Lesbók Morgunblaðsins - 15.11.1942, Blaðsíða 5

LBSBÓK MORGUNBLAÐ SINS
357
/
Ur sögu Raufarhafnar
Eftir INGÓLF GÍSLASON lækni.
Höfundur eftirfarandi greinar, Ingólfur Gísla-
son fyrverandi hjeraðslæknir, var settur læknir á
Raufarhöfn um síldveiðitímann í sumar. Hann hefir
skrifað grein þessa fyrir Lesbók, um þetta afskekta
útkjálkaþorp, sem á síðari árum kemur svo mjög
við sögu síldveiðanna.
T eg hitti gamla konu í gær, hún
J ert víst um nírætt og hefir
lifað alt sitt líf hjer um slóðir.
Jeg spurði hana auðvitað spjör-
unum úr um sögu þessa kauptúns.
Fara, hjer á eftir þættir úr sögu
þessa verslunarstaðar, samkvæmt
þeim upplýsingum, er jeg gat
fengið hjá henni og öðrum góð-
um mönnum.
Fyrir 1834 var hjer eyði og tóm
og hálfgert myrkur vanþekkingar
og framtaksleysis grúfði yfir þess-
ari fallegu höfn og einkennilegu
bogadregnu ásum, sem lykja um
hana. Sjófuglarnir busluðu óá-
reittir í fjöruborðinu. Þá var
enginn krakki til að henda í þá
steinum og engin síldarlýsisbrá til
að líma saman á þeim fjaðrirnar,
og kríusægurinn kringum litlu
tjarnirnar á ströndinni görguðu
svo hátt, að þær hjeldu vöku fyr-
ir æðarkollunum, sem verptu úti
í Höfðanum.
Einhvern veginn kom danskur
stórkaupmaður auga á þennan
einkennilega blett. Líklega hafa
„speculantskip“ komið hjer við og
við á sumrum og hefir þá þessi
Hans Kr. Thaag líklega verið
búðarpiltur á einhverju þeirra,
litist vel á staðinn og hugsað sjer
að nema hjer land þegar honum
yxi fiskur um hrygg.
Irið 1835 var svo ,,Búðin“
reist. Saga þessa húss er víst mjög
merkileg, en ekki ber heimildum
vel saman. Mjer var sagt að hús-
ið hefði verið bygt fyrst í Bremen
á Þýskalandi á dögum Hansa-
staðakaupmanna, svo rifið og flutt
til Borgundarhólms (Bornholm)
og bvgt þar. Mörgúm árum síðar
var það svo flutt — auðvitað í
pörtum — til Raufarhafnar og
öllutn kemur saman um, að það
hafi verið árið 1835. Smiður var
fenginn norðan frá Eyjafirði,
Þorsteinn Samúelsson á Lóni, til
að byggja húsið og gekk svo um
hríð, en í einhverjar raunir og
erfiðleika rataði hann við bygg-
ingu þessa stórhýsis og ljet kalla
á Ólaf Briem á Grund, sem þá
var lærðastur smiður norður þar,
til að hjálpa sjer. Húsið reis af
grunni og varð hið inyndarleg-
asta, þótt það sje orðið forneskju-
legt og fremur lasburða nú. Hús-
ið hefir verið kallað ,,Búðin“ og
hefir þar verið verslað síðan fram
á þennan dag. Sjálfsagt kynni
það frá mörgu að segja, ef það
mætti mæla. Fyrirkomulag alt og
tilhögun innanhúss er við það
sama og var á Ilansastaðatíð,
nema hvað íbúðarherbergjum hef-
ir eitthvað verið breytt. Grindur
eru í kringum háa púltið, sem
bókhaldarinn stendur við, skúff-
urnar úr þylckum borðum bera
þess glögg merki, að þær hafa
verið dregnar út og inn ótal sinn-
um á dag í margar aldir og
stokkarnir, sem vintunnurnar
lágu á, glápa svo ámátlega á
mann, að til rifja rennur. Ósjálf-
rátt hvarflar hugurinn til allra
þeirra fögru veiga, sem hjer hafa
runnið vir „krönum“ og fallegu
koparmálin bera þess merki, að
þau hafa snert margar varir, en
tunnurnar eru horfnar og stóru
kornsekkirnir líka, og deyfð og
drungi hvílir yfir þessum gamla,
hálftóma geymsluklefa (pakk-
húsi), sem áður var aðalheim-
kynni Bacchusar og Ceresar hjer
norður við heimskautabauginn.
Fyrstur rjeð hjer ríkjum Ilans
Kr. Thaag. Enginn er nú til frá-
sagna um líf hans og lundarfar,
enda mun hann hafa dvalið lengst
af utanlands, en Jakob Johnsen
er nefndur verslunarstjóri hans
hjer. Hann var kvongaður Hildi
dóttur síra Jóns á Grenjaðarstað,
en systur Margrjetar Möller á
Akureyri og Kristrúnar á Hólm-
um. Síðan voru verslunarstjórar
hjer, er tóku við hver af öðrum.
Gaman hefði verið að eiga þætti
úr æfisögum þeirra og vera má,
að þeir sjeu einhversstaðar
geymdir, en þessa kunni gamla
konan að nefna: Melby, Hans
Hjaltalín, Kreyser (hann var
sænskur), Lund, Salomonsen,
kona hans var Maren Ilavsteen.
Höfn Raufarhafnar.