Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1948, Blaðsíða 3

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
279
Bústaöur Guttorms í Riverton.
með sanni, að hann sje sjerstæður og
fjölþættur. Hann hefur skýr, persónu-
leg einkenni í máli, crðavali og efnis-
meðferð. Þá á hann yfir að ráða mik-
illi fjölbreytni. Bljúg viðkvæmni, há-
leit alvara, napurt káð, draugalegar
óhugnanir, fagur virðuleiki, ljett
kimni, — allt er þetta til í ljóðum
Guttorms. Ilugmyndaflugið er óskap-
legt. Það yrði erfitt að sviðsetja þær
sýnir hugans, sem henn bregður upp
í kvæði eins og t.d. Sólargaldri. Þaö
er gaman að veita þvi athygli, að sum
ir sjónleikar kvæðanna fara beinlínis
fram í sál hans sjálfs eða huga. Þar
ægir mörgu saman. í kjallara sálar-
innar er t.d. býflugnarækt. Skógar-
birnir ráðast á kindurnar, sem ei u á
beit í hans sálarlöndum. Og einhvers
staðar synda svanir é sálarlindum.
Sénnilega fer mörgum lesendum svo
að þeir reka fyrst augun í þaö, sem
stórkarlalegt er og mjer liggur við að
segja hrjónalegt í ljóðum þessa
skálds. En fáir eiga þó meira til af
hinum einfalda yndisleik. — Kvæðið
„Góða nótt“ er ein af dýrustu perlum
íslenskra bókmenta. Eða takið eftir
þessu einfalda erindi um „systur":
„Og þegar hún höfði hallar
til hvíldar að svanadún,
þá er sem allt leggi aftur
augun um leið og hún‘7
Eða þetta niðurlag á erfiljóðum:
„Þú.ert'að sönnu liðinn, en þú lifir.
— Loftin á bak við skýin eru heið.
Hægra er dauðans flóð að fara yfir
fyrir að þú oss vísað hefur leið.
Vitum við nú er fegra fyrir handan
íyrir þinn þátt í æskudýrðarsýn.
Loftið er hreinna, hvar sem dreymdi
andann,
helgari jörðin fyrir sporin þín“
(í þessu ljóði styðst hann við eina
setningu úr sögu eftir Svanhildi Þor-
steinsdóttur).
Það er ekki gerlegt að tína uup til-
vitr.ardr úr Ijóðum Guttcrms, til a3
srýsi fram á fjöibreytniná. iánstaká
■
kvæði má búast við, að ekki verði
skilið til fulls hjer á landi. A jeg þar
ekki eingöngu við orðfærið eða við
myndir úr kanadisku þjóðlífi, heldur
hugsunarháttinn. Á krepputímunum
svonefndu urðu ínikiar sveiflur í við-
skiptalifi landsins. Einstaklingm’inn
varð eins og leiksoppur sterkra
strauma í óviðráðanlegri hringiðu.
Guttormur er íulltrúi mikils fjölda
kanadiskra bænda, sem sárnaði sú
útreið, er þeir urðu fyrir í Hruna-
dansi auðvaldsins. Þessa gætir víða í
kvæðum hans, og þegar hann yrkir
um þessi efni notar hann myndir úr
Biblíunni og íslenskum þjóðsögum,
sem uppistöðu. Annað, sem sýnir
Vestur-Islendinginn í Guttormi, er
hin mjúksára tilfinning gagnvart ís-
landi, sem jeg þegar hefi minnst á.
Hann getur vel hent gaman að ýmsu
því, sem sýnir veikleika landans, en
gagnvart íslandi sjálfu er ekkert til,
nema takmarkalaus lotning. Bókin
hans endar á þessari ferskeytlu, sem
hann neínir orðsendir.gu til íslands:
„Vinsemd þín, nú veit jeg það,
var mjer besta gjöfin.
Framar skilur okkur að
ekkert nerna gröfin.
Og þetta segir maður, sem er ævilangt
aðskilinn frá íslandi.
Þegar Guttormur fór aftur heim að
heiman, árið 1938, gáfu Austfirðingar
honum íagurt málverk af Snæfelli,
eftir Finn Jónsson. Mjer er minnis-
stæð gleði Guttorms, er hann sýndi
nolckrum gestum sínum þessa mynd á
heimili þeirra hjóna í Riverton. —
„Stofan mín er of lítil fyrir þessa
mynd“, sagði hann. „Við verðum að
horfa á hana inn um gluggann". —
Við fórum öll út og námum staðar
út.i fyrir glugganum. Þögn og kyrrð
færðist. yfir hópinn. Meðan lækkandi
sól litaði sljettur og skóga í vesturátt,
horfðum við á íslenska liti álengdar
inn um glugga skáldsins.
Þannig hefur hann meginhluta
ævinnar verið að sýna löndum sínum
inn um gluggann sinn. Þar hafa þeir
hljóðir horft á íslands mynd álengdar
og íundið til. i
JGsfvOO 17ÓYISSOYI,