Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1948, Síða 2

43U
LhJSBOK MOUCUNBLAf)SlNS
og skíð og þyrptust að til að horfa
á bálið, en Leifur stóð þar gnap-
andi í „mugg og reyk“ og hlóðst á
hann sót úr mökknum.
Hann hefur orðið að þola ýmis-
legt fleira en þetta. Fyrst í stað
sótti að honum alls konar óaldar-
lýður, sem ekki kann neina manna-
siðu og kunni ekki að gera sjer
grein fyrir því að þetta minnis-
merki á að vera þjóðar helgidómur.
Líkneskjan, eða þó öllu heldur fót-
stallurinn, var ataður saur og kroti.
Nátthrafnar leituðu sjer skjóls í
skoti fótstallans og grenjuðu þar
ófagra söngva. Gekk þessi ósómi
svo langt, að yfirvöldin sáu þann
kost vænstan, að setja vörð um
minnismerkið.
—o—
Um mörg ár gekk jeg daglega
yfir Skólavörðuholtið. Við lítinn,
svártan og ljótan skúr, rjett hjá
Leifsstvttunni, stóð þá jafnan mað-
ur og heilsaði vingjarnlega Þétta
var Gísli, vörður Leifsstvttunnar
Jeg gekk yfir Skólavörðuholtið
hjerna um daginn, og enn stóð Gísli
þar hjá skúrnum og heilsaði.
Við scttumst á bekk sunnan und-
ir skúrnum og tókum tal með okk-
ur.
Gísli er nú kominn á áltræðis-
aldur og hefur verið bæklaður mað
ui' frá barnæsku. Hann er fæddur
og upp alinn á Álítanesi. Þcgar
hann var á áttunda árinu, var liann
að leika sjer að þvi að stökkva
ofan af kofforti. En þá vildi svo
slysalega til, að liann laskaðist á
vinstra fæti. Ekki var læknis vitjað,
en fóturinn hafðist illa við, visnaði
og bæklaðist. Seinna kom einn-
ig lömun í vinstri höndina, afleið-
ing af þessu áfalli.
Seytjin ara gamall rieðist Gislí
að verslunarstörfum lija Valgarði
O. Breiðíjörð sem bf verslaði í hin
iaj svo r.eínda „Fial^ketti" (Að-
alstraeti 8) cg ■'-ar þar þangað til
EreiðÞorð do 1304. Þa rjeðist Gi$L
til Ditlev Thomsen og var verslun-
armaður hjá honum þangað til sú
verslun hætti á fyrri stríðsárunum.
Þá fór Gísli til Jes Zimsen og var
hjá honum lengi við afgreiðslu á
olíu og innheimtu reikninga Og
seinast var hann gerður að verði
Leifsstyttunnar og hefur haldið
þeirri stöðu í 14 éða 15 ár.
Jeg spurði Gísla hvort ^íann
hefði mikið að gera.
— Onei, það er nú í rauninni af
sem áður var, þegar menn gengu
örna sinna undir fótstallinum og
ljeku sjer að því að gera þar alt
sem óþrifalegast. Nú eru fullorðnir
menn hættir þessu, það eru helst
strákar, sem koma hingað og vilja
klifa upp á fótstallann, eða hafa
einþver hrekkjapör í frammi. En
áður en farið var að halda hjer
vörð svifust menn þess ekki að
skemma fótstallann.
Og svo sýndi hann mjer hvar á
tveimur stöðum höfðu verið brotin
skörð í hinn fagía stein.
Gísli var ekki frá því að það
mundi nokkuð hafa hlíft minnis-
merkinu, að Bretar höfðu miklar
herbúðir í Skólavörðuholtinu á her
námsárunum. Þann tíma voru þeir
nokkurs konar verndarar minnis-
merkisins, því að þá aflagðist það
að mestu að nátthrafnar hefði þar
bækistöð sína.
Upphaflega átti svo sem ekki að
iáta Leifsstyttuna standa á ber-
svæði. Það var nú eitthvað annað
Það átti að gera friðaðan reit um-
hverfis hana og mikla tjörn fyrir
framan hana. Sú tjörn átti að vera
ímynd úthafsins, eins og fótstallinn
er ímynd skipstefnis. Og svo gat
ímyndunaraflið gert úr þessu skip,
sem klýfur logntæran sjó, en í
stafui stendur Leifur ug hvessir
fcjomr til framtiðarlatidcins.
Lr það kaldhqsðm Lkuld^, að >
staáinn fyrír a5 ísl&admgar gef5u
blátæra tjöfn fyrií framan Leifs-
sty ttuaa. þa gerð: bre§ka setuLefeð
heljar mikinn vatnsgeymi að baki
hennar? Vatnsgeymir þessi stend-
ur þarna enn í dag, hár og mikill
um sig og ber meira á honum en
minnismerkinu. Torfið, sem hlaðið
var utan að steypunni er faiið að
trosna, síga og troðast sundur, svo
að stevpubrúnirnar koma út úr eins
og beinbrot út úr holdi. Og allur er
geymirinn hinn ófjelegasti á að líta.
Útlendir sjóliðsforingjar voru
komnir þarna til að skoða Leifs-
styttuna um leið og jeg var þar.
Þeir voru hreint orðlausir um
smekkvísi íslendinga og ræktar-
semi við þá kærkomnustu viður-
kenningu, sem þeir fengu á Alþing-
rshátíðinni, og veit jeg nú ekki á
hvort þeim varð starsýnna, minn-
ismerkið sjálft, eða vatnsgeymirinn
og umhverfið.
Þrátt fyrir alla vörslu er ekki
sjón að sjá fótstallann. Hann er
flekkóttur af kámi úr fötum
drengja, sem hafa verið að klifra
á honum. Leirklessur voru í áletr-
uninni og skotið dökkt af ryki, svo
að ekki sá litinn á steininum.
Jeg er ekki að álasa Gísla fyrir
slælega vörslu. í raun rjettri er
hann &kki vörður Leifsstyttunnar.
Vörður hennar er íslenska þjóð-
in öll, og álit hennar er í veði út
af því hvernig hún fer með þessa
vinargjöf frá mesta stórveldi heims
ins.
Á. Ó.
^ ^ ^
Dótnari nokkur sagSi svo frá:
—Hjerna um daginn var jcg aö
yfirheyra innbrotsþjóf og fjelaga
hans. Þeir höfðu stolið eldavjcl og
falið hana uppi á lofti i bílskúr, cn
ftað þurfti fjóra rnenn lil þess að ná
henni mður aftur Jeg spurði hvernig
þeir hefði faríð áð þvi tveir að kötna
hetitti bángað, og þá sggði höfuðpaur
ínn: „Það skal jeg segja yður dóm-
ari. Maður er sterkari þegaf máour
er stels“.