Lesbók Morgunblaðsins - 30.05.1948, Blaðsíða 6

282
LESBOK morgunblaðsins
Sem betur fer hefi jeg einnig
kynnst honum á gleðidögum bæði
fyrir land hans og mitt. Jeg minnist
hófsemi hans og innilegs fagnaðar
daginn sem París var frelsuð. Jeg
minnist einnig hinna hjartanlegu
hamingjuóska hans á okkar mikla
frelsisdegi, 17. júní 1944.
Þetta eru stóratburðir, sem við
munum aldrei gleyma. En við höfum
einnig lært að meta hversu vel M.
Voillery hefur unnið að hversdags-
legum störfum. Aldrei fyr hafa verið
svo mörg bönd, sem hnýta saman
hina litlu íslensku þjóð og hinn mikla
blysbera menningarinnar meðal þjóð-
anna, frönsku þjóðina. Enginn hefur
verið iðnari eða áhugasamari í að
hnýta þessi bönd en M. Voillery, allt
í senn að þvi, er varðar menningu,
fjármál og stjórnmál. Jeg er enginn
spámaður, en samt þori jeg þó að
segja, að þetta sje aðeins byrjunin og
við munum vinna betur og betur sam-
an á komandi árum, báðum þjóðun-
um til gagnkvæms framdráttar.
M. Voillery segir sjálfsagt, að ein
af ástæðunum fyrir þessu sje sú,
hversu þessar tvær þjóðir, sú franska
og íslenska, sjeu líkar.
í kvöld get jeg ekki rakið það mál
frekar, en þó verð jeg að segja, að
það er langt síðan jeg tók eftir, hversu
íslensk stjórnmál eru að ýmsu leyti lík
frönskum. En það er eitt ákveðið
dæmi um mikla líkingu, sem jeg vil
nefna.
Það er hið yfirlætislausa lif M.
Voillery’s sjálfs og íjöldskyldu hans.
Við höfum heyrt svo mikið um ljettúð
og yfirlæti sumra Frakka. En jeg
spyr ykkur, sem þekkið, hvemig M.
Voillery lifir og starfar, hafið þið
ekkl tekið eftir, hversu líkur hann er
góðum íslenskum bónda eða embætt-
ismanni, sem vita að allir verða að
vinna og telja sjálfa sig ekki of góða
til að gera hvert það verk, sem nauð-
synlegt er?
Auðvitað gerir mismur.urir.n a
tw-eVU4.u.n oiaAir erAðara , og
hefur þó dóttir M. Voillery’s sigrað
þann erfiðleika með því að læra ís-
lensku fullkomlega, en þrátt fyrir þá
örðugleika höfum við öll fundið, þeg-
ar við erum með M. Voillery og fjöl-
skyldu hans, að við erum með fólki,
sem okkur líkar við svo sem best má
verða og við erum vissulega ánægð,
þegar þau segja, eftir 10 ára dvöl
hjer á landi, að við sjeum lík sjer.
Ræða dr. Alexanders
Jóhannessonar
Á DÖGUM Sæmundar fróða, er
stundaði nám í París, var Frakkland
í augum íslendinga umvafið æfintýra-
ljóma. Vjer þekkjum nú hið mikla
hlutverk Frakka í veraldarsögunni.
Vjer vitum, að Frakkar hafa ætíð
verið forystuþjóð í Evrópu á sviði
vísinda, lista og bókmennta. Vjer vit-
um, að hugsjónir frelsis, jafnrjettis
og bræðralags, er síðan á 18. öld hafa
rutt sjer til rúms um víða veröld,
voru bornar í hinu mikla landi, er
nefnt hefur verið hið blíða eða fagra
Frakkland. Vjer vitum ennfremur,
að barátta íslendinga fyrir frelsi og
sjálfstæði hefði varla , verið háð og
leidd til lykta án atburða þeirra, er
orðið hafa í sögu Frakka. En hvað er
það þá, sem vjer dáum einkum í fari
Frakka? Vjer íslendingar erum að
eðlisfari kaldlyndir og daufgerðir og
vjer dáum fjörið, hvatleikann og eld-
inn í æðum Frakká. Vjer lifum undir
norrænum himni, þar sem stormar og
regn skiptast á með svipuðum hætti
og þá er tveir menn rifast um að verða
fyrri til að taka til máls. Vjer þráum
hið hlýja loftslag Frakklands, bláan
himin og mildan ar.dvara. Vjer ís-
lendingar erum þunglamalegir og lítt
kátir og þorum varia að láta hugsanir
vorar í ljós nema í skorðum vana og
erfða allt frá fyrstu tímum sögu vorr-
ar. Vjer dáum glæsileik hins franska
stíls, fegurð formsins, rp.ýkt orðanna
mer_air.g höfúr skipið. £h'.ór Ec.-.e-
diktsson segir í kvæði sínu ..Signu-
bakkar“:
og hvar hefur blikað beittara stál,
hvar betur flutt verið eldheitt mál
en hjer, þar sem lýðir með lífi og sál
löndin til valds yfir sjálíum sjer
herskildi knúðu?
Tvö orð eru áberandi í sögu
Frakka: Frœgö og sigur, er bera bæði
vott um írábæra hæfileika og hug-
rekki franskrar sálar, því að án frá-
bærra hæfileika er ekki unnt að öðl-
ast frægð og án hugrekkis vinnst ei
sigur.
En vjer vitum einnig, að jörð
Frakklands heíur ætíð í sögu þeirra
verið völlur blóðugra styrjalda. — f
báðum heimsstyrjöldunum höfðum
vjer íslendingar af áhuga og samúð
verið áhorfendur harðsnúinnar bar-
áttu fyrir frelsi og sjálfstæði, er
Frakkar hafa háð. Vjer höfum reynt
að sýna í verki samúð vora í eymd
þeirri og skorti, er ætíð feta í fótspor
afstaðinna styrjalda.
Mikil fjarlægð skilur oss frá
Frökkum og erfiðleikum veldur oss
að læra hina fögru tungu þeirra, er
málfræðingur einn hefur sagt um, að
nauðsyn bæri að mæla á franska
tungu við konur (cum mulieribus
loquendum est gallice).
Vjer íslendingar eigum samt þann
hæfileika að geta dáðst að afreksverk-
um franskrar menningar. Meira en
100 franskir rithöfundar hafa verið
kynntir íslendingum í þýðingum og
nálega 150 orð hefur íslensk tunga
sótt til Frakka og eru mörg þeirra
enn í notkun í daglegu lífi. Undir
orðinu kurteisi dylst mikil aðdáun ís-
lendinga á fögrum frönskum siðurn
og háttum og minnir oss á hið forna
máltæki: qui dit frangois dit courtois
(sá er mælir á franska tungu, er
kurteis í tali). Höfuðborgin mikla,
París, er umvafin ljóma í augum ís-
lendinga, sem aðsetur háleitra hug-
sjcr.a cg snilli. Jeg vitna enn í Einar