Lesbók Morgunblaðsins - 26.11.1944, Page 13

LESBÖK MORGTJNBLAÐSINS P'flBH '0 -
477
^acjnar
ójeiróóon, ra
hunautar:
TVEIR SNILLINGAR
KOMI JEG I BREIÐDALINN,
reyni jeg alltaf að sæta lagi að
gista á Ásunnarstöðum hjá Pjetri
Jónssyni og ITerborgu. Þangað
ienti jeg fyrst, þegar jeg kom í
Breiðdal, og það er nú einu sinni
svona, að kunni maður vel við sig
leitar maður á sama staðinn aftur
Þegar jeg kom fyrst að Ásunnar-
stöðum vildi svo til, að talið barst
að manni, sem bjet Jón Finnboga-
son, er dó þar á bænum nokkru
eftir síðustu aldamót. Ilann var þar
í húsmennsku, bjó í litlum kofa
vitaf fyrir sig, með seinni konu
sinni, sem Guðlaug hjet og var ljós-
móðir sveitarinnar. Þarna bjuggu
þau lengi, við smá efni, ljósmóður-
staðan var víst ekki hálaunuð til
sveita þá. Einhvern veginn barst
það í tal að Guðlaug hefði tekið á
móti á fjórða hundrað harna þá
áratugi, sem hún var starfandi ljós-
móðir, og þarf það engan að undra.
ITitt þótti mjer meiri furðu gegna
er Pjetur bóndi sagði mjer að Jón
Finnbogason hefði sjálfur verið
Ijósfaðir fjölda barna, mig minnir
á þriðja hundrað og auk þess að-
stoðað konu sína við starf hennar,
þegar mest lá við. Var Jóns
vitjað til að sitja yfir konum, allt
austan frá Fáskrúðsfirði og vestur
í Lón í Austur-Skaftafellssýslu.
Skyldi þetta ekki vera einsdæmi,
að ólærður maður hafi lagt stund
á fæðingarhjálp og líknað í svo
mörg skipti, sem hjer er um að
ræða? En þó var það ekki hið ein-
kennilegasta við Jón Finnbogason,
Ilitt virðist mjer meiri furða, að
hann vissi víst ævinlega fyrir, hvar
og hvenær hans væri þörf og fór þá
af stað óbeðinn. Þegar hann fór að
búa sig til farar að heiman og var
spurður, hvert hann ætlaði, þá
nefndi hann bæinn og bætti svo
jafnan við: „Mín er þörf“, — og
hjelt af stað. Það kom og alloft fyr-
ir, er Guðlaug kona hans var farin
að sitja yfir, að Jón legði af stað
síðar, fann á sjer eða vissi, að hún
þurfti aðstoðar við. Það kom og
nokkrum sinnum fyrir, að þegar
Guðlaug var sótt, þá sagði Jón:
„þjer þýðir ekki að fara, jeg verð
að fára, því mín er þörf“.
Eitt sinn kom hraðboði til Jóns
Finnbogasonar austan úr Fáskrúðs-
firði, að sækja hann til konu þar.
Svaraði Jón þá sendimanni neit-
andi og kvaðst ekki fara: „Mín er
ekki þörf, barnið er fætt“, bætti
hann við. Og það stóð heima. Ekki
er mjer kvmnugt um, að Jón hafi
sagt neinum, hvernig hann yrði þess
vísari, sem hann vissi, 1 Þjóðsagna-
safni Sigfúsar Sigfússonar er held-
ur ómerkileg saga um að huldu-
kona, sem leitaði ásta hans árang-
urslaust, hafi gefið honum þennan
hæfileika. *
Sem dæmi um það, hve nærri
Jón fór um hlutina, vil jeg segja
frá atriði, sem gömul kona í Breið-
dal sagði mjer. Hún hafði beðið
Jón að sitja yfir sjer, þegar þar að
kæmi og hafi hann lofað því. Eitt
kvöld seint á vökunni kemur Jón
Finnbogason beint inn í baðstof-
una, þar sem hún er að spinna og
kennir sjer einskis meins^ heilsar
og segir síðan: „Jeg held að þú
ættir nú að fara að leggja frá þjer
verkin, greyið, — þinn tími er kom
inn“. Taldi hún öllu óhætt um það,
en eftir miðnætti tók hún sóttina,
og barnið fæddist um nóttina.
„Ilendurnar hans, þær voru blessað-
ar líknarhendur“ — bætti ganda
konan við, þegar hún minntist Jóns
Finnbogasonar. Orðtak Jóns, sem
han-n notaði við hvern sem var, var
„greyjð“.
Jón átti son, af fyrra hjónab-mdi,
er Finnbogi hjet. ITann var citt
sinn á ferð milli bæja og varð úti.
Var maður sendur af Iljeraði snður
í Breiðdal að tilkynna Jóni lát hans,
og kveið sá fyrir að segja honum
sorgartíðindin. Jón mætti sendi-
manni ofarlega í dalnum, og cr þeir
hittast segir Jón, að fyrra bragði:
„Þíi þarft ekki að segja mjer það
greyið — jeg veit það, hann Bogi
minn varð úti á Hallormsstaðahálsi
í fyrri nótt“. Feigð sá Jón Finn-
bogason á mönnum og vissi fyrir
andlát í ættum og fjölskyldum, en
þó ekki alltaf hver það var, sem
burt yrði kallaður.
Þessi fátæki maður, sem eyddi
hálfri ævi sinni í líknar- og kær-
leiksverk samkvæmt dæmi Krist,
var víst ekki talinn kirkjurækinn
og víst aðeins í hófi fyrir „guðs-
orð“ gefinn. Þegar lesinn var hús-
lestur, tók hann ekki ofan húfuna,
en Guðlaug kona hans tók þá venju
lega húfuna af höfði hans, og Ijet
Jón það afskiptalaust. Einu sin.d,
er verið var að lesa á Ásunnar-
stöðum, kom Jón upp stigann og
settist á skörina og raulaði lágt:
Margt er stjáið mæðunnar
mótlætis í þaufi.