Lesbók Morgunblaðsins - 21.10.1945, Page 12

508
LESBÖK MORQ UNBLAÐSINS
voru fleiri eða færri við Langes-
verslun. Hafði jeg aðeins kynni af
einum þeirra, konu hans og heimili,
en þau kvnni voru öll á þann veg
að síðan hefir mig oft langað til að
minnast þeirra hjóna. Skal það nú
ekki dregið lengur, meðal annars
af því, að á þessu hausti eru liðin
100 ár frá fæðingu þessa verslunar-
stjóra, II. t'. J. Biering í Borgar-
nesi.
Iíann hjet fullu nafni Hendrik
Carstensen Jensen Biering, og var
fæddur 23. október 1845, í Reykja-
vík. Faðir hans var Morits Wilhelm
Biering kaupmaður og sænskur
konsiill, en móðir ha«is var Jane
Marie Robb, skotsk að ætt. Auk
Hendriks áttu þau hjón annan son,
Pjetur Biering, er lengi var versl-
unarmaður 1 Reykjavík, föður
Hendriks kaupm. Biering, er nú
verslar á Laugaveg 3 og þeirra syst-
kina. Jane ðlarie Robb varð skamm
líf, en eftir dauða hennar kvæntist
ðlorits W. Biering vngri systur
hennar, Ingeborg og áttu þau einn-
ig tvö börn.
Morits W. Biering var vel met-
inn borgari í Reykjavík og var tví-
vegis kjörinn þar bæjarfulltrúi. Sat
hann þó stundum erlendis yfir vet-
urinn, enda átti hann þangað versl-
arerindi. En svo gerðist ]>að. sem
mörgum er enn í minni, hjer og
vestur á Mýrum, að seint á áriim
1855 fór hann á skipi sínu „Drei
Annas“, h.jeðan úr bænum og ætl-
aði tíl Kaupmannahafnar ásamt
konu sinni og tveimur börnum. Kn
er skipið hjelt úr höfn skall á ot'-
viðri og fórst það með allri áhöfn
undan Álftanesi á Mýrum. l-rðu
þau hjón og börn ]>eirra öllum
harmdauði, en eftir lifðu drengirnir
tveir, Hendrik og Pjetur. Ilefi jeg
heyrt að þeiin ha.fi verið komið
fyrir hjá Ilelga lektor Ilált'dánar-
syni, sem þá var á Móum á Kjalar-
nesi og voru þeir Víst fermdir }>ar
báðir.
Hendrik Biering fór síðan á
æskuárum. til Þýskalands og hugð-
ist leggja fyrir sig sjómennsku.
Gekk hann á sjóntonnaskóla í Alt-
ona, við Ilamborg og lauk þaðan
skipstjóraprófi. Sjómennskan varð
þó ekki æfistarf hans, því nokkru
eftir sjómannaskólavistina fór hann
til Kaupmannahafnar og gekk þar
á verslunarskóla og á því sviði varð
lífsstarf hans. Er hann kom heim
frá loknu námi fór hann strax að
gegna verslunarstörfum. rjeðist til
Linnets kaupmanns í Ilafnarfirði
og gekk síðar að eiga dóttir hans.
Iljet hún Gottfrede Elisabeth og
var tólf árum vngri en maður henn-
ar. Síðar tók hann að sjer verslun-
arstjórastörf, fyrst á Borðeyri, svo
í Borgarnesi, við Langes-verslun,
og var þar til æfiloka.
Það mátti segja um Bierings-hjón
in í Borgarnesi, að þau væru
tveggja þjóða börn. Enda þótt þau
væru bæði fædd hjer á landi voru
allir heimilishættir hjá kaupmönn-
unum frekar danskir en íslenskir.
En þau höfðu bæði vaxið upp hjer
og skildu vel og töluðu íslensku
og skildu hugarfar íslensku þjóð-
arinnar, urðu kristin á okkar stofni,
enda þótt þau væru að hálfu, eða
meira, af erlendum uppruna.
Margt hefir verið rætt og rit-
að hjer á landi um hina erlendu
kaupmenn. arðrán þeirra hjer og
afleiðingar þess fyrir þjóðina í
heild. Ekki verður á móti því mælt.
En oftast eru fleiri hliðar á hverju
máli. Margir þjónar hinna útlendu
kaupmanna ílentust hjer, og heim-
ili sumra þeirra, einkum verslun-
arstjóranna, voru oft einstök að
myndarbrag og heimilismenningu
og höfðu mikil áhrif á þá sem þeim
kynntust. En þeirri, bjartari hlið-
inni hefir ekki verið eins mikill
gaumur gefinn eins og hinni svörtu.
-Oft völdust í versunarstjórastÖð-
urnar dugandi, reglusamir og góð-
ir nlenn, sem áttu góðar konur, sem
voru framúrskarandi vel að sjer í
öllu sem kom heimili og hússtjórn
við. Til kaupmannanna rjeðust ung
ir innlendir menn til verslunar-
starfa og lærðu þar reglusemi og
góða kaupmennsku. En hitt er ekki
síður um vert. að til hinna dönsku
húsmæðra rjeðust íslenskar stvxlk-
ur, sem lærðu þar heimilisstörf og
hætti hins nýja tíma, þegar þjóðin
var að breyta um húsakynni, frá
torfbæjunum gömlu til timburhús-
anna. Þá voru ekki húsmæðraskól-
ar á hverju strái, eins og nú, en
vetrar- eða ársvist á heimili versl-
unarstjórans var oft eini skólinn.
sem unga stúlkan hlaut áður en
hún gifti sig og stofnaði eigið heim-
ili. En sú vist.varð oft furðu nota-
drjúg, og engan mun það þó undra,
sem þekkti til slíkra heimila, þar
sem góðar venjur fyrri kynslóða og
göfgi var yfir öllum háttum. en
svo var það hjá þeim Bierings-
hjónum í Borgarnesi.
Híbýlaprýði hafði jeg þá hvergi
sjeð meiri en á þessu heimili, þar
ríkti glaðværð og kurteisi meðal
heimilisfólksins, en ríkt var geng-
ið eftir að hver gerði sína skyldu
— og nóg var til af öllu, sem til
lífsins þurfti með. Þeirn hjónum
varð eðlilega ekki erfitt að fá
vinnuhjú og sama fólkið var þar
oft árum saman, bæði á heimilinú
og við verslunina.
Borgarnes var að verða miðstöð
hjeraðsins á þessuni árum, og enn-
fremur voru samgöngur milli Norð-
ui'- og Suðurlands farnar að iiggja
þar uni. Var þar því oft mannmargt
og gestkvæmt mjög á heimili Bier-
ings og var ii)lum veitt af sömu
rausn og alúð er .þan'gað komu.
Matargerð frúarinnar var við-
brugðið fyrir gæði og framreiðslu,
tigið fólk undi sjer vel við borð
þeirra. Þó er ekki minna uin vert
að menn eins og Eyjólfur „ljóstoll-
ur“ og Ólafur .,gossari“ fóru það-
an líka saddir og ánægðir og auk