Lesbók Morgunblaðsins - 11.10.1942, Blaðsíða 2

314
lesbOk morgunblaðsins g
SauSárkr ókskirk j a.
ásamt Árna Jónssyni hjeraðslækni
í Glæsibæ máluðu leiktjöldin. —
Hvað sem nútíma fólk kynni að
segja um þau, vöktu þau mikla
hrifningu, bæði skógurinn í
„Æfintýri á gönguför“ og fjöllin
og jöklarnir í „Skuggasveini“.
Það var leikið eina viku á
hverju kvöldi, um sýslufundinn,
og fólk kom úr sveitinni að horfa
á, þeir sem gátu því við komið.
Jeg held að leikendurnir, sem þá
voru í blóma lífsins og með æsku-
fjöri skemtu áhorfendunum nm
leið og þeir unnu fyrir gott mál-
efni, hafi orðið mörgum minni-
stæðir, sem þá komu í fyrsta sinn
í leikhús.
Það sem líka er merkilegt við
þetta er, að þetta er upphaf
sæluvikunnar, sem haldinn er ár-
lega í Skagafirði, því síðan hefir
það alltaf haldist við, að skemt-
anir færu fram á Sauðárkrók
um sýslufundinn. Síðar var einn-
ig haldin „tombóla“.
Sumarið 1892 var kirkjan
byggð, og vígð sunnudaginn fyrir
jól, með töluverðri viðhöfn. Þó
var það minna en ráð var fyrir
gert, því að þennan dag skall á
stórhríð, svo varla varð komist
milli bæja, og var þetta lengi
nefnt kirkjuvígslubylurinn.
Kirkjan þótti prýðilega falleg.
Claessen, sem var einn af helstu
stuðningsmönnum byggingarinnar
var, að jeg held, öll árin sem
hann var á Sauðárkróki, umsjón-
armaður kirkjunnar, og rækti
það með þeirri samviskusemi og
smekkvísi, sem alt annað er hann
tók að sjer.
Hann flutti til Reykjavíkur
rjett eftir aldamótin, og varð
þá landsfjehirðir. Hann hafði ver-
ið fjölda mörg ár í Skagafirði,
varð kornungur verslunarstjóri í
Hofsós, síðan kaupmaður á Sauð^
árkrók. Hann var glæsilegur mað-
ur og vinsæll í hjeraðinu.
L. Popp andaðist veturinn, sem
kirkjan var byggð, og var fyrst-
ur borinn lík í kirkjuna. Sonur
hans tók við versluninni, en ekkj-
an flutti til Kaupmannahafnar, og
sendi þaðan kirkjunni ljómandi
fallega altaristöflu.
Annars væri ekki úr vegi að
beina þeirri ósk til Reykvíkinga,
sem alist hafa upp á Sauðár-
krók, hvert þeir vildu ekki gefa
kirkjunni einhvern fallegan grip
á 50 ára afmælinu, ef einhverjir
vildu taka sig fram og hafa for-
göngu í málinu. «
Síra Árni Björnsson flutti til
Sauðárkróks, skömmu eftir að
kirkjan var byggð. Þetta tímabil
og framundir aldamót var að
mörgu leyti merkilegt í sögu
Sauðárkróks.
Þá voru í þessum fámenna
kaupstað (1894 munu hafa verið
þar um 200 íbúar) að alast upp
ýmsir menn, sem þjóðkunnir eru,
sem vísindamenn, listamenn og
miklir framkvæmdamenn á ýms-
um sviðum. Svo ekki verði talið
að þetta sje skagfirskt mont, leyfi
jeg mjer að nefna nokkra af þess
um mönnum, og bið velvirðingar
á að jeg tel eltki fleiri, þó ýmsir
aðrir eigi það skilið.
Það er nú t. d. Jón Stefánsson
listmálari, og prófessor Alexander
Jóhannesson háskólarektor, bræð-
urnir Eggert Claessen hæstarjett-
armálafærslumaður, Gunnlaugur
dr. med. landspítalalæknir og Ar-
ent stórkaupmaður og aðalkonsúll,
Magnús Pjetursson hjeraðslæknir,
bræðurnir Haraldur Árnason kaup
maður og Árni Björnsson gull-
smiður.
Mágur síra Árna, Jóhann Sig-
urjónsson skáld, dvaldi sem ungl-
ingur á heimili hans á Sauðár-
krók og lærði hjá honum undir
skóla.
Á þessum árum byrjuðu þrír
læknar, sem síðar urðu einhverjir
merkustu menn sinnar stjettar,
starfsferil sinn á Sauðárkrók. —
Guðmundur Magnússon, síðar pró
fessor, var fyrsti læknirinn, er
settist þar að. Hann byrjaði þar
strax sína frægu uppskurði. Fólk
kom víðsvegar að af landinu að
leita sjer lækninga hjá honum.
Björn Símonarson gullsmiður
hafði þá nýlega byggt sjer hús og
lánaði nokkuð af því fyrir sjúkra-
hús, sem frú Kristín kona hans
stjórnaði.
Guðmundur Magnússon var þar
aðeins tvö ár, þá varð hann lækna
skólakennari í Reykjavík.
Þá var Guðmundur Hannesson
prófessor þar eitt ár, við sama
orðstýr.
Svo Sæmundur Bjarnhjeðins-
son, sem eftir eitt ár varð fyrsti
holdsveikralæknir landsins, við
hinn nýja spítala í Laugarnesi.
Náttúrlega var mikil eftirsjón
að þessum ágætu mönnum, en
Skagfirðingar voru mjög heppnir
með lækna, þó jeg nefni ekki
nema þá, sem voru á þessu tím-
abili.
Jeg held að elsta húsið, sem
nú stendur á Sauðárkrók sje hús,
sem Hallur Ásgrímsson byggði.
Hann var þá nýkominn frá Græn-
landi, hafði verið þar einhver em-