Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1948, Side 6

434
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
arnir stóðu yfirgefnir á vegbrún-
unum. Stundum reyndi þýskur bíll
að smeygja sjer inn á milli okkar,
en annaðhvort jukum við þá hrað-
ann og ókum hann af okkur, eða
við heldum kyrru fvrir og ljetum
hann aka á undan.
Múgflótti.
Undir kvöld nálguðumst við veg-
inn til Berlín, og þá hurfu flug-
vjelarnar. Þjóðverjar dirfðust þá
að fara á kreik og við lentum inni
í ægilegum umferðarþrengslum.
Þar voru hersveitir á undanhaldi
og flóttamanna straumur frá Ber-
lín. Höfuðborgin hafði nú verið um
kringd og hermenn og borgarar,
sem hafði tekist að flýja áður, leit-
uðu nú æðisgengnir norður á bóg-
inn. Þarna voru öll farartæki not-
uð, jafnvel slökkviliðsbílar og
hengu menn þar á stigum og slöng-
um. Þeir, sem komust ekki á vagna,
voru fótgangandi og margir með
handkerrur. Við, sem vorum áhorf-
endur að þessum æðisgengna f jölda
flótta, með óvinaflugvjelar vofandi
yfir sjer, gátum gert okkur'í hug-
arlund hvernig umhorfs var á veg-
unum í Belgíu og Frakklandi vorið
1940. Nú var sá tími kominn að
Þjóðverjar uppskáru það, sem þeir
sáðu þá.
Okkur miðaði hægt. Þegar myrkr
ið skall á áttum við enn nokkrar
mílur ófarnar. Jeg fann skógargötu
þar sem við gátum haft vagnana.
Ætluðum við nú að reyna að fá
dálitla hvíld, en þegar við vorum
nýsofnuð, vorum við vakin af þýsk
um liðsforingja, sem kvaðst þurfa
að komast þarna eftir veginum með
stóra flutningalest, og sjer lægi mik
ið á. Jeg reyndi að sýna honum
fram á að flutningalestir þyrfti
ekki að fara vegu, þær færi venju-
lega utan vega. En hann vildi ekki
hlusta á mig, hann þyrfti að kom-
ast áfram undir eins. Það v’ar því
ekki um annað fyrir mig að gera
en vekja dauðþreytt fólkið og rýma
fyrir honum. Við fundum hliðar-
veg þar nærri, en það var erfitt að
flytja vagnana þangað í kolniða-
myrkri.
í dögun ókum við seinasta áfang-
ann til fangabúðanna, og komum
þangað um sjöleytið. Það var ekki
hægt að hitta yfirmanninn fyr en
seinna og við urðum því að bíða.
Jeg átti tal við fulltrúa hans. en
hann hljóp frá mjer og skiidi mig
einan eftir í skrifstöfu sinni Út um
gluggann mátti sjá niður vfir fanga
búðirnar. Skálarnir voru óteljandi.
Litlu seinna kom yfirmaðurinn.
Hann var áhyggjusamlegur og helt
að nú mundu Rússar koma, úr því
að þeir hefði umkringt Berlín. Það
mátti eiga von á þeim á hverri
stundu. Hann vildi því koma eins
mörgum burt úr fangabúðunum og
unt væri.
Jeg var ákveðinn í því að fara
með eins marga og mjer væri unt.
En svo skvldi yfirmaðurinn senda
eins marga og hægt væri með járn-
brautarlest til Lúbeck. Hann bjóst
við að geta sent þannig nokkrar
þúsundir Janga seinna um daginn.
En það var alveg óvíst hvort þá
væri hægt að komast frá fanga-
búðunum. Til vonar og vara ætl-
aði hann að senda burt alla þá, sem
færir voru um að fara fótgangandi.
Þennan morgun var ólga í Rav-
ensbrúck. Það mátti glögt sjá á öll-
um umsjónarmönnunum, að þeim
var ekki orðið um sel, og hin prúss-
neska regla og agi var við það að
bresta.
Föngum smalað.
Samkvæmt fyrirmælum áttum
við fyrst og fremst að taka konur
frá Vestur-Evrópu. Frönsku kon-
urnar, sem seinast voru með okk-
ur, höfðu skýrt frá því, að margar
fársjúkar franskar og belgiskar
konur væri enn í fangabúðunum.
Þeim þurftum við að bjarga, en það
var enginn hægðarleikur. Yfirvöid-
in vildu ekki sleppa þeim, sem
verst voru á sig komnar. En við
liöfðum lista með nöfnum nokk-
urra þeirra, og heldum fast við
kröfu okkar um að fá þær leystar.
Stenström læknir elti herbúðalækn
irinn fram og aftur og kom með
hvern sjúklinginn á eftir öðrum, og
að lokum höfðum við fengið nær
sjötíu rúmliggjandi fanga. Jafn-
hliða fengum við hóp af hraustum
hollenskum konum. Þær sögðu okk
ur að um tuttugu aðrar hollenskar
konur væru í vinnu nokkra kíló-
metra austan við fangabúðirnar, og
báðu okkur innilega um að skilja
þær ekki eftir. Auðvitað kom okkur
ekki til hugar að skilja þær eftir
Og vegna þess að jeg gat ekki náð
í höfuðsmanninn þá þegar, sendi
jeg bíl þangað og sagði bílstjóran-
um að segja að hann væri kominn
samkvæmt skipun höfuðsmannsins
til að sækja konurnar.
Einhvern veginn komumst við að
því, að enskar konur væri þarna í
herbúðunum. — Höfuðsmaðurinn
vildi ekki kannast við það í fyrstu.
En hollensk hjúkrunarkona skvrði
okkur frá númeri og nafni enskrar
konu. Danziger var sendur á stað
og honum tókst að finna konuna.
Og með aðstoð hennar fundum við
þarna 22 enskar og amerískar kon-
ur.
Mestur hluti farþega okkar var
annars pólskar konur. Ótrúlega
margar, eða ekki færri en fimtíu,
voru með ungbörn, fædd í fanga-
búðunum. Og svo voru þær ekki
svo fáar, sem áttu von á að fjölgaði
hjá sjer bráðlega. Þetta var und-
arlega mikil viðkoma í fangabúð-
um, þar sem eingöngu voru konur.
Jeg spurði SS-mann hvernig á
þessu stæði, en hann fitjaði upp á
trýnið og mintist á „heilagan anda“.
Danziger helt að þessar konur væri
nýlega komnar til fangabúðanna og
hefði verið handteknar óljettar. En