Lesbók Morgunblaðsins - 09.10.1949, Blaðsíða 2

430
LESBOK MOBGUiMöLAiJSUNS
um skuli ganga til vinnulauna, og
þar koma ekki til greina neinar
viðræður eða samningar milli rík-
isstjórnarinnar og stjettarfjelag-
anna.
Stjettarfjelögin mega aðeins
ræða við yfirvöldin á staðnum um
það, hvernig launaflokkun skuli
vera, og hjálpa þeim til að ákveða,
hver skuli vera dagleg afköst. En
það væri talin „Tækifærissinnuð
upplausn“ og tilraun til að
„hnekkja eins manns stjórn, og
slettirekuskapur“ ef stjettarfjelög-
in þættust eiga jafnan rjett við yf-
irvöldin á staðnum, til þess að á-
kveða laun manna. Það sem á bak
við þetta liggur er auðvitað, að
hagsmunir hinna vinnandi stjetta
og ríkisins geta ekki farið saman“.
í sambandi við þetta skal jeg svo
taka hjer kafla úr bók John Fisch-
er „So sind die Russen“, er út kom
í Zurich 1948. Þar er staðfest flest
af því, sem hjer er sagt. Hann
segir:
„Rússneski verkamaðurinn hefir
enga möguleika á því. að bæta kjör
sín með samtökum. Það er ekki
satt, að verkföll sje bönnuð með
lögum í Sovjetríkjunum. Það er
alls ekki minst á þau í hegningar-
lögunum.
Verkföll hafa í rauninni komið
fyrir síðan stríðinu lauk, en verka-
menn hafa ekki neina von um að
fá kjör sín bætt með því móti. Þeir
geta ekki fengið hækkuð laun, því
að upphæð allra launa í hverju fvr-
irtæki, er f\rrirfram ákveðin. Og
stjórnir fyrirtækjanna gætu ekki
heldur hækkað laun, enda þótt þær
vildu það.
Auk þess hafa stjettarfjelögin
engan rjett til þess að semja um
laún. Þau éiga hvorki verkfallssjóði
nje samninganefndir. Þau nrfáu
vcrkföll, sem brjótast út, eru gerð
í örvæntingu, og gegn vilja stjett-
arfjelagaltna. Verkamaður, sem
tekur þátt í verkfalli á það víst að
verða sendur í fangabúðir — ekki
vegna verkfallsins, heldur vegna
þess að hann sje „skemdarvargur“
og „upphlaupsmaður“.
Hlutverk stjettarfjelaganna í
Rússlandi er nokkum veginn al-
gjörlega andstætt hlutverki sams
konar fjelaga á Vesturlöndum.
Rússnesku stjettarfjelögin hafa
ekki það hlutverk að bæta kjör
meðlima sinna, heldur að hvetja
fjelaga sína til meiri afkasta, reka
þá til þess og sjá um að þeir verði
við því.
Helsta skylda stjettarfjelaganna
er ekki sú, að semja fyrir hönd
verkamanna við vinnuveitanda
heldur að vera vinnuveitandanum.
sem heitir „Politbureau“, innan
handar að Jeysa öll vandamál. Þau
eru ekki annað en ein af hinum
mörgu griptöngum Kremls. Foringj
ar þeirra eru að yfirveguðu ráði
valdir af kommúnistaflokknum, og
æðsta hlutverk þeirra er að fram-
kvæma fyrirskipanir flokksins“.
Til þess að skýra enn betur að-
stöðu stjettarfjelaganna í Rúss-
landi vitna jeg nú í greinaflokk
sem birtist undir fyrirsögninni „Die
russischen Gewerkschaften im Svst
em der kommunistischen Politik“ í
„Internationalen Freigewerkschaft-
lichen Nachrichten" í febrúar og
mars 1948.
Höfundur þessa greinaflokks, dr.
Salomon M. Schwarz var frá 1905
til 1922 starfandi í rússnesku
stjettarfjelögunum. En þá rak Sovj
etestjórnin hann úr landi af póli-
tískum ástæðum. Hann hafði orðið
nafnkunnur fyrir rit sín um vanda-
mál verkamannahreyfingarinnar,
og um fjelagsmálalöggjöf og hvern-
ig hann barðist fyrir því að stjettar-
fjelögin væri óháð kommúnista-
flokknum. í þessum greinaflokki
segir hann svo:
„Samkvæmt grundvallaratriðum
í verkamálapólitík kommúnista.
sem í rauninni haía lagalegt gildi
í Rússlandi, eru stjettarfjelögin
ekki annað, en „verkfæri“, til þess
ætlað að tengja saman verkalýð-
inn og einræði kommúnistanna,
svo að þetta einveldi taki á sig svip
„alræðis öreiganna“.
En til þess að stjettarfjelögin geti
gengt þessu hlutverki sínu, verð-
ur þeim að vera í einu og öllu stjórn
að af kommúnistaflokknum. Á
fyrstu árunum eftir októberbylting
una, beitti kommúnistaflokkurinn
þráfaldlega pólitískum þvingunum
til þess að tryggja sjer yfirráð í
stjettarfjelögunum. Árið 1922 hafði
kommúnistaflokkurinn að fullu og
öllu undirokað stjettarfjelögin.
Síðan hafa yfirráðin verið trygð
með „eðlilegum aðferðum“, sem
eru í því fólgnar, að svo er látið líta
út, sem menn hafi þar rjett til að
kjósa sjer stjórn. Um mörg ár var
þetta kosningafyrirkomulag mjög
einfalt. Með ströngum reglum
trygði flokkurinn sjer altaf yfir-
ráðin. Lengi var það svo að kosn-
ingarrjetturinn var bundinn við
pólitíska skoðun.
En um 1930 fór að bera á ein-
hverjum hverfleika í helstu röð-
um kommúnistaflokksins. Og 1935
leiddi þetta til hinnar óvæntu á-
kvörðunar um að gera sovjet
stjórnarfyrirkomulagið lýðræðis-
legra, sjerstaklega með því að lög-
leiða almennan, jafnan og beinan
kosningarjett og leynilegar kosn-
ingar.
Síðan árið 1937 hafa farið fram
leynilegar kosningar í stjettarfje-
lögunum. En á kosningafundum
þar sem frambjóðendur eru til-
nefndir, hafa allir viðstaddir rjett
til þess að-mótmæla einhverjum
sjerstökum frambjóðanda, án þess
að færa nein rök fyrir mótmælum
sínum. Ef þannig fer, á að fara fram
allsherjar atkvæðagreiðsla um það
hvort þessi maður, sem mótmælt
hefur verið, skuli íá að standa á
frambjóðendalistanum. Og sam-