Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1948, Síða 5

Árni Óla:
KJARNINN
Dcilur við Seltkninga
Hinn 1. janúar 1847 haföi farið
fram fullur aðskilnaður Seltjarnar-
neshrepps og Reykjavíkur. Var þá
sameiginlegu fátækrafje og álögum
skift á milli hreppsins og kaupstaðar-
ins eftir hlutfalli 11 : 26.
Nú hafði Reykjavík eignast Laug-
arnes og Klepp, en þær jarðir voru
báðar í Seltjarnarneshreppi. — Þótti
sýnt að þær mundu ekki koma kaup-
staðnum að fullum notum nema því að
cins að þær væri lagðar undir hann.
En þá reis hreppsnefnd Seltjarnar-
nesshrepps upp og lagðist fast á móti
því. Stóðu um þetta harðvítugar deil
ur í 9 ár. Að lokum hafði þó Reykja-
vík sitt fram, því að með lögum nr. 5
23. febr. 1894 voru jarðirnar Kleppur
og Laugarnes lagðar undir lögsagnar-
umdæmi Reykja\ íkur.
Landamerkjadcilur
Þegar eftir að Reykjavík hafði keypt
jarðirnar hófust deilur um landamerki
milli bæjarstjórnar og H. Th. A. Thom
sen ,eiganda Bústaða. Faðir hans, Dit-
lev Thomsen, sem fyr getur, hafði
keypt Bústaði og þá þegar gerst ágeng
ur við nágrannajarðirnar, eins og sjest
á vitnisburði þeirra Joh. Olsen og Jó-
hanncsar Zoega, sem leiddir voru vitni
í því máli. Þcir sögðu svo m. a.:
„Það var ekki fyr en Stcingrímur
biskup var dáinn og Helgi biskup tek-
inn við Laugarnesi, að Ditlev Thom-
scn fór að rugla mörkin. Skifti Hclgi
biskup sjcr lítið af því hvað hann
gerði. Thomsen girti inn fyrir mörk
Laugarness alveg þegjandi og munum
við að marga furðaði stórlega á, að
honum skyldi haldast þetta uppi. En
síðan hefur þetta mál ekki verið út-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS , -33
Úr sögu Laugarness 3
ÚR LANDI REYKJAVÍKUR
Jóhannes Zocga Johannes Olsen
kljáð. Merki þau, sem Thomsen heldyr
nú fram höfum við aldrei heyrt gamla
menn nefna.“
Landamerkjum Bústaða lýsti Thom-
sen þannig: „Úr Blesugróf í hádegis-
skurð, sem liggur fyrir sunnan Bú-
staðabæ, þaðan í Lómatjörn, þaðan :
Klofningsstein (sem hann sagði að
væri við Fossvogslækinn neðst) þaðan
í stein suðvestur af Bústaðaborg, það-
an sjónhending í Þrísteina, þaðan í
Geldingatanga (Gelgjutanga) og svo
með sjónum og vestur ánni upp að
Sk<jrarhyl“.
Bæjarstjórn heit sjer við fornar
heimildir um landamerki og voru þær
elstu vitnisburðir Örnulfs Sturlaugs-
sonar og Þórhalls Oddssonar 9..og 25.
febr. 1605. Síðan voru til ýmsar yngri
heimildir og samkvæmt þcssu áttj
landamerki Laugarncss að vcra:
„Stcinn sá, scm stendur á Kirkju-
sandi á að bera upp í Ámundaborg, úr
Ámundaborg sjónhcr.ding rjetta og
skekkja til hvorugrar handar suður
yfir þvera og miðja Kringlumýri og
svo ofan í Ilanganda í Fossvogi, ú--
Hanganda upp í Faxakeldú, úr Faxa-
keldu upp í Klofningssteina, þaðan í
stein suðvestur af Bústaðaborg, úr Bú
staðaborg sjónhending í Þrísteina og
svo fram eftir Laugarásnuin f Líka-
vörðu (torf) þá gömlu, skámt fýrir
sunnan Vatnagarð“.
Þrísteinar voru hornmark á londum
Laugarness, Bústaða og Klepps, en
landamerki milli Bústaða og Klepps
var sjónhending úr Þrísteinúm í
Merkjalæk, sem rennur í Elliðaárósa.
Það sem hjer skakkaði var, að Thom
sen vildi fá sneið af Kleppslándi ú’t að
Gelgjutanga og drjúga srie'ið af Foss-
vogi, með því að flytja Klofningsstein
langt ofan úr mýri, niðlír undir vaðið
á Fossvogslæk.
Þótt þessara landamerkja sje hjer
svo nákvæmlega getið, er það ekki
vegna þess að þau hafi neina þýðingu
framar, þar sem bærinn á nú öll löhd-
in, heldur er það vegna þess, að hjer
koma fram ýmis örnefni, sem nú eru
glötuð eða við það að glatast. I vitna-
1
11. Th. A. Thomsen r'