt-ti standa framvegis. Slík-
ir skúrar, sem fleiri mundu reisa
ef þessi væri leyfður, mundu eigi
aðeins verða til stórra lýta fyrir
götuna. heldur mundu þeir einnig
teppa umferð gangandi fólks sunn-
an við ræsið í Austurstræti; (þá
var aðeins ein gangstjett í Aust-
urstræti, surinanvert i götunni og
ræsið með fram stjettinni; allur
hinn hluti götunnar, norðan við
ræsið, var fvrir almenna umferð)
þegar norðurhlið götunnar á sumr-
in er full af baggahestum, vögn-
um og þess háttar, er þar oft nær
ófærat gangandi fólki. Yfir vetr-
armánuðina mundi skúrinn haga
umferðina miklu minna og einnig
mundi þá síður bera 4 honum til
lýta fyrir götuna. Auk þess lítur
nefndin svo á að skúrinn sje eink
um nauðsynlegur yfir vetrarmán-
uðina til þess að verja hliðardyr
eldhússins fvrir snjó og norðan-
átt. Beiðandinn var því sammála
nefndinni um að taka bæri skúr-
inn þegar í stað burtu og eigi setja
hann aftur niður fyr en 1. okótber
n. k. og þannig yrði einnig að taka
hann burt 1. maí næsta ár og fram-
vegis árlega taka hann burt og
nota hann aðeins yfir vetrarmán-
uðina október til apríl, að báðum
mánuðu mmeðtöldum". M'álinr vr
nú ekki þar með að öllu lokið. —
Björn Gunnlaugsson hafði annað
ríkar í huga en skúrinn sinn og
þarf því engan að furða, þótt fyr-
ir kæmi að honum láðist að iosa
skúrinn frá tilsettum tíma og urðu
því, síðar meir, áminningar nefnd-
arinnar til þess, að hinn mikli
stærðfræðingur varð fyrir verald-
arinnar ónæði.
★
Eins og fyr var um getið, þá
var á þessu tímabili samþykt
skipulag fyrir heilan bæjarhluta,
þ. e. Yesturbæinn, milli Hlíðarhúsa
og Framnesvegar. Svæði þetta alt
var í Hlíðarhúsalandi, en einmitt
um þessar mundir hafði bærinn
fengið full umráð yfir þeirri jörð,
eftir áratuga rekistefnu. Það er
engum vafa bundið, að Árni Thor-
steinson, sem þá var hjer bæjar-
fógeti og formaður byggingar-
nefndar, var upphafsmaður þess
máls og hann einn mun hafa sam-
ið tillögurnar og gengið fná þeim,
þótt svo hjeti, að þær kæmu frá
bvggingarnefndinni í heild sinni.
Meðal þeirra vandamála, sem þá
voru efst á baugi hjer í bæ, var
hin erfiða aðstaða tómthúsmanna
til bátauppsáturs. Bryggjum og
bólvirkjum fjölgaði fyrir miðbæn-
um, en við það þrengdist uppsát-
ursplássið þar í sandinum. —
Tómthúsmenn settust að á víð og
dreif utan við bæinn og þessvegna
varð sjávargatan löng hjá þeim
flestum. Tillögurnar reyna m. a. að
leysa þetta vandamál og er það
gert með þeim hætti að veita tómt-
húsmönnum kost á býlastæðum
rjett við Hlíðarhúsasand. Tillög-
urnar eru það merkilegar og svo
langt á undan sínum tíma, að
vert þykir að birta þær hjer í
heild sinni.
Á fundi byggingarnefndarinnar
21. júní 1866 er bókað um málið
á þessa leið:
„Var fyrst tekið fyrir eftir þar til
gefnu tilefni að skoða Hlíðarhúsalóðina
og útvísa þar stæði fyrir gótur.
Nefndin ákvað, að Hlíðarhúsavegur-
inn (þ. e. núverandi Vesturgata) ætti
að lengjast vestur eftir í beinni línu
svo langt, sem Hlíðarhúsalóðin nær, nú
fyrst um sinn, að stefna vegarins verði
hagkvæmust frá Hlíðarhúsum og á
milli húss P. Gíslasonar í Ánanaustum
og Jakobs Steingrímssonar, Álit þetta
styður nefndin einkum við það tvennt,
að með þessari stefnu virðist fáanlegt
hæfilegt byggingarpláss fyrir neðan veg-
inn, þegar við þarf, án þess að of mikið
sje tekið af túninu, og að með þessari
stefnu verði híegara að lengja veginn á
þann hátt, er æskilegur má virðast, svo
að hann nái út að Eiðsgranda.
Byggingarnefndin álítur að þar eð
þessi gata eigi með tímanum að verða
aðalvegur fram á Seltjamarnes og bú-
ast megi við talsverðri umferð á honum,
þá: veiti ekki af, að vegurinn sé af sömu
breidd og sá spotti, sem nú er lagður af
veginum, eða ca. 7 áln.
Hvað þvergötur áhrærir á lóðinni
álítur byggingarnefndin, að þá sé í alla
staði hentast, að þær sjeu strax mark-
aðar niður og fastsettar, svo að byggt
verði eftir vissu áformi, því að það
geti sparast fyrir bæjarsjóðinn kostnað-
ur, sem leiðir af því, að ekki er byggt
eftir vissu plani. En býggingarnefndin
lætur þess þó getið, að enginn þörf sé
til nú strax að leggja þessar þvergötur,
þó þær sjeu afmarkaðar, heldur ætti
það að bíða þangað til lóðin er nægþleg
byggð. Nefndin ályktar tvær þvergötur
muni geta nægt frá Hlíðarhúsveginum
niður að sjó, hin austari meðfram Hlíð-
arhúsabænum vestanvert niður að sjó,
og hin ytri fyrir vestan vestasta hjallinn
i Mýrarholti. Þessar þvergötur þurfa
að vera nokkuð breiðar, svo að bygg-
ingarstæðin geti skiptst í stæni heildir
sem útilokist frá eldshættu annarsstað-
ar frá, en í þessu efni ætlar nefndin sér
ekki að taka neina beinlínis ákvörðun
nú sem stendur, nje heldur um breidd
sjálfra gatnanna. __
Nefndinni kom saman um að fela
nefndarmönnunum, bæjarfulltrúa H.
Jónssyni og snikkara J. Ásmundssyni
að marka götur þessar nákvæmar og
einkenna breidd þeirra og stefnu, svo