Lesbók Morgunblaðsins - 26.11.1944, Síða 14

478
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
*
Jeg er að leita allsstaðar,
.jeg er að leita allsstaðar
eftir tóbakslaufi.
Annað sinn kom Lárus trúboði
— sem margir kannast við — að
Asunnarstöðum og predikaði þar.
Komu allir að hlýða á orðið, nema
Jón Finnbogason, sem sat kvrr í
sínum kofa hjá mórauðu og mis-
litu kindunum sínum. Nokkru síð-
ar mætir Lárus manni á förnum
vegi í Breiðdalnum og spyr hann
að heiti. Jón Finnbogason heiti
jeg“, svaraði hann. „Ert þú mað-
urinn, sem ekki vildir koma til
Krists?“ spyr Lárus. — „Þykist
]>ú vera Kristur, greyiðf' svaraði
Jón og samtalið varð ekki lengra.
í Álftafirðinum var mjer sögð
eftirfarandi saga, seni þar hafði
gerst á efi'i árum Jóns Finnboga-
sonar. Jón hafði eitt sinn setið yfir
einni meiri háttar húsfreyju í ná-
grcnni Djúpavogs. Alllöngu síðar
var Jón staddur í verslunarbúðinni
á Djúpavogi og mun hafa vcrið
tötralegur til fara. því hann var
jafnan fátækur, eins og fyrr cr
sagt. Vildi þá svo til að áðurnefnd
húsfrcyja kom þar inn og varð
henni starsýnt á Jón og spurði
hvaða maður þetta væri. Páll Ól-
afsson skáld, sem var staddur þarna
við þetta tækifæri, varð fyrstur til
svars og sagði samstundis við hús-
frcyju:
„Þekkirðu ekki þennan maun?
Þú hefir fyrri sjeð ’ann;
sínum höndum hefir ’ann
haldið um þig neðan",
Er þá sagt að hún hafi kannast
við manninn.
Á sumrin stundaði Jón Finn-
bogason vcgagcrð og hafði verk-
stjórn á héndi. Fórst honum það
frábærrlega vel, og til dæmis um
það er. að þegar bih-egur ^ar lagð-
ur yfir Brejðdalsheiði fyrir fáum
. árum 6tóðu ræsi, sem Jón hafði
u
lilaðið yfir gil óhögguð og voru
notuð undir végginn, enda þótt þau
væru hlaðin fyrir um 60 árum.
Þorvaldur Thóroddsen prófessor
fór um þennan veg 1888, og segir
hann svo um hann í Ferðabók sinni,
að þar hafi hann sjeð veg lagðan
af mestri skvnsemi á tslandi. Þegar
Jón var við vegagerðina á Breið-
dalsheiði kom sýslumaðUr Sunn-
mýlinga þar við og ræddi við Jón,
en végaménnirnir hættu vinnu á
njeðan. Ilafði sýslumaður orð á að
ekki væru afköstin mikil þá stund-
ina. ..Þeir eru að horfa á ])ig, grey-
ið“, svaraði Jón. Öll vðru önnur
verk Jóns, vegghleðslur og smíðar
járn og trje sambærilegt við vega-
gcrð hans, og mun hann hafa verið
frábær að atgerfi.
Eins var fjárrækt hans, þær kind-
ur, sem hanú átti fór hann afbragðs
vel með, þær .voru allar mórauðar
eða mislitar. og voru vænni en fje
annarra. Frá ]>essu sagði mjer Sig-
urður Einarsson á Keldhðlum á
Völlum, bróðir Magnúsar heitins
dýralæknis, — en hann er fæddur
á Höskuldsstöðum í Breiðdal og
þekti Jón vel í æsku sinni.
,,Á allan hátt sá Jón Finnboga-
son lengra en aðrir menn, bæði eðli
lega og óeðlilega", voru orð Sig-
urðar við mig, og mun það vera
rjett. Mjer þótti vænt um að fyrir
góðvilja Sigurpáls söðlasmiðs á
IIÓli í Breidal var rúmfjöl, sem Jón
skar iit handá Guðlaugu konu sinni
lítil handvog — reisla — látin á
Minjasafn Austurlands.
Að síðustu er hjer saga, sem
lýsir mannmum ekki síst. Hann var
sóttur til að sitja yfir konu. Þegar
hann kom á bæinn var þar köttur
kominn að goti, sem gat ekki fætt
ketlingana.. Var því ekki um annað
að gera en lóga kettinum, og var
það ákveðið. En þa bar Jón Fmn-
bogason þar að garði. jeg vérð
að reyna að hjálpa ])jer fyrst,
greyið“, sagði Jón, og tókst ]>að
svo vel að nokkru síðar var kisa
hin sælasta með hóp af kettlingum
í bólinu sínu, og svo sat Jón yfir
húsmóðurinni á eftir og allt fór vel.
Líknarstörf Jóns voru aldrei
unnin til fjár, en þar sem hann vissi
á sinn dularfulla hátt, að hans var
þörf, þangað var hann óðar kom-
inn. Enga sögn heyrði jeg um, að
hann hefði komið of seint þar scm
hans var þörf. Um borgun var ald-
rei spurt og fátæk munu þau hjón
lengstum hafa verið eða alltaf.
Enda voru þá færri peningar handa
milli hjá fólki en nú eru. Þó var oft
glatt í kofanum hjá Jóni og Guð-
laugu. segir Pjetur á Ásunnarstöð-
um. Unga fólkið sótti þangað, og
þó • húsplássið væri lítið var oft
gripið í harmónikuna og dansað
frameftir, cn Jón vakti og gladdist
er æskan skemmti sjer. Jón and-
aðist skömmu eftir aldamótin, en
Guðlaug lifði hann lengi og dó í
hárri elli á Ósi í Breiðdal. Jón Finn-
bogason ritaði margt um dagana,
t. d. skrifaði hann daghækur mik-
inn hluta ævinnar. Fróðlcgt, hcfði
nú verið að geta flett upp í þeim
og öðru því, sem ritað var af Jóni.
En þess er nú enginn kostur. Þcg-
ar lfk Jóns Finnbogasonar var kistu
lagt var handritunum raðað í kist-
una í kringum hann, þétta sagði
mjer sá maður, sem það gerði,
samkvæmt vilja Jóns eða Gúðlaug-
ar. — En það er mcir en hörmulegt,
að hugsa til þess, þegar reynsla
kynslóðanna cr þannig grafin með
þeim.
Ekki hirði jcg að grcina, alla
hcimildarmenn, að þessu sera hjer
er sagt frá Jóni Finnbogasyni, en
það er þeirra, sem nutu starfa hans
og liknarverka að sjá um, að hanu
falli ekki í gleymsku. Að Breiðdæl-
ir vilja heiðra mirmmgu þegsarra